فرهیختگان: به‌بهانه انتشار کتاب خوانش سیاسی متون حکمت متعالیه و مصاحبه‌ای که در شماره‌های آتی روزنامه «فرهیختگان» با نویسنده این اثر منتشر خواهد شد، اجمالا به بررسی برخی کتاب‌های منتشرشده در این زمینه پرداخته‌ایم.
خوانش سیاسی متون حکمت متعالیه
«خوانش سیاسی متون حکمت متعالیه» آخرین اثر در زمینه حکمت سیاسی صدرایی است که به قلم علیرضا صدرا، استاد دانشگاه تهران منتشر شده است. این کتاب که درواقع خوانشی سیاسی از دو اثر شواهد‌الربوبیه و مبدا و معاد صدرالمتالهین است در 372 صفحه و با قیمت 24هزار تومان توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وارد بازار نشر شده است.
درآمدی بر مباحث روش خواندن متن؛ انسان، موجودی سیاسی؛ حکمت سیاسی متعالیه، انتظام تمدن، اجتماع و تعاون؛ انسان مدنی بالطبع؛ امکان فلسفه سیاسی صدرایی؛ چه کسی واجد ریاست است؛ سیر راهبردی حکمت در شرق؛ بازخوانی انسان مدنی بالطبع؛ انتظام در فلسفه سیاسی صدرالمتالهین، مباحث مهم و سرفصل‌هایی هستند که نویسنده روی آنها بحث می‌کند و هرکدام به ریزموضوعات دیگری تقسیم می‌شوند.
فلسفه سیاسی صدرالمتالهین
«فلسفه سیاسی صدرالمتالهین» اثر شریف لک‌زایی، عنوان دیگر کتابی است که سال گذشته منتشر شد و می‌توان به‌عنوان منبعی برای ترسیم مختصات فلسفه سیاسی ملاصدرا به آن رجوع کرد. این کتاب که به تازگی به چاپ دوم هم رسید، درواقع ادامه مداقه‌های لک‌زایی پس از تز دکتری او با عنوان «نگرش‌های فلسفی سیاسی در آرای صدرالمتالهین» است. گفتار اول کتاب در مورد حیات علمی، اجتماعی و سیاسی ملاصدرا، گفتار دوم مفهوم‌شناسی و در گفتار سوم و پس از طرح مختصات بحث، مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، روش‌شناسی و انسان‌شناسی حکمت صدرا را بازخوانی شده است تا با تکمیل مقدمات ابتدایی، در بخش بعد به مفاهیم اصلی در فلسفه سیاسی صدرا پرداخته شود. در ادامه و در گفتارهای چهارم تا دوازدهم، به ترتیب مفاهیم «اختیار»، «شرایط، اوصاف و ویژگی‌های رهبران»، «مقام نبی و فیلسوف»، «مدینه فاضله»، «رابطه شریعت و سیاست»، «محبت»، «قدرت»، «عدالت» و درنهایت «سعادت» از منظر حکمت متعالیه مورد بررسی قرار گرفته است.
حکمت سیاسی متعالیه
ابوالحسن حسنی که پیش از این کتاب «درآمدی بر حکمت سیاسی متعالیه» را به رشته تحریر درآورده بود این بار به‌طور مفصل‌تر در کتاب «حکمت سیاسی متعالیه» به تبیین فلسفه سیاسی متعالیه پرداخته است. این کتاب در پنج بخش: درآمد، کلیات و سه بخش روش‌شناسی، مبانی و مسائل حکمت سیاسی متعالیه تدوین شده است. این اثر تحت نظارت عبدالحسین خسروپناه و شریف لک‌زایی به سامان رسیده است. حسنی در این کتاب با تفکیک حکمت متعالیه با حکمت صدرایی معتقد است صدرالمتالهین و صدرائیان هیچ‌کدام برای توسعه حکمت عملی متعالیه کاری بسزا انجام نداده‌اند. ملاصدرا تلاش چندانی برای تاسیس حکمت عملی انجام نمی‌دهد و در زمینه حکمت سیاسی نیز جز چند صفحه‌ای چیزی نمی‌انگارد. بنابراین برای ورود به حکمت متعالیه به وادی حیات این جهانی بشر، توسعه در حکمت متعالیه لازم است؛ البته با حفظ مبانی این حکمت.
اندیشه سیاسی صدرالمتالهین
«اندیشه سیاسی صدرالمتالهین» از اولین کتاب‌هایی بود که با موضوع فلسفه سیاسی صدرایی منتشر شد. این کتاب به قلم نجف لک‌زایی در سال 1381 منتشر شده است. اندیشه سیاسی صدرالمتالهین در پنج فصل، و دو بخش خاتمه و پیوست منتشر شد. زمینه‌های تکوین شخصیت سیاسی صدرالمتالهین، جایگاه دانش سیاسی در حکمت متعالیه، زندگی سیاسی در اندیشه صدرالمتالهین، حکومت دینی در اندیشه ملاصدرا و ساختار حکومت دینی در اندیشه ملاصدرا عنوان فصول پنج‌گانه این اثر است. لک‌زایی در بخشی از مقدمه این اثر می‌نویسد: «کسانی به‌طور قاطع اظهار کرده‌اند که ملاصدرا اندیشه سیاسی ندارد (سیدعلی قادری) در صورتی که به نظر می‌رسد این افراد شایسته بود بگویند یا بنویسند که آثارش را مطالعه نکرده‌ایم؛ بنابراین نمی‌دانیم اندیشه سیاسی دارد یا خیر. همچنین دیگران گفته یا نوشته‌اند که پس از فارابی مطلب جدیدی در عرصه فلسفه سیاسی مطرح نشده است (سیدجواد طباطبایی و داود فیرحی). نگارنده در بررسی تفکر سیاسی صدرالمتالهین اهتمام خواهد ورزید که به دور از حب و بغض و پیش‌داوری، تا آنجا که ممکن است به بررسی اندیشه سیاسی بپردازد.»
منبع: روزنامه فرهیختگان، 18 دی 1396.