وی افزود: بحث راجع به غصب خلافت، کنارگذاشتن امام علی(ع)، دفاع از حضرت امیر (ع) و اینکه حکومت بعد از پیامبر باید به ایشان می رسید و این مسئله که اصحاب و یاران پیامبر(ص) بر خلاف اصولی که پیامبر مطرح فرموده بود عمل کردند؛ بنابراین وجهی ندارد که بگوییم این خطبه فدکیه است و جای تعجب است که چرا به این نام مشهور شده است.
لک زایی با تأکید بر اینکه خطبه فدکیه بیان مسائل شخصی نیست، گفت: به نظر می رسد تمام این خطبه مربوط به حوزه عمومی و مسائل سیاسی جامعه است؛ با توجه به اینکه این خطبه در مسجد و در حضور مردم و خلیفه اول ایراد می شود، یک وجه تماماًعمومی دارد و حتی بخشی که به نظر می رسد شخصی است، نیز شخصی به نظر نمی رسد چون منافع فدک به بنی هاشم و بخشی از مسلمین تعلق داشت و در زمانی که پیامبر(ص) در قید حیات بودند اینگونه مصرف می شد و از زمانی که فدک به حضرت فاطمه(س) بخشیده شد نیز صرف این امور و بخشی از جامعه اسلامی می شد.
وی با اشاره به دیگر موضوعاتی که در خطبه فدکیه مطرح شده است، اظهار کرد: در این خطبه موضوعات مهمی مطرح شده که می تواند سرمشق و الگویی برای زیست مسلمانی و مؤمنانه جامعه امروز باشد؛ به ویژه دفاع ایشان از حضرت علی(ع) و ذکر خدمات امام علی(ع) و نقش مهم و برجسته ایشان در تحقق رسالت پیامبر(ص) و اینکه جامعه به سمت زیست اسلامی حرکت کند؛ این مسائل را حضرت زهرا(س) در خطبه خود یادآوری کردند و ادعا این است که حکومت بعد از پیامبر(ص) باید به حضرت علی(ع) می رسید.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: در این خطبه همچنین موضوع غصب حکومت و خارج شدن از راه درستی که پیامبر تعیین کرده بود مورد توجه قرار می گیرد و اینکه امت اسلامی بعد از پیامبر از راه صوابی که ایجاد شده بود، خارج شدند.
وی خاطرنشان کرد: در ابتدای این خطبه حمد و ثنای الهی مطرح می شود و سپس به تبیین اهداف پیامبر و رسالت ایشان پرداخته شده است؛ همچنین عمل به قرآن به عنوان عهد الهی مورد تأکید قرار می گیرد و اینکه احکام الهی برای هدایت انسان ها آمده است.
لک زایی افزود: در بخش دیگری از این خطبه نسبت خود را با پیامبر (ص) و امام علی(ع) را یادآور می شوند؛ همچنین به گذشته جامعه اشاره می کنند و اینکه پیامبر(ص) با رسالت خود جامعه را از شرک و انحراف نجات داد اما جامعه اسلامی تحت تأثیر القائات شیطانی و هوای نفس از راه ثوابی که پیامبر آن را مطرح کرده بود و در فرمایشات ایشان بود خارج شدند.
وی تصریح کرد: حضرت فاطمه(س) در این خطبه مردم را به این نکته توجه می دهند که فرمایشات صریح و توصیه های پیامبر(ص) را زمین گذاشته اند و نه تنها در این فضا حرکت نکرده، بلکه اقدامات دیگری از جمله غصب فدک انجام دادند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به یکی از فرازهای مهم خطبه فدکیه اشاره کرد و گفت: در فرازی از این خطبه نکته مهمی را ذکر می کنند و می فرمایند «چون خدای تعالی همسایگی پیامبران را برای رسول خویش گزید، دورویی آشکار شد و کالای دین بی خریدار»؛ این سخن به معنای ورود القائات شیطانی و نفسانی است که باعث شده ماهیت آنچه پیامبر (ص) اشاره و تصریح داشتند، تغییر کند. حضرت در ادامه می فرمایند «هر گمراهی دعوی دارد و هر گمنانی سالار و هر یاوه گویی در کوی و برزن در پی گرمی بازار؛ شیطان از کمینگاه خود سربرآورد و شما را به خود دعوت کرد و دید که زود سخنش را شنیدید و سبک در پی او دویدید و در دام فریبش خزیدید و به آواز او رقصیدید. هنوز دو روزی از مرگ پیغمبرتان نگذشته و سوز سینه ما خاموش نگشته، آنچه نبایست کردید و آنجه از آن شما نبود بردید و بدعتی بزرگ پدید آوردید». و در ادامه می فرمایند «به گمان خود خواستید فتنه برنخیزد و خونی نریزد اما در آتش فتنه افتادید و آنچه که کشتید به باد دادید که دوزخ جای کافران و منزلگاه بدکاران است و شما کجا و فتنه خواباندن کجا؟ دروغ می گویید و راهی جز راه حق می پویید. وگرنه این کتاب خداست میان شما و نشانه هایش بی کم و کاست هویدا و امر و نهی آن روشن و آشکارا. آیا داوری جز قرآن می گیرید یا ستمکارانه گفته شیطان را می پذیرید؟ کسی که جز اسلام دینی پذیرد روی رضای پروردگار نبیند و در آن جهان با زیانکاران نشیند».
لک زایی خاطرنشان کرد: هنوز جنازه پیامبر تشییع و تدفین نشده بود که عده ای نشستند و به گونه ای دیگر عمل کردند و به تعبیر حضرت زهرا(س) بدعت بزرگی در دین پدید آوردند؛ ایشان معتقدند که هدایت با رسالت تحقق پیدا می کند اما این هدایت تداوم نمی یابد چرا که با اتفاقی که پس از رحلت پیامبر(ص) اتفاق افتاد، این تداوم دچار خدشه شد.
وی گفت: طبق اعتقاد ایشان، اهل بیت(ع) برای ایجاد نظم در جامعه هستند و مردم از اهل بیت(ع) پیروی می کنند تا نظم در جامعه پدیدار شود و از هم گسسته نشود اما با این اتفاقات در دین بدعت گذاشته می شود با این توجیه که می خواستند بعد از رحلت پیامبر(ص) فتنه را در جامعه بخوابانند و تکلیف حکومت را مشخص کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: آنچه در این باب باید مورد تأکید قرار می گرفت، عمل به قرآن است و اینکه پیامبر(ص) هرچند رحلت کرده اند اما راه، هدف، احکام و آموزه ها باقی است اما با اتفاقاتی که رخ داد، در آنها خدشه ایجاد و نظم جامعه دچار خلل شد و چون از اهل بیت(ع) پیروی نمی شد، جامعه دچار تفرقه شد به طوری که امروز هم آثار آن را می بینیم.
وی در مورد تأثیر خطبه حضرت فاطمه(س) در میان مخاطبان گفت: به لحاظ ظاهری شاید بشود گفت که این خطبه تأثیرگذار نبود و عملاً به نتیجه ای منجر نشد؛ مانند قصه عاشوراست که امام حسین(ع) به ظاهر شکست خوردند اما آثار و تبعاتش باقی ماند و پس از آن بسیاری از نهضت ها و قیام ها به منظور تظلم خواهی و حق گرایی و به منظور از بین بردن ظلم در جامعه اسلامی ایجاد شد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه خطبه حضرت فاطمه(س) نیز تأثیرات عاشورای حسینی را دارد، گفت: مهم ترین نکته این است که نسبت به وقایع حادث شده، روشنگری صورت بگیرد و این حقایق از زبان حضرت زهرا(س) ذکر شد؛ ایشان نکته مهمی را تأکید می کنند که این نکته مهم آغازگر تحولات جدیدی در جامعه اسلامی است.
لک زایی گفت: هرچند این خطبه به نتیجه عملی منتهی نشد اما این پیامد را در طول تاریح ایجاد کرد که نسبت به وقایع پس از رحلت پیامبر(ص) روشنگری صورت گرفت؛ ضمن اینکه توصیه ایشان به اینکه تشییع ایشان مخفیانه انجام شود صدای آشکار اعتراض ایشان نسبت به وقایع پس از رحلت پیامبر(ص) بود.
مطالب مرتبط
«پیام فاطمه(س) طرح حقیقت و دفاع از حقیقت گرایی»