کتاب امام خمینی(ره) و مساله آزادی، جدیدترین اثر استاد شریف لک زایی است.

کتاب، در فضایی انضمامی به مساله آزادی پرداخته است. بخش آخر کتاب، با آنکه به ظاهر خاتمه کتاب محسوب می شود، ولی می توان آن را نقطه ی آغاز نگرش جدید و متاخر استاد به مساله آزادی دانست. نوع نگاه ایشان به آزادی در کل کتاب، با این قسمت آخر که در قالب پیوست آمده، تفاوت و تمایزی آشکار دارد، به این دلیل که در پیوست آخر کتاب،مساله آزادی با رویکرد حِکمی و تحت تاثیر حکمت متعالیه مجددا بازخوانی شده که شاید اگر این پیوستار، بسط بیشتری داده می شد، چه بسا نوعی ناهمگونی و غیر یکدستی هم در متن اثر مشاهده می شد. البته اشاره به این رویکرد جدید در باب آزادی، آنهم در حد طرح مساله و نشان دادن نقطه ی آغازِ یک مسیر جدید در تاملات نویسنده در باب آزادی، اقدامی لازم و هوشمندانه بود. من این رویکرد جدید استاد به آزادی را "رویکرد وجودی" به آزادی می نامم. چنین رویکردی بی شک افق های جدیدتری را فراروی تامل فلسفی( بالاخص فلسفه سیاسی) در باب آزادی خواهد گشود.

البته منظورم از رویکرد وجودی به آزادی، نگاه رایج اگزیستانسیالیستی الحادی که مبتنی بر نفی ماهیت متعیَّن و پیشینیِ انسانی است، نیست، بلکه منظورم رویکردی است که برگرفته از اصالت وجود به مثابه نقطه ی کانونی دستگاه حکمت متعالیه است که از جمله نتایج آن، تاکید بر خالقیت و سازنده بودن آدمی است. چنین نگاهی به آزادی، با نتایج رویکرد اگزیستانسیالیستی به آزادی، عمیقا متفاوت است.

 

در این رویکرد وجودی، شاهد تجربه و تکاپوی دائمی وجودی و نوعی صیرورت مدام هستیم. وجود، همواره در حال شدن است، درست به دلیل آنکه بودِ از پیش مقدَّری وجود ندارد و با تلاش آگاهانه و اختیاری آدمی است که شکل می گیرد.البته دین و جامعه در این تکاپوی دائمی وجودی نقش دارند، منتها نقشی مکمل و کمکی، لذا هر دو به نوعی در خدمت همان تحقق وجودی اند و منافاتی با آزادی آدمی و نقش ویژه او در توسعه وجودی خویش، ندارد. رویکرد وجودی به آزادی، بر چنین نگاهی ابتناء یافته است.

 

خواندن این کتاب را به همه علاقه مندان توصیه می کنم و برای استاد آرزوی موفقیت روز افزون دارم..‌.

 

محسن جبارنژاد

۱۸آذر۹۷

@shariflakzaei