خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: هابز بیش و پیش از آنکه دغدغه آزادی را داشته باشد دغدغه امنیت را داشت. با این همه به جمع میان این دو نیز می اندیشد. آنچه در پی می آید به این حساسیت هابز و دیگر حساسیتهای مرتبط با آن می پردازد.
به گزارش خبرنگار مهر، هابز معتقد است که وضع طبیعی یک وضعیت ناگوار جنگی است که در آن هیچ کدام از اهداف مهم انسانی ما دست یافتنی نیستند. خوشبختانه طبیعت انسانی نیز منابعی را برای فرار از این وضعیت ناگوار فراهم می کند.
هابز معتقد است که همه ما به عنوان یک موجود عقلانی می توانیم درک کنیم که جنگ همه علیه همه در تضاد با منافع ماست و نیز می توانیم به این نتیجه برسیم که صلح خوب است و بنابراین روشهای دسترسی به صلح نیز خوب هستند.
هابز این موارد را قوانین طبیعی می نامد، که کلیت آن بر این مبناست که آنچه را که برای خود نمی پسندی برای دیگران نیز نپسند. این نتایج همیشگی و غیر قابل تغییر هستند. این قوانین از بسیاری از گناهان و شرارتها مانند بی عدالتی ، بی رحمی و ناسپاسی جلوگیری می کنند.
اگر چه مفسران بر سر اینکه آیا این قوانین باید به عنوان دستورات محض مربوط به دوراندیشی، یا به عنوان دستورات الهی یا اخلاقی یا موارد دیگر در نظر گرفته شوند یا خیر، به توافق نرسیده اند، ولی همه آنها بر این امر توافق دارند که هابز آنها را به منظور هدایت مردم به سوی پذیرش امتداد سیاسی تفهیم می کند.
این قوانین به مامی گویند که برای ایجاد و حفظ صلح باید بخشی از حقوقمان نسبت به همه چیز را ازطریق یک قرارداد دوجانبه به یک اقتدار سیاسی واگذار کنیم.
ایجاد اقتدار برتر
زمانی که مردم از طریق یک قرارداد دو جانبه خود را ملزم به اطاعت از یک اقتدار عمومی می کنند، آنها چیزی را ایجاد کرده اند که هابز آن را "اقتدار از طریق نهاد" یا "اقتدار نهادی" می نامد. زمانی کشور توسط یک مهاجم مورد تهدید قرار می گیرد، آنها از طریق قول دادن به اطاعت برای حمایت قرارداد می بندند ، در این صورت آنها "اقتدار اکتسابی" را ایجاد کرده اند. اینها به صورت مساوی، بر اساس نظرات هابز، روشهای مشروع ایجاد اقتدار هستند و انگیزه اصلی آنها ترس از مهاجم یا غیره است.
مشروعیت سیاسی به این بستگی ندارد که چگونه یک حکومت به قدرت می رسد، بلکه تنها به این امر بستگی دارد که چگونه این حکومت می تواند به طورموثر از آنهایی که راضی به اطاعت از آن شده اند، حمایت کند. هر زمان که این حمایت متوقف شود، تعهد سیاسی نیز به پایان می رسد.
مطلق گرایی
اگر چه هابز بعضی از ویژگیهای عملگرایانه ملایم را برای ترجیح مونارشی یا حکومت پادشاهی بر اشکال دیگر حکومت ارائه کرد، دغدغه اصلی او این بود که یک حکومت مقتدر و موثر داشته باشد که دارای اقتدار مطلق باشد. قدرت آن نباید تقسیم و یا محدود شود. قدرت قانونگذاری، قضاوت اعمال زور یا به کارگیری نیرو، تعیین مالیات و اقدام به جنگ آن باید طوری باشد که فقدان هر کدام باعث عقیم گذاردن بقیه شود.
به عنوان مثال، قانونگذاری بدون اجرا و به کارگیری نیرو فایده ای نخواهد داشت. تنها حکومتی که دارای همه آنچه که هابز آن را "حقوق اساسی حاکمیت" می نامد، می باشد، می تواند کارا و موثر واقع شود. اگر هر کسی بدون اطاعت از حکومت به میل خود عمل کند، منازعات فرقه ای، جنگ و یا حداقل سقوط حکومت کارآمد کاملا امکانپذیر خواهد بود. برای جلوگیری از سقوط احتمالی حکومت و بازگشت به وضع طبیعی، مردم باید با داشتن اقتدار مطلقه پادشاه موافقت کنند.
محدودیتهای تعهد سیاسی
هابز در حالی که تاکید می کند که ما باید حکومت هایمان را به عنوان اقتدار مطلق تلقی کنیم، آزادی نافرمانی را در مقابل آن دسته از دستورات حکومتی مجاز می داند که بدون اینکه تمامیت ارضی کشور به خطر افتد، آنها را وادار به فداکردن جانشان می کند.
این استثنا کاملا کسانی که درباره هابز مطالعه می کنند را گمراه کرده است، این آزادی وی مربوط به بعضی از مسائل با دفاع وی از اقتدار مطلق ناسازگار است.
دین و بی ثباتی اجتماعی
آخرین وجه اساسی فلسفه سیاسی هابز، رویکرد او در قبال دین است. هابز به صورت پیشرفته بخشش درباره دین مسیح را در هر کدام از بازبینی هایش فلسفه سیاسی گسترش می دهد به طوری که وی تقریبا در لویاتان نصف کتاب را به آن اختصاص داده است.
هیچگونه اجماعی در مورد اینکه چگونه هابز اهمیت مذهب را در چارچوب نظریه سیاسی اش تفهیم می کند، وجود ندارد. بعضی از مفسران گفته اند که هابز تلاش می کند تا تطابق نظریه سیاسی اش را با تعهدات اصلی مسیحی به خوانندگانش نشان دهد بعضی دیگر معتقدند که وی با استفاده از کنایه و استعاره یا بازیهای زبانی دیگر در پی سست کردن باورهای دینی خوانندگانش بوده است.
به هر حال مقاصد وی به طور صحیح درک نشده اند، اما دغدغه آشکار هابز در ارتباط با قدرت باورهای مذهبی واقعیتی است که مفسران فلسفه سیاسی وی باید در پی توضیح آن باشند.