جدیدترین مطالب

1__1_s_116130.jpgشریف لک زایی در گفتگویی با ایسکا درباره نظریه تعامل و همبستگی امام موسی صدر تأکید کرد: ایشان بر این عقیده است که اگر انفاق کنید و تغذیه، سلامتی، تربیت و سایر امور نیازمندان را ارتقا ببخشید، با این کار در ساختن و ارتقای جامعه مشارکت می کنید. یعنی هم انفاق کننده هستید و هم انفاق گیرنده و در واقع در این دنیا نیز پیامد انفاق به خود شما می رسد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تأملی در «نظریه تعامل و همبستگی» امام موسی صدر
 
ایسکا (پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی): نهم شهریور سالروز ربوده شدن امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان است. به همین مناسبت گفتگویی را با دکتر شریف لک زایی عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه سیاسی، و مجری طرح پژوهشی اندیشه سیاسی امام موسی صدر انجام داده ایم.

 

به گزارش ایسکا دکتر شریف لک زایی در ابتدای گفتگو با اشاره به جایگاه ویژه امام موسی صدر در لبنان، اظهار داشت: شاید این سؤال جای طرح داشته باشد که امام موسی صدر وقتی به لبنان وارد می شود از منظر یک رهبر اسلامی و شیعی چگونه می خواهد در آن جامعه رفتار کند که بتواند به وظیفه خود عمل کند. از یک طرف رهبر جامعه شیعیان تلقی می شود، بنابراین باید به گونه ای عمل کند که وضعیت شیعیان را ارتقا ببخشد و از طرفی چون جامعه لبنان به لحاظ فرهنگی، دینی و قومی جامعه متکثری است چگونه می بایست با سایر فرهنگ ها برخورد نماید. بنابراین سوال این است که ایشان چه برنامه ای برای ارتقای جامعه شیعه لبنان دارد و چه برنامه ای برای مواجهه با دیگران دارد؟

 

وی ادامه داد: از اینجا به این نکته می توانیم اشاره کنیم که اندیشه و عمل ایشان بر مبنای نظریه تعامل و همبستگی استوار است. اگر بخواهیم این نظریه را تبیین کنیم به چند نکته باشد اشاره کنیم.

 

تفسیر جدید امام موسی صدر از انفاق در اسلام

وی ادامه داد: اولین نکته در این زمینه وضعیت نابسامان اقتصادی جامعه شیعیان لبنان در مقطعی است که ایشان رهبری این جامعه را به عهده می گیرد. ایشان یکسری مؤسسات فرهنگی و خیریه تأسیس می کند یا مؤسسات موجود را ارتقا می بخشد و به این سمت حرکت می کند که بهبودی در کسب و کار و معیشت جامعه شیعه ایجاد شود. به لحاظ نظری نیز آن را تبیین می کند. برای مثال به مسئله انفاق در قرآن توجه می کند و آیاتی که در موضوع انفاق است را با تفسیری جدید ارائه می کند. مانند آیه : وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ فَلِأَنْفُسِکُمْ ۚ وَمَا تُنْفِقُونَ إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللَّهِ ۚ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَأَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ؛ و اى مؤمنان هر مالى را که انفاق مى کنید به سود خودتان است، بدین شرط که آن را جز براى دستیابى به خشنودى خدا انفاق نکنید. و هر مالى را که مى بخشید به طور کامل به شما بازگردانده مى شود و بر شما ستم نمى رود. (بقره/272)

شریف لک زایی افزود: به نظر می رسد معنای آیه این است که ثواب انفاق در آخرت به ما می رسد. اما از نظر امام موسی صدر اینطور نیست، در واقع ایشان ثواب اخروی را نفی نمی کند ولی می گوید انفاق در این دنیا نیز برای انسان ثمراتی دارد.

وی اضافه کرد: ایشان بر این عقیده است که اگر انفاق کنید و تغذیه، سلامتی، تربیت و سایر امور نیازمندان را ارتقا ببخشید، با این کار در ساختن و ارتقای جامعه مشارکت می کنید. یعنی هم انفاق کننده هستید و هم انفاق گیرنده و در واقع در این دنیا نیز پیامد انفاق به خود شما می رسد.

دکتر شریف لک زایی ادامه داد: دلیل آن نیز این است که وقتی شما به یک انسان نیازمند کمک می کنید و نیاز زندگی او را برطرف می کنید به نوعی وضعیت زندگی او را ارتقا داده اید و ارتقای زندگی او به ارتقای جامعه شما کمک می کند. ارتقای جامعه موجب می شود که شما هم از بهره های آن منتفع شوید. چون وقتی که فقر را از جامعه از بین ببرید مشکلاتی که از فقر ناشی می شود مانند سرقت، فروش مواد مخدر و ... دامن شما را نیز نمی گیرد و در نتیجه شما و افراد مرتبط با شما نیز آسیب نمی بینند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه اضافه کرد: این نگاه در واقع تأکید بر تعامل و هبستگی را می رساند، و ایشان به خوبی از این آیه در جهت همبستگی همه سطوح مردم استفاده می برد. البته ذکر این نکته هم ضروری است که این آیه اطلاق دارد و به همه افراد جامعه تعلق می گیرد و باید به همه انفاق و کمک شود.

وی افزود: مشی عملی امام این است که در عین اینکه طایفه شیعه را به لحاظ زندگی اجتماعی اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ارتقا می بخشد. این مشی را در تعامل با دیگران هم به صورت عملی پیاده و فرهنگ کمک به دیگران را نیز نهادینه می کند.

 

انسان به تنهایی قادر به زندگی نیست

این پژوهشگر حوزه علوم سیاسی ادامه داد: نکته دیگر در نظریه تعامل و همبستگی که می توانم در اندیشه امام موسی صدر به آن اشاره کنم یک بحث فلسفی است. ما در مباحث فلسفی داریم که الانسان غیر مکتفی بذاته. انسان به تنهایی نمی تواند زیست کند و برای زندگی به دیگران نیاز دارد. این بحث را ملاصدرا در الشواهد الربوبیه هم مورد اشاره قرار داده است و تصریح می­کند که انسان به تمدن، اجتماع و تعاون نیاز دارد.

وی اضافه کرد: اگر جامعه لبنان یک جامعه متکثر است باید در این جامعه تعامل وجود داشته باشد و شیعیان نمی توانند به تنهایی این جامعه را اداره کنند و باید با دیگران تعامل کنند. از این رو امام در اینجا بر مبنای نگاه فلسفی بر روی بحث تعاون و تعامل خیلی تأکید می کند. درواقع این تعامل و تعاون است که همبستگی ایجاد می کند. بحث انفاق هم به همین برمی گردد چون در انفاق هم یک نوع تعامل و مشارکت فعال در جامعه است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه افزود: از این گذشته شکل گیری جامعه هم با تعامل و داد و ستد تحقق پیدا می کند. یعنی همان نکته ای که از الشواهد الربوبیه نقل شرد که "انسان نیاز به تمدن برای بقا دارد" بنابراین انسان ها هم با این نگاه فلسفی و هم براساس نظریه تعامل و همبستگی امام موسی صدر به جامعه ای متمدن می توانند برسند.

 

حاکم اسلامی نیازمند تعامل با مردم

دکتر شریف لک زایی ادامه داد: حاکم جامعه نیز براساس نگاه امام موسی صدر نیازمند تعامل با دیگران است. انسان تنها نمی تواند زندگی کند، بنابراین حاکم هم که انسان است نمی تواند به تنهایی حکومت کند. اینها همه نیازمند تعامل با دیگران هستند. حاکم البته بیش از دیگران نیازمند تعامل با دیگران است.

وی در ادامه اظهار داشت: ایشان جمله زیبایی دارد که اگر حتی جامعه لبنان وجود نداشت ما باید چنین جامعه ای را خلق می کردیم و از معارف و تجارب دیگران برای ارتقای جامعه استفاده می کردیم. به هر حال هر قوم و طایفه ای دارای معارف و تجاربی است و ما نیازمند این هستیم که از تجارب همه استفاده کنیم. جامعه را همه کسانی که در آن زیست می کنند پیش می برند و نه یک فکر و گروه و جریان به تنهایی.

 

دین خواستار جامعه متعالی

وی ادامه داد: از همه مهم تر اینکه دین هم خواستار جامعه متفاوت و متعالی است. اگر ما برخی از احکام را که در شریعت وضع شده نگاه کنیم مانند زکات و خمس و... همه اینها به منظور تکریم جامعه و حیات جامعه است. اگر زکات داده می شود به معنای این است که جامعه را حیات ببخشیم و جامعه را تکریم کنیم. تکریم جامعه درواقع تکریم خودمان است. نماز برای رهایی است که انسان خودش را رها کند تا در زندگی عادی خودش آزاد باشد. در واقع نماز تمرین برای عبادت خدا است و این که غیر خدا را پرستش نکنیم. دین خواستار چنین جامعه ای است.

وی افزود: با توجه به اینکه امام موسی صدر از نگاه یک رهبر دینی به فعالیت و تعامل در جامعه لبنان می پردازد بنابراین این نگاه به عنوان یک نگاه دینی هم می تواند ملاک و معیار حرکت ها و رفتارهای اجتماعی باشد. بنابراین ساختن یک جامعه کامل و ایجاد روحیه همیاری و همکاری و تعاون، خواست دین و خواست عالم دینی است. از این رو باید گفت به نظر می سد ایشان از منظر یک عالم دینی وارد می شود و براساس نظریه تعامل و همبستگی سعی می کند که جامعه لبنان را به لحاظ فرهنگی و اقتصادی و سیاسی ارتقا دهد.

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید