آیت الله جوادی آملی: انتظار ظهور و سخن گفتن با جهان، از سیاست متعالیه برمی‌خیزد
همایش "سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه"، پنج شنبه سوم بهمن ماه 1387 در مرکز همایشهای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.
به گزارش شبکه ایران از همایش ملی "سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه" در دو نشست صبح و بعدازظهر برگزار گردید.
نشست های صبح؛ نوبت مونولوگ ها
در ابتدا حجت الاسلام دکتر «نجف لک زایی» به عنوان دبیر علمی همایش، هدف طرح «سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه» را تلاش برای درمان و بهبود سیاست بیمار جامعۀ جهانی دانست و مسائل مربوط به غزه و جهان اسلام را معلول همین سیاست بیمار حاکم بر دنیا عنوان کرد.
سیاستی که جهان را مدیریت کند، حکمت متعالیه است
در ادامه این همایش، آیت الله «جوادی آملی» به عنوان سخنران ویژه این همایش، درباره حکمت متعالیه گفت: اگر پیرو حکمت متعالیه هستیم و خود را متعهد به سیاست متعالیه بدانیم می بایست در اداره امور دنیوی واخروی انسان ها، جهانی بیندیشیم. امام خمینی (ره) نیز جهانی می اندیشید چرا که اندیشه او نبوی بود و شاهد این مدعا، نامه وی به میخائیل گورباچف است که او برای اداره بهتر امور به گورباچف نوشت .
وی با ارائه یک تعریف جدید از انسان گفت: انسان "حی متأله" یعنی زندۀ الهی اندیش است و تعریف "حیوان ناطق" باید به زباله‌دان تاریخ برود. چون انسان زندۀ الهی اندیش است، پس باید سیاست متعالیه امور او را اداره کند.
وی سپس افزود: در اول انقلاب هیچ کس فکر نمی‌کرد بتوان بر اساس فقه جواهری قانون اساسی نوشت، و نوشته شد، می‌توان بر اساس حکمت متعالیه، سیاست متعالیه برای ادارۀ جهان تدوین کرد.
وی نامۀ امام خمینی به میخائیل گورباچف، و نامۀ مقام معظم رهبری به نشست هزارۀ ادیان و بسیاری از مطالب این دو رهبر فرزانۀ انقلاب را حکمت متعالیه و سیاست متعالیه دانست.
وی در ادامه تصریح کرد: ادارۀ جهان، انتظار ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، سخن گفتن با جهان و استفاده از تعبیر قرآنی "یاایهاالناس" از سیاست متعالیه برمی‌خیزد.
استاد فلسفه حوزه علمیه قم در بخش پایانی سخنان خود ضمن یادآوری وظیفه سنگین جامعه در قبال انتخابات آینده ریاست جمهوری تصریح کرد: همه بر اساس این مبنا که سیاست ما عین دیانت ماست باید در انتخابات شرکت کنیم.
در ادامه نشست‌های قبل از ظهر این همایش، حجت‌الاسلام دکتر حمید پارسانیا در سخنانی به موضوع "روش‌شناسی سیاست حکمت متعالیه" پرداخت.
در لیست برنامه قبل از ظهر همچنین نام کسانی مانند آیت الله دکتر احمد بهشتی، دکتر علیرضا صدرا، حجت الاسلام محسن غرویان، حجت الاسلام مرتضی جوادی آملی گنجانده شده بود.
بعدازظهر؛ نوبت دیالوگ ها
اما نشست بعدازظهر به صورتی متفاوت و در دو کمیسیون برگزار شد که در کمیسیون اول دکتر «فرزاد جهان بین»، دکتر «محمد پزشکی»، دکتر «موسی نجفی» و حجت الاسلام دکتر احمد عابدی به ارائه بحث پرداختند. این در حالی بود که در کنار هر یک از سخنرانان، یک کارشناس برجسته با عنوان «ناقد» حضور داشت و این به غنای علمی بحث می افزود.
کمیسیون اول
دکتر «فرزاد جهان بین» در ارائه مقاله خود با عنوان "برنامه ریزی فرهنگی از منظر حکمت متعالیه" گفت: رویکردهای لیبرالیستی و توتالیتر، دو رویکرد کلان به برنامه ریزی فرهنگی هستند که اندیشمندان لیبرالی همچون پوپر و هایک قائل به نظم برانگیخته هستند لذا بازسازی عقلانی جامعه را بیهوده می دانند و آزادی فرد و عدم برنامه ریزی در عرصه فرهنگ از طریق دولت را می خواهند.
وی سپس با اشاره به نظریه های ملاصدرا گفت: کار حکومت ازنظر ملاصدرا، فرهنگی است و تربیت مردم اصلی ترین وظیفه آن، لذا حکومت تنها مجری دستورات الهی است. جهان بین ادامه داد: ضرورت برنامه ریزی فرهنگی، گسترده بودن حوزه فرهنگ و اصل آزادی و اختیار انسان، سه چالشی است که باید بر اساس حکمت متعالیه به آنها جواب داد. حکومت موظف است به سوی فرهنگ مطلوب حرکت کند که متشکل از دو رکن مظاهر فرهنگی و عقاید است و تقویت مولفه تعقل تنها راهی هست که امکان مقاومت فرهنگی را برای ما به وجود می آورد.
هم چنین دکتر «محمد پزشکی» به بیان آرای علامه طباطبایی و دکتر حائری و مقایسه بین آن دو، پرداخت. "جستاری در سرشت فلسفه سیاسی" عنوان مقاله ای بود که وی آنرا ارائه کرد.
دکتر پزشکی گفت: علامه طباطبایی و دکتر حائری در سه جا باهم اختلاف دارند. فلسفه سیاسی در تجزیه و تحلیل بر اساس قواعد منطقی به دو بخش صوری و مادی تقسیم می شود و در بخش صوری هم به دو بخش ساختار گزاره ها و قیاسات تقسیم می شود که در این سه جا با هم اختلاف دارند.
هم چنین دکتر «موسی نجفی» با ارائه مقاله ای تحت عنوان "مقایسه حکمت و عقلانیت تاریخی: ابن خلدون در روش شناسی گذار از فلسفه و استاد مطهری با روش شناسی حکمت صدرایی" به بررسی نظریه های این دو عالم اسلامی پرداخت.
وی گفت: ابن خلدون با پایان دادن به فلسفه ابن رشد شروع می کند و استاد مطهری در حال تکامل دادن به حکمت صدرایی است. با این که فیلسوف است متوجه تاریخ می شود که نه جزء حکمت عملی است و نه جزء حکمت نظری. با این که در شرق اسلامی بر خلاف غرب اسلامی تاریخ مدونی نداریم چهار جلد کتاب فلسفه تاریخ و کتاب جامعه و تاریخ را می نویسد و خصوصا شهید مطهری به قسم شیعی و ولایی فلسفه تاریخ می پردازد.
وی ادامه داد: بحث های حکمت متعالیه مخصوص خواص است در حالی که تاریخ به خاطر سادگی و ریشه های قرآنی اش مخاطب عام دارد و به خاطر عقلانیت و بصیرت دادن مخاطب خاص دارد لذا باید مورد توجه قرار گیرد.
کمیسیون دوم
در کمیسیون دوم نشست عصر این همایش نیز «ابوالحسن حسنی» با موضوع "چیستی و مولفه های فلسفه سیاسی متعالیه"، دکتر «عباسعلی رهبر» با موضوع "معرفت شناسی اخلاق و سیاست از منظر صدرا"، حجت الاسلام والمسلمین دکتر «ابوالفضل کیاشمشکی» با موضوع "ابعاد سیاسی و اجتماعی نظریه حرکت جوهری" و دکتر «مرتضی یوسفی راد» با موضوع "نسبت حکمت و شریعت در حکمت متعالیه" به سخنرانی پرداختند.
هم چنین در پایان این مراسم رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سخنانی اظهار داشت: حکمت متعالیه به فهم عمیق و ژرف‌اندیش مسائل توسط فقیه سیاسی کمک فراوانی می‌کند.
حجت‌الاسلام احمد مبلغی خاطرنشان کرد: حکمت متعالیه یک نقش منظومه‌ای نسبت به مسائل ایفا می‌کند و اجزای تشکیل‌دهنده مسائل در این حکمت نسبت به هم نقش تکاملی دارند. وی تاکید کرد: حکمت متعالیه نقش چندجانبه‌ای در فقه سیاسی ایفا می‌کند. بسترسازی یکی از این نقش‌هاست و اگر این بستر توسط حکمت متعالیه ایجاد نشود، کیان فقه سیاسی و استنباط احکام شکل نمی‌گیرد.