کتاب درآمدی بر اخلاق فلسفی در حکمت متعالیه نوشته سید خلیل‌الرحمان طوسی با تلاش انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسید.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، فلسفه متعالیه صدرالمتألهین طی چهارصد سال حیات خود به دلیل اصول فلسفی و ایده‌های بلندش درباره مهم‌ترین مسائل وجودشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی آخرت‌شناسی و هم به برکت وجود پیروان و مفسران برجسته‌اش هر روز شکوفاتر گردیده است، علی‌رغم رونق و بسط تمامی اصول فلسفه صدرایی در این دوران به ابعاد فلسفه عملی شامل فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی این مکتب فلسفی توجه کمتری شده است.
این کتاب تلاشی است برای یافتن پاسخ به مهم‌ترین مسائل و چالش‌ها در اخلاق اسلامی و مبانی فلسفی آن، نویسنده با درگیرنمودن تمامی اصول فلسفه صدرایی اعم از مباحث وجود، مابعدالطبیعه، الهیات، معرفت‌شناسی و علم‌النفس و بازخوانی آنها ضمن ارائه سیستمی منسجم در اخلاق فلسفی خواننده را با ابعادی کاملا تازه از حکمت صدرایی آشنا می‌کند.
کتاب درآمدی بر اخلاق فلسفی در حکمت متعالیه، از «یک مقدمه و دو بخش با نام انسان‌شناسی و فلسفه اخلاق متعالیه» گردآوری شده است.
دربخش اول به مطالبی همچون: «انسان‌شناسی و حکمت متعالیه، اهمیت علم‌النفس نزد ملاصدرا، تعریف نفس، نظر ملاصدرا، رابطه نفس و بدن، بسیط الحقیقة کل الاشیاء، حرکت جوهری استکمالی نفس، تبیین حرکت جوهریه کمالیه نفس، مراحل کمال نفس انسان» پرداخته است.
در مقدمه آمده است: «اخلاق و نقش آموزه‌های اخلاقی در حسن سلوک و تعامل میان انسان‌ها با یکدیگر، بخش مهمی از دغدغه‌ها و اندیشه‌های متفکران و خردورزان است. ادیان الهی، به خصوص دین اسلام به عنوان اصلی‌ترین مرجع تنظیم روابط فردی و اجتماعی انسان‌ها فصل جامعی از آموزه‌ها و رهنمودهای اصلاحی خود را به تهذیب نفوس مؤمنان و چگونگی تنظیم روابط انسان‌ها با یکدیگر اختصاص داده‌اند.»
در بخش اول در رابطه با انسان‌شناسی و حکمت متعالیه می‌خوانیم: «با برقراری پیوندی خلاقانه میان برهان فلسفی، شهود عرفانی و تعالیم قرآن و سنت، حکیم متأله، ملاصدرا، توانسته است انسان‌شناسی چند بعدی‌ای عرضه کند که به خوبی می‌تواند ساختارهای زیرین حکمت عملی متعالیه و بالتبع مبانی اخلاق فلسفی را فراهم آورد؛ حوزه‌ای را که خود حکیم ملاصدرا به طور مستقل فرصت پرداختن بدانها را نیافت.»
نویسنده در رابطه با مراحل کمال نفس انسان نوشته است: «بر اساس قاعده النفس فی وحدتها کل القوا، انسان حقیقت واحده ذومراتبی است که در ذات خود دایم در سیلانی جوهری است و به واسطه این تحول جوهری می‌تواند از مرتبه طبیعت جسمانی به تجرد مثالی (یا برزخی) و سپس به تجرد عقلی و در نهایت به مقام فوق تجرد، یعنی قرب (یا فنای) الهی نایل آید.»
بخش دوم که فلسفه اخلاق متعالیه نام دارد در رابطه با موضوعاتی همچون: «گذر از علم‌النفس به اخلاق متعالیه، نفس فاعل حقیقی افعال اخلاقی، عوالم خیال، مسئله علم در اخلاق متعالیه، بیان فلسفی کمال علمی نفس، حقیقت خیر و شر اخلاقی در حکمت متعالیه، تحلیل فلسفی از کلمات ملاصدرا، عوامل مؤثر در شناخت ملاکات اوصاف اخلاقی، مفهوم کمال در اخلاق متعالیه، ریاضات بدنی و موانع کمال» قلم زده است.
مؤلف درباره حقیقت خیر و شر اخلاقی در حکمت متعالیه، نوشته است: «اخلاق فلسفی در حکمت صدرایی را آن‌گاه می‌توان متعلق به این فلسفه دانست که تمامی و یا لااقل اصول اساسی و تشکیل‌دهنده هویت حکمت متعالیه در شکل‌دهی به آن دخالت داشته باشد. در غیر این‌صورت چنین اخلاقی را نمی‌توان متعلق به فلسفه ملاصدرا دانست. در مباحث گذشته تلاش شد ارتباط مبانی و اصول حکمت صدرایی، از قبیل علم‌النفس و مبانی وجودشناسی و معرفت‌شناسی صدرایی با برخی مسائل اخلاق در فلسفه متعالیه تبیین شود.
گفتنی است، کتاب درآمدی بر اخلاق فلسفی در حکمت متعالیه نوشته سید خلیل‌الرحمان طوسی در 192 صفحه و با شمارگان 1400 نسخه و به قیمت 9000 تومان با تلاش انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وارد بازار نشر شده است.
گفتنی است اثر حاضر از مجموعه آثاری است که در قالب طرح پژوهشی حکمت سیاسی متعالیه با مدیریت دکتر شریف لک زایی منتشر می شود.