طرح آرای فلسفی میان مردم مهمترین هدف بنیاد صدرا است
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در آستانه برگزاری همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: آنچه ما بسیار به آن اهمیت می‌دهیم حضور عملی فلسفه در میان توده‌های مردم و به عبارتی دیگر بحث کاربردی فلسفه است.
آیت الله سید محمد خامنه‌ای رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در گفتگو با خبرنگار مهر، به مناسبت برگزاری یازدهمین همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: آنچه ما بسیار بر آن اهمیت می‌دهیم حضور عملی فلسفه در میان توده های مردم و به عبارتی دیگر بحث کاربردی فلسفه است. بسیاری از اینکه فلسفه به چه کار می آید پرسش می کنند و بنیاد حکمت اسلامی صدرا هم بر همین اساس سعی کرده مباحث کاربردی را بیشتر طرح کند سال گذشته به بحث درباب سیاست پرداختیم و امسال نیز بحث تدبیر منزل و یا تدبیر خانواده را در دستور کار قرار می دهیم.
آیت الله سید محمد خامنه ای افزود: فلسفه در جامعه ما وارد نشده و مردم تصور می کنند فلسفه برای گوشه کتابخانه هاست و عده‌ای انزوا طلب، فیلسوف هستند. فلسفه امری تخصصی است. فلسفه نظر به جامعه، انسان و سعادت دارد. یعنی دل مشغولی برای جامعه و انسان دارد. فلسفه برای این است که راهگشا باشد.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا همچنین به احیاء، انتشار و تصحیح آثار ملاصدرا اشاره کرد که در این راه بسیار می تواند به ما کمک کند و گفت: ما در ابتدا باید به کمبودهایی که در حوزه های فکری صورت می گیرد توجه کنیم و دریابیم که چه چیزهایی نیاز است. هر کس در حوزه خودش می بایست به پیشبرد علوم و معارف اسلامی تلاش کند.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا افزود : در فلسفه ملاصدرا و فلسفه محض ما مشکلاتی داریم. آموزش فلسفه در جامعه ما بر عهده دانشگاه و حوزه است اما باید کیفیت این آموزشها را مورد نقد قرار داد. همچنین کتابهایی که چاپ می شود نیز از این دایره خارج نیست. همه این موارد می تواند فلسفه را ایستا نگه دارد.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا مقصود حکمت عملی را رساندن به سر منزل موعود توصیف کرد و گفت : به تعبیری در اول ارائه طریق و سپس ایثار به مطلوب می کند. یکی از کمبودهایی که ما در بنیاد حکمت اسلامی صدرا احساس کردیم همین عدم کاربرد فلسفه در جامعه است. بنیاد به آموزش نمی پردازد چرا که آموزش را دیگران انجام می دهند و تألیفات در حد محدودی است و سعی شده از دوباره کاری نیز پرهیز شود.
آیت الله خامنه ای در پاسخ به این پرسش که محافل علمی ما تا چه اندازه قابلیت پاسخ به چنین پرسش هایی را دارند اظهار داشت : نباید توقع داشته باشیم همه اندیشمندان ما وارد میدان عمل شوند. دگرگونی متکی به ابزارهایی است که ما فاقد آن هستیم .
وی در بخش دیگری از این گفتگو به وضعیت صدرا پژوهی در ایران، غرب و جهان اسلام اشاره کرد و گفت : صدرا پژوهی در ایران، رسما در بنیاد حکمت اسلامی صدرا طراحی و اجرا می شود ولی غیر مستقیم در حوزه علمیه قم و دانشگاهها نیز اقبال به ملاصدرا بیشتر شده است. در جهان اسلام اخیراً توجه اذهان به سوی مکتب و کتب ملاصدرا بیشتر شده ، ولی هنوز به حد قرون سابق در شبه قاره هند و عراق نرسیده است .
وی افزود: بنیاد حکمت صدرا سعی در شتاب بخشیدن به این حرکت ضعیف و توجه دادن کشورهای اسلامی به فلسفه اسلامی و ملاصدرا دارد و خوشبختانه در برخی کشورها چند رساله دکتری درباره فلسفه ملاصدرا در دست تهیه است. در غرب نیز شوق و علاقه ای ایجاد شده، برخی با مطالعه کتب ملاصدرا و احیانا ترجمه آن و برخی با فراهم سازی همایشها و نشستهای فلسفی .
آیت الله خامنه ای با اشاره به اینکه الزامات صدرا پژوهی در ایران مانند دیگر فعالیتهای فرهنگی، نخست برطرف شدن موانع و کارشکنی هاست و سپس تأمین امکانات مالی و مادی تا مؤسسات مربوطه و محققین علاقمند بتوانند به کار پژوهش بپردازند ، گفت : در این بنیاد مطالعات بسیاری در اینباره شده و طرحهایی آماده گردیده که در صورت گردآمدن و اعلام شرکت محققان و نبود موانع، می توان به نتیجه بیشتری امیدوار بود.
وی تأثیر همایشها بر فلاسفه و محققان دیگر را خیلی بیشتر از ترجمه و پخش کتاب و مقاله و حتی شرکت کردن در همایشهای غربی ارزیابی کرد و گفت : شرکت کننده بیگانه هنگامی که در مقطعی خاص و شرایطی آماده و با حضور دهها و صدها استاد و محقق و فیلسوف فاضل از کشورهای مختلف و مقالات عمیق و اثربخش روبرو می شود می تواند با افراد بسیاری مباحثه و مبادله معلومات کند و ابهام و اشکالاتی را که در فلسفه اسلامی و صدرائی در ذهن خودش می یابد در این اجتماعات مرتفع سازد.
آیت الله خامنه ای تأکید کرد: تجربه نشان داده عظمت و شکوه علمی و معنوی همایش ملاصدرا بود که سبب گردید عده بسیاری پس از مراجعت به کشورهای خود داوطلب تحقیق یا ترجمه و نوشتن مقالاتی درباره ملاصدرا شوند. دیدن این مکتب از نزدیک اعتماد به نفس عده ای از فلاسفه عرب زبان و دیگر کشورهای اسلامی را بالا برده و آنها را به سمت و سوی فلسفه اسلامی کشانده است. تعدادی از مراکز فلسفی جهان تقاضای همکاریها و کارها و تحقیقات مشترک با بنیاد حکمت صدرا دارند و حتی توافقنامه هایی نیز به امضا رسیده است.
آیت الله سید محمد خامنه ای در بخش دیگری از سخنانش به آشنایی غربیان با ملاصدرا اشاره کرد و گفت : تقریبا می توان گفت غربیان تا همین اواخر چیزی درباره ملاصدرا و فلسفه او نمی دانستند. تنها اثری که در لابه لای کتب آنها دیده می شود یکی اشاره مختصری است که " گوبینو" در دوره قاجار به وی و کتاب اسفار او کرده و اسفار را - که به معنی سفرهاست - به معنای کتب، یعنی جمع سفر ( با کسر سین) گرفته که پیداست حتی صفحه اول آن کتاب معروف را ندیده بوده است.
وی افزود: در اوایل قرن بیستم میلادی شرق شناس آلمانی به نام "هورتن" چند اثر به زبان آلمانی درباره ملاصدرا داشته، ولی مهم ترین تأثیر را برای معرفی ملاصدرا در نیمه قرن گذشته پرفسور "هانری کربن " فرانسوی و تا حدودی پرفسور " ایزوتسو" ژاپنی داشته اند . از میان مسلمانان نیز می توان از پرفسور فضل الرحمان پاکستانی و تلاشهای مؤثر دکتر سید حسین نصر یاد کرد . اولین همایش جهانی ملاصدرا در ایران در اول خرداد سال 1378 تأثیر ناگهانی و عمیقی در محافل فلسفی جهان گذاشت و صدها مؤسسه فلسفی در پنج قاره و هزاران استاد فلسفه در جهان از دور و نزدیک با این شخصیت بزرگ و تا حدودی با مکتب متعالی او آشنا شدند که هنوز هم ارتباط ادامه و استمرار دارد و هر روز این آشنایی بیشتر می شود.
وی همچنین به آثاری که از ملاصدرا ترجمه شده اشاره کرد و گفت : از آثار ملاصدرا اولین اثری که ترجمه شد، کتاب " المشاعر" بود که بوسیله "هانری کربن" همراه مقدمه ای به زبان فرانسه ترجمه شد. پس از آن کتاب "الحکمه العرشیه" ملاصدرا توسط پرفسور "موریس" به انگلیسی ترجمه شد . با برپایی کنگره جهانی ملاصدرا شوق و حرکتی در راه ترجمه آثار ملاصدرا بوجود آمد که بخشی از آن به همت و بودجه بنیاد حکمت اسلامی صدرا بوده مانند ترجمه برخی از مجلدات اسفار و نیز کتاب " المشاعر" و "اکسیر العارفین" و "تفسیر آیه نور" و چند سوره دیگر به زبان انگلیسی و دو کتاب به زبان روسی و ترجمه های دیگری که در آینده نزدیک اعلام خواهد شد.
رئیس بنیاد حکمت صدرا درباره اهداف برگزاری یازدهمین همایش بزرگداشت ملاصدرا گفت : متأسفانه ملاصدرا علیرغم اهمیت فراوانی که در فرهنگ ایران اسلامی دارد ، نه در داخل کشور و نه در خارج از کشور چندان شناخته شده نیست و این به معنای غفلت جهانیان و ایرانیان از تفکر فلسفی است . یکی از اهداف ما شناساندن شخصیت و اندیشه ملاصدرا به ایرانیان و فیلسوفان غرب است .
وی درباره ضرورت معرفی ملاصدرا گفت : فلسفه ملاصدرا برخلاف بسیاری از فلسفه ها ، سازنده و زنده است و می تواند برخی از مشکلات و مسائل فلسفه غرب را رفع و حل کند . ادعای ما این است که فلسفه غرب نه تنها مشکلات و مسائل فلسفی را رفع و حل نکرده بلکه بر ابهام و حیرت علاقمندان فلسفه نیز افزوده و ما به وسیله اندیشه های ملاصدرا می توانیم این مشکلات و مسائل را حل و رفع کنیم .
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در پایان اظهار داشت: امروزه در کشورهای مختلف فلسفه ملاصدرا مورد توجه قرار گرفته است. در کشورهای عربی فلسفه صدرایی اصلا مورد توجه قرار نداشت اما پس از کنگره ملاصدرا در سال 78 در تهران در کشورهایی مانند تونس، سودان، مصر، سوریه و دیگر کشورها از فلسفه صدرایی نیز سخن به میان می آید.
****
خانواده وظیفه صعود انسان در قوس صعود را به‌عهده دارد
آیت‌الله سید محمد خامنه‌ای صبح امروز در همایش "ملاصدرا و تدبیر خانواده" گفت: خانواده منشای کمال ثانی است. در قوس صعود و قوس نزول که مراتب مبدا و معاد انسانهاست خانواده وظیفه صعود انسان در قوس صعود را به عهده دارد.
به گزارش خبرنگار مهر، صبح امروز در یازدهمین همایش بزرگداشت اندیشه‌های ملاصدرا که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا در سالن وزارت کار برگزار شد آیت الله سید محمد خامنه ای رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در مورد ملاصدرا و تدبیر خانواده نکاتی را متذکر شد.
آیت الله محمد خامنه ای در آغاز ضمن اشاره به موضوع همایش امسال که ملاصدرا و و تدبیر خانواده است هدف از تدبیر خانواده را پرورش جامعه سالم خواند و گفت: سلامت جامعه منوط به سلامت فرد است و تدبیر خانواده و سیاست سالم با توجه به آموزه‌های انبیا امکانپذیر است چون انسان مقتضی رشد است باید لوازم تدبیر او فراهم آید.
وی در بخش دیگری از سخنانش تربیت در معنای اصلی خود را با هدایت مرتبط خواند و گفت: تربیت اصیل همان هدایت است و فیلسوفان باستانی همان کار انبیاء را می‌کردند. فطرت با سرشت و طبیعت منافات ندارد و حکمت در معنای اولی و ثانوی متضمن معانی است.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا، خانواده را منشای کمال ثانی خواند و گفت: در قوس صعود و قوس نزول که مراتب مبدا و معاد انسانهاست خانواده وظیفه صعود انسان در قوس صعود را به عهده دارد.
وی با تمایز قائل شدن میان منزل و خانواده، گفت: منزل جای نزول است در حالیکه خانواده به آن پویایی می‌دهد و این کار را با تدبیر و ایجاد پویش و کوشش می‌کند.
آیت الله محمد خامنه ای در پایان به دولتمردان اشاره کرد و گفت: کسانی که می‌خواهند جامعه سالم باشند باید به خانواده بپردازند و متوجه باشند که حکمت ضروری‌تر از اقتصاد برای خانواده است و در همه اعصار دولتمردان برای تدبیر حکومت خود به حکیمانی چون ابن سینا و خواجه نصیر نیازمند بوده‌اند. ما باید بتوانیم از این سکوی اجتماعی یعنی خانواده برای رشد و تعالی استفاده کنیم.
****
اندیشه‌های ملاصدرا باید در مسائل روزمره مورد استفاده قرار گیرند
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در همایش "حکمت متعالیه و تدبیر خانواده" به جایگاه نظریه حرکت جوهری در تبیین فضیلت گرایی در خانواده پرداخت و بر ضرورت بازنگری و تفسیر اندیشه‌های ملاصدرا و به کارگیری آنها در مسائل روزمره تأکید کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، صبح امروز در همایش بزرگداشت ملاصدرا با عنوان حکمت متعالیه و تدبیر خانواده، که به مناسبت یازدهمین سال بزرگداشت ملاصدرا به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد دکتر رضا اکبری عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق با تأکید بر کارآمدی حرکت جوهری در نگاه فضیلت گرایانه به اخلاق خانواده گفت: دو رویکرد اساسی در اخلاق وجود دارد، نخست مسئله محوری و دوم نظریه های فاعل محور است.
عضو هئیت علمی دانشگاه امام صادق با مسئله محور خواندن نظریه هایی چون غایت گرایی جان استوارت میل و وظیفه گرایی کانت گفت: نگاه های مسئله محور تقلیل گرا هستند و غایت واحدی را برای فاعل اخلاقی معرفی می کنند. این نگاه ها فردگرا و بدون توجه به شرایط تحقق فعل اخلاقی هستند.
دکتررضا اکبری محدود کردن اخلاق به نظریه های خاص و تعارضهای فراوان این نظریه ها در نگاه به مسائل اخلاقی را مشکل نظریه های مسئله محور خواند و گفت: در عوض نظریه های فضیلت محور یا فاعل محور به زندگی اجتماعی انسان توجه فراوانی می کنند و ملکه شدن اعمال و فضایل در انسان را مد نظر قرار می دهند.
استاد دانشگاه امام صادق با اشاره به فضایل اخلاقی چون قابل اعتماد بودن، رئوف و مهربان بودن، سخاوتمندی، دلسوز بودن و غیره بر نگاه صدرایی در تقسیم بندی فضائل اخلاقی تأکید کرد و گفت: از نظر ملاصدرا فضایل اخلاقی برای هر یک از افراد خانواده متفاوت است.
وی در پایان بر ضرورت بازنگری و تفسیر اندیشه های ملاصدرا و کاربست آنها در مسائل روزمره تأکید کرد.
****
فیلسوفان نگرشی فراگیر و عمقی به مبانی خانواده دارند
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نگاه فلسفی به خانواده را ضروری خواند و گفت: فیلسوفان با نگرش فراگیر و عمقی به مبانی خانواده نظر می‌کنند .
به گزارش خبرنگار مهر، دکتر یحیی یثربی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در یازدهمین همایش بزرگداشت صدرالمتألهین شیرازی با عنوان "حکمت متعالیه و تدبیر خانواده" که از سوی بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد با اشاره به ایام شهادت حضرت فاطمه(س)، اهمیت خانواده را مورد تأکید قرار داد و گفت: فلسفه به همه مسائل جهان نظر می کند و از همه مسائل نیز می آموزد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: فلسفه همچنین فرزند علم است و به این معنا از یک جهت قبل از علم و از یک جهت بعد از علم است .
دکتر یثربی به مبانی حکمت متعالعیه ملاصدرا همچون اصالت وجود، ذومراتب بودن و تشکک وجود اشاره کرد و گفت: با توجه به این مسائل در حکمت متعالیه مانند عرفان، عمل در رشد و پرورش انسان تأثیر می گذارد و تکامل انسان تنها آموزشی و ذهنی نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بر نقش خانواده در فرآیند رشد تأکید کرد و گفت: با تفکر ملاصدرا نسبت به جسمانی بودن حدوث انسان می توان به اهمیت تربیت خانواده در رشد افراد تأکید کرد .
وی در پایان این نگاه را مسئله محور خواند و افزود: ما باید مسائل را شناخته و روش درست حل آنها را پیش بگیریم، بر اساس مبانی ملاصدرا اگر خانواده آگاهی درست داشته باشد هم خودش به کمال انسانی می رسد و هم در پیدایش روح جدید زمینه سازی صحیحی خواهد داشت .
****
حکمت عملی در شرق والاترین نوع معرفت است
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در همایش "حکمت متعالیه متعالی و تدبیر خانواده" گفت: در تقسیمات سه گانه، حکمت عملی در بالاترین مرتبه قرار می‌گیرد. اخلاق حقیقی بدون خانواده و خانواده بدون تدبیر منزل و سیاست امکان ندارد. انسان فرزانه کسی است که در حکمت عملی فرزانگی دارد.
به گزارش خبرنگار مهر، دکتر غلامرضا اعوانی رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران صبح امروز در یازدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدر المتالهین با "عنوان حکمت متعالیه و تدبیر خانواده" که به همت بنیاد حکمت صدار برگزار شد، به اهمیت تدبیر خانواده در اندیشه‌های حکمی ملاصدرا تاکید کرد و بر نزدیکی آن با آموزه‌های الهی و آیات قرآنی اشاره کرد.
وی در آغاز تدبیر منزل را یک ششم از حکمت خواند و گفت: از آنجایی که حکمت امری کلی است بدون تدبیر خانواده نمی‌توان از حکمت و دانش سخن گفت.
اعوانی با اشاره به اهمیتی که حکمای شرقی به تدبیر منزل می‌دادند گفت: حکما در چین، هند و ایران باستان بیش از یونان به این مهم توجه کرده اند و در تقسیمات سه گانه، حکمت عملی در بالاترین مرتبه قرار می‌گیرد. اخلاق حقیقی بدون خانواده و خانواده بدون تدبیر منزل و سیاست امکان ندارد. انسان فرزانه هم در این نظام کسی است که در حکمت عملی فرزانگی دارد.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در بخش دیگری از سخنانش اهمیت حکمت عملی نزد آیینهای شرقی چون آیین کنفوسیوسی اشاره کرد و گفت: نزد کنفوسیوس روابط میان افراد خانواده برای اصلاح جامعه ضرورت دارد. در میان حکمای ایرانی نیز احترام به خانواده بسیار محسوس است و هرودوت و دیگران نظام خانواده در ایران را بسیار ستوده‌اند.
وی سپس به حکمت خانواده نزد ارسطو و یونان باستان اشاره کرد و با تأکید بر آثاری که نزد حکمای اسلامی در این زمینه نگاشته شده است، گفت: کسانی چون سهروردی، خواجه نصیرالدین طوسی، شمس الدین عاملی بحثهای التقاطی فراوان در مورد خانواده دارند که به معنای دقیق اسلامی نیست اما ملاصدرا در این میان جایگاه ویژه ای دارد و مباحثش التقاطی نیست.
دکتر اعوانی با اشاره به اهمیت روش حکمت متعالیه آن را حکمت تحقق خواند و گفت: ملاصدرا در تفسیر قرآن با اشاره به معنای اصیل 5 مفهوم فقه، علم، توحید، ذکر و حکمت اهمیت حکمت را از دیدگاه الهی بیان کرده است.
وی در پایان سیاست و تدبیر منزل را حکمت الهی خواند و گفت: باید از بدفهمی نسبت به اندیشه‌های ملاصدرا بپرهیزیم و فهم حکمت متعالی به معنای فهم حکمت الهی است.
****
فلسفه اسلامی در عمل به فقه منجر می‌شود
رئیس فرهنگستان علوم در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: فلسفه اسلامی که در نظر با دین همراه می‌شود در فلسفه عملی فقهی می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهر، عصر دیروز در دومین بخش از همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده که به مناسبت یازدهمین همایش سالانه بررسی اندیشه‌های ملاصدرا به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد، دکتر رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم سخنرانی کرد.
دکتر داوری در آغاز به بحث مفصل ملاصدرا در باب خانواده اشاره کرد و گفت: ملاصدرا در بیان مقام فلسفه نکاح چند جمله آورده است که اگر نکاح نباشد ممکن است نسل باقی بماند اما تشویش و فساد پدید می آید و معیشت بشر به خانواده قائم است.
این استاد فلسفه دانشگاه تهران بر وابستگی سخن صدرا به فقه گفت: البته این نگاه وابسته به فلسفه است. در آثار فلاسفه هم حکمت نظری و هم حکمت عملی است. سابقه فلسفه ما به فلسفه یونان میرسد. سقراط، افلاطون و ارسطو مطالب حکمت عملی را آغاز کردند و معلمان اول بودند . ارسطو همه علوم را از طبیعی و ریاضی و الهی تا اخلاق و تدبیر منزل و سیاست مدن و مطالب منطقی را تدوین کرده است.
دکتر داوری به نگاه یونانیان به خانه به مثابه هماهنگی عالم اشاره کرد و گفت: نزد ایشان همه چیز بر وفق عالم نظم پیدا می‌کند. افلاطون بیشتر به جامعه و ارسطو به تدبیر منزل توجه کرد. البته ارسطو افلاطونی فکر می‌کرد. به نظر من میان ارسطو و افلاطون می‌توان جمع کرد. چنان که فارابی این کار را کرده است. از نظر فارابی حکمت جاویدان است و حکمت واقعی یکی است. ارسطو هم خیلی افلاطونی است و بنابراین معلم اول فلسفه، افلاطون است. اما معلم اول حکمت، انبیاء هستند.
استاد فلسفه دانشگاه تهران گفت: ارسطو معتقد بود که نظم خانه چون نظم مدینه است.
دکتر داوری سپس بخشهایی از رساله سیاست ارسطو در باب خانواده را خواند و گفت: از نظر ارسطو در خانواده هر کدام از زن و مرد وظایف خاص خودرا دارند و نباید برای وظایف این دو در این کتاب صورتهای حکومت چون آرسیتوکراسی، الیگارشی، و تیموکراسی ودموکراسی را مطرح کرد.
****
خانواده خاستگاه کرامت بشری است
دکتر مصطفی محقق داماد در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: ملاصدرا معتقد است معرفت و حکمت موجب کرامت بشری می‌شود اما خاستگاه تأمین و تضمین کرامت بشری خانواده است.
به گزارش خبرنگار مهر، عصر امروز در این همایش که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد ، دکتر مصطفی محقق داماد رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم پیرامون خانواده خاستگاه کرامت بشری از نگاه ملاصدرا سخنرانی کرد.
وی در آغاز به جدایی تدبیر منزل از سیاست مدن نزد حکما اشاره کرد و گفت: البته امروزه سیاست خانوادگی بخشی از سیاست مدن است. گویا حکما متوجه بوده‌اند که خانواده قلعه بلندی است که از آن قانون عبور نمی‌کند، لذا در خانواده عشق، مودت و سکون باید حاکم باشد. در حالی که در سیاست مدن قانون حاکم است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به نبودن مبحثی ذیل عنوان تدبیر خانواده نزد صدرا گفت: اصل کرامت بشری اصلی است که امروز محور حقوق بشر جهانی است و البته human right در کانت نیست ، اما در کلمات کانت human dignity هست. در سخنان حکمای ما نیز چنین است.
وی تأکید کرد: ملاصدرا در مورد کرامت بشری به‌صراحت می‌گوید کرامت بشری چیزی است که بشر را مستحق خلافت الله در عالم کرده است و با آن بر ملائکه تفوق یافته است. کرامت بشری قوه علم و حکمت است و اگر نباشد هیچ مایه امتیازی برای بشر وجود ندارد.صدرا در اینجا به شعری اشاره می‌کند که در آن عقل را مایه شرافت انسان و برتری او بر سایر موجودات عالم می‌داند.
دکترمحقق داماد تأکید کرد: نزد ملاصدرا آنچه مایه برتری انسان است عقول بشری و علم و حکمت است. صدرا می‌گوید معرفت و حکمت موجب کرامت بشری است. اما آنچه می‌تواند کرامت را برای بشر تأمین کند فراوان است.
وی گفت: اختلاف افراد انسان در این نشئه بر هفت چیز است. اولی اختلاف سرشت و طینت است، دوم اختلاف احوال والدین در صلاح و فساد است. آدمی هم از نظر جسم و هم از خلق و خوی از پدر و مادر ارث می‌برد.
دکتر محقق داماد به اهمیت آموزش خانوادگی تأکید و سپس عوامل دیگر را چنین برشمرد: به نظر سوم اختلاف سوم آن چیزی است که نطفه از آن بهره می‌گیرد و پاکی و ناپاکی خون کاملاً به فرزند ارث میرسد. چهارمین اصل در تأمین کرامت بشری تغذیه و شیری است که انسان در کودکی می‌خورد، زیرا شیر پاک در خصلت و خوی انسان تأثیر می‌گذارد.
وی تأکید کرد: لذا این سه اصل تأثیر فراوانی در تربیت انسان دارند، یعنی شیر پاک، تربیت خانوادگی و سرشت تاثیر فراوانی در کرامت بشری دارند. قرآن مجید نیز سه اصل را در خانواده محوری می داند. نخست اصل سکون است، اصل دوم مهر و عشق است و اصل سوم مهربانی است و این سه اصل ستونهای خانواده است.
دکتر محقق داماد عنصر پنجم در شایستگی برای کرامت انسانی نزد ملاصدرا را، اصل اختلاف احوال در نحوه تعلیم و تلقین و عادت‌بخشی آداب شرعیه خواند و گفت: پدر حق یعنی تکلیف دارد که آداب حق و حقیقت را به کودک بیاموزد.البته معنای دیگر حق آن است که پدر حق دارد و نه فقط تکلیف. یعنی حق دارد که فرزندش صالح باشد و البته این معنا را من بیشتر ترجیح می دهم. لذا خانواده باید کرامت و شرف را به کودک آموزش دهد.
دکتر محقق دادماد گفت: از این 7 اصل، 5 اصل به خانواده و به پدر و مادر مربوط است.
وی در پایان به اهمیت خانواده در رشد و پرورش افراد تأکید کرد و گفت: امروز اگر محیط زیست بخواهد سالم بماند یا در جامعه صلح حاکم باشد، باید از خانواده شروع کنیم.
****
علم در فرآیند حضور رخ می‌دهد
استاد فلسفه دانشگاه تهران عصر امروز در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: علم در فرآیند حضور رخ می‌دهد.
به گزارش خبرنگار مهر، عصرامروز در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد، دکتر احمد احمدی استاد فلسفه دانشگاه تهران در مورد نگاه فلسفی به مسئله صدق از دید ملاصدرا سخنرانی کرد.
احمدی در آغاز به بیان علامه طباطبایی در مورد تمایز فلسفه نظری و فلسفه عملی در میان فلاسفه غربی و یکی بودن آنها نزد حکمای اسلامی اشاره کرد و گفت: حکمای ما در مواجهه با بیانات فقهی و شریعت دریافته‌اند که این سخنان را در حکمت عملی نجویند و کمتر به سراغ حکمت عملی رفته‌اند. البته کسانی چون خواجه نصیر و ابن‌مسکویه آثاری چون اخلاق ناصری و تهذیب الاخلاق را نگاشته اند اما این ادامه حکمت نظری‌شان نیست.
احمدی سپس به مسئله صدق پرداخت و گفت: در فلسفه جدید، صدق را انطباق ذهن با خارج می‌دانند اما این نظریه اشکال دارد. شناخت ما چه در حوزه حس و چه در حوزه فراحسی با آنچه ما آن را حضور می‌نامیم حاصل می‌شود. لذا ما در حوزه ادراک حسی هم علم حضوری داریم. پس بحث علم حضوری است نه انطباق و انسان از ذهنش بیرون نمی‌رود. لذا بحث صدق را به این صورت باید فهمید و آنچه را در می‌یابیم با علم حضوری در می‌یابیم.
دکتر احمدی در پایان به مسئله صدق اشاره کرد و گفت: با راه‌حل صدرا و علم حضوری مسئله صدق حل می‌شود.
****
بیت‌الغزل فلسفه ملاصدرا حرکت جوهری است
دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: ملاصدرا با طرح حرکت جوهری بسیاری از مسائل کلی فلسفی را طرح کرده و بیت‌الغزل فلسفه صدرا حرکت جوهری است.
به گزارش خبرنگار مهر ، عصر امروز در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد ، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه دانشگاه تهران سخنرانی کرد.
دکتر دینانی به دشواری موضوع خانواده و حکمت متعالیه اشاره کرد و گفت: ملاصدرا دخترانش را خیلی دوست داشت و دلیل آن هم دامادهای بزرگ او، فیض کاشانی و فیاض هستند. همسر فیض از پدر پرسیده بود که چرا همسر من فیض و همسر او فیاض است . صدرا در جواب به مزاح به او گفته بود که همسر تو خود فیض است.
دکتر دینانی به نظریه‌های ملاصدرا اشاره کرد و گفت: ملاصدرا نظریه‌های مهمی در فلسفه اسلامی دارد و اگر کسی به نحله‌های کلامی و عقلی فلسفه اسلامی آشنا باشد، در می‌یابد که صدرا چه تأثیر بزرگی داشته است و آثاری داشته است که در آنها معضلات لاینحلی را حل کرده است.
وی تأکید کرد: بیت‌الغزل فلسفه صدرا حرکت جوهری است. هیچ متفکری معاد جسمانی را نتوانسته از راه عقلی حل کند. متکلمان نتوانستند این موضوع را حل کنند. حتی ابن سینا با همه بزرگی اش نتوانسته این مشکل را حل کند. همه این هنرها نزد ملاصدرا از برکت اصل حرکت جوهری است.
دکتر دینانی گفت: برای فهم حرکت جوهری، باید جوهر را فهمید. فیلسوف بدون جوهر نمی تواند بیاندیشد و اگر جوهر را طرد کند نظامهای او به هم می‌ریزد.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در آستانه برگزاری همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: آنچه ما بسیار به آن اهمیت می‌دهیم حضور عملی فلسفه در میان توده‌های مردم و به عبارتی دیگر بحث کاربردی فلسفه است.
آیت الله سید محمد خامنه‌ای رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در گفتگو با خبرنگار مهر، به مناسبت برگزاری یازدهمین همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: آنچه ما بسیار بر آن اهمیت می‌دهیم حضور عملی فلسفه در میان توده های مردم و به عبارتی دیگر بحث کاربردی فلسفه است. بسیاری از اینکه فلسفه به چه کار می آید پرسش می کنند و بنیاد حکمت اسلامی صدرا هم بر همین اساس سعی کرده مباحث کاربردی را بیشتر طرح کند سال گذشته به بحث درباب سیاست پرداختیم و امسال نیز بحث تدبیر منزل و یا تدبیر خانواده را در دستور کار قرار می دهیم.
آیت الله سید محمد خامنه ای افزود: فلسفه در جامعه ما وارد نشده و مردم تصور می کنند فلسفه برای گوشه کتابخانه هاست و عده‌ای انزوا طلب، فیلسوف هستند. فلسفه امری تخصصی است. فلسفه نظر به جامعه، انسان و سعادت دارد. یعنی دل مشغولی برای جامعه و انسان دارد. فلسفه برای این است که راهگشا باشد.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا همچنین به احیاء، انتشار و تصحیح آثار ملاصدرا اشاره کرد که در این راه بسیار می تواند به ما کمک کند و گفت: ما در ابتدا باید به کمبودهایی که در حوزه های فکری صورت می گیرد توجه کنیم و دریابیم که چه چیزهایی نیاز است. هر کس در حوزه خودش می بایست به پیشبرد علوم و معارف اسلامی تلاش کند.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا افزود : در فلسفه ملاصدرا و فلسفه محض ما مشکلاتی داریم. آموزش فلسفه در جامعه ما بر عهده دانشگاه و حوزه است اما باید کیفیت این آموزشها را مورد نقد قرار داد. همچنین کتابهایی که چاپ می شود نیز از این دایره خارج نیست. همه این موارد می تواند فلسفه را ایستا نگه دارد.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا مقصود حکمت عملی را رساندن به سر منزل موعود توصیف کرد و گفت : به تعبیری در اول ارائه طریق و سپس ایثار به مطلوب می کند. یکی از کمبودهایی که ما در بنیاد حکمت اسلامی صدرا احساس کردیم همین عدم کاربرد فلسفه در جامعه است. بنیاد به آموزش نمی پردازد چرا که آموزش را دیگران انجام می دهند و تألیفات در حد محدودی است و سعی شده از دوباره کاری نیز پرهیز شود.
آیت الله خامنه ای در پاسخ به این پرسش که محافل علمی ما تا چه اندازه قابلیت پاسخ به چنین پرسش هایی را دارند اظهار داشت : نباید توقع داشته باشیم همه اندیشمندان ما وارد میدان عمل شوند. دگرگونی متکی به ابزارهایی است که ما فاقد آن هستیم .
وی در بخش دیگری از این گفتگو به وضعیت صدرا پژوهی در ایران، غرب و جهان اسلام اشاره کرد و گفت : صدرا پژوهی در ایران، رسما در بنیاد حکمت اسلامی صدرا طراحی و اجرا می شود ولی غیر مستقیم در حوزه علمیه قم و دانشگاهها نیز اقبال به ملاصدرا بیشتر شده است. در جهان اسلام اخیراً توجه اذهان به سوی مکتب و کتب ملاصدرا بیشتر شده ، ولی هنوز به حد قرون سابق در شبه قاره هند و عراق نرسیده است .
وی افزود: بنیاد حکمت صدرا سعی در شتاب بخشیدن به این حرکت ضعیف و توجه دادن کشورهای اسلامی به فلسفه اسلامی و ملاصدرا دارد و خوشبختانه در برخی کشورها چند رساله دکتری درباره فلسفه ملاصدرا در دست تهیه است. در غرب نیز شوق و علاقه ای ایجاد شده، برخی با مطالعه کتب ملاصدرا و احیانا ترجمه آن و برخی با فراهم سازی همایشها و نشستهای فلسفی .
آیت الله خامنه ای با اشاره به اینکه الزامات صدرا پژوهی در ایران مانند دیگر فعالیتهای فرهنگی، نخست برطرف شدن موانع و کارشکنی هاست و سپس تأمین امکانات مالی و مادی تا مؤسسات مربوطه و محققین علاقمند بتوانند به کار پژوهش بپردازند ، گفت : در این بنیاد مطالعات بسیاری در اینباره شده و طرحهایی آماده گردیده که در صورت گردآمدن و اعلام شرکت محققان و نبود موانع، می توان به نتیجه بیشتری امیدوار بود.
وی تأثیر همایشها بر فلاسفه و محققان دیگر را خیلی بیشتر از ترجمه و پخش کتاب و مقاله و حتی شرکت کردن در همایشهای غربی ارزیابی کرد و گفت : شرکت کننده بیگانه هنگامی که در مقطعی خاص و شرایطی آماده و با حضور دهها و صدها استاد و محقق و فیلسوف فاضل از کشورهای مختلف و مقالات عمیق و اثربخش روبرو می شود می تواند با افراد بسیاری مباحثه و مبادله معلومات کند و ابهام و اشکالاتی را که در فلسفه اسلامی و صدرائی در ذهن خودش می یابد در این اجتماعات مرتفع سازد.
آیت الله خامنه ای تأکید کرد: تجربه نشان داده عظمت و شکوه علمی و معنوی همایش ملاصدرا بود که سبب گردید عده بسیاری پس از مراجعت به کشورهای خود داوطلب تحقیق یا ترجمه و نوشتن مقالاتی درباره ملاصدرا شوند. دیدن این مکتب از نزدیک اعتماد به نفس عده ای از فلاسفه عرب زبان و دیگر کشورهای اسلامی را بالا برده و آنها را به سمت و سوی فلسفه اسلامی کشانده است. تعدادی از مراکز فلسفی جهان تقاضای همکاریها و کارها و تحقیقات مشترک با بنیاد حکمت صدرا دارند و حتی توافقنامه هایی نیز به امضا رسیده است.
آیت الله سید محمد خامنه ای در بخش دیگری از سخنانش به آشنایی غربیان با ملاصدرا اشاره کرد و گفت : تقریبا می توان گفت غربیان تا همین اواخر چیزی درباره ملاصدرا و فلسفه او نمی دانستند. تنها اثری که در لابه لای کتب آنها دیده می شود یکی اشاره مختصری است که " گوبینو" در دوره قاجار به وی و کتاب اسفار او کرده و اسفار را - که به معنی سفرهاست - به معنای کتب، یعنی جمع سفر ( با کسر سین) گرفته که پیداست حتی صفحه اول آن کتاب معروف را ندیده بوده است.
وی افزود: در اوایل قرن بیستم میلادی شرق شناس آلمانی به نام "هورتن" چند اثر به زبان آلمانی درباره ملاصدرا داشته، ولی مهم ترین تأثیر را برای معرفی ملاصدرا در نیمه قرن گذشته پرفسور "هانری کربن " فرانسوی و تا حدودی پرفسور " ایزوتسو" ژاپنی داشته اند . از میان مسلمانان نیز می توان از پرفسور فضل الرحمان پاکستانی و تلاشهای مؤثر دکتر سید حسین نصر یاد کرد . اولین همایش جهانی ملاصدرا در ایران در اول خرداد سال 1378 تأثیر ناگهانی و عمیقی در محافل فلسفی جهان گذاشت و صدها مؤسسه فلسفی در پنج قاره و هزاران استاد فلسفه در جهان از دور و نزدیک با این شخصیت بزرگ و تا حدودی با مکتب متعالی او آشنا شدند که هنوز هم ارتباط ادامه و استمرار دارد و هر روز این آشنایی بیشتر می شود.
وی همچنین به آثاری که از ملاصدرا ترجمه شده اشاره کرد و گفت : از آثار ملاصدرا اولین اثری که ترجمه شد، کتاب " المشاعر" بود که بوسیله "هانری کربن" همراه مقدمه ای به زبان فرانسه ترجمه شد. پس از آن کتاب "الحکمه العرشیه" ملاصدرا توسط پرفسور "موریس" به انگلیسی ترجمه شد . با برپایی کنگره جهانی ملاصدرا شوق و حرکتی در راه ترجمه آثار ملاصدرا بوجود آمد که بخشی از آن به همت و بودجه بنیاد حکمت اسلامی صدرا بوده مانند ترجمه برخی از مجلدات اسفار و نیز کتاب " المشاعر" و "اکسیر العارفین" و "تفسیر آیه نور" و چند سوره دیگر به زبان انگلیسی و دو کتاب به زبان روسی و ترجمه های دیگری که در آینده نزدیک اعلام خواهد شد.
رئیس بنیاد حکمت صدرا درباره اهداف برگزاری یازدهمین همایش بزرگداشت ملاصدرا گفت : متأسفانه ملاصدرا علیرغم اهمیت فراوانی که در فرهنگ ایران اسلامی دارد ، نه در داخل کشور و نه در خارج از کشور چندان شناخته شده نیست و این به معنای غفلت جهانیان و ایرانیان از تفکر فلسفی است . یکی از اهداف ما شناساندن شخصیت و اندیشه ملاصدرا به ایرانیان و فیلسوفان غرب است .
وی درباره ضرورت معرفی ملاصدرا گفت : فلسفه ملاصدرا برخلاف بسیاری از فلسفه ها ، سازنده و زنده است و می تواند برخی از مشکلات و مسائل فلسفه غرب را رفع و حل کند . ادعای ما این است که فلسفه غرب نه تنها مشکلات و مسائل فلسفی را رفع و حل نکرده بلکه بر ابهام و حیرت علاقمندان فلسفه نیز افزوده و ما به وسیله اندیشه های ملاصدرا می توانیم این مشکلات و مسائل را حل و رفع کنیم .
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در پایان اظهار داشت: امروزه در کشورهای مختلف فلسفه ملاصدرا مورد توجه قرار گرفته است. در کشورهای عربی فلسفه صدرایی اصلا مورد توجه قرار نداشت اما پس از کنگره ملاصدرا در سال 78 در تهران در کشورهایی مانند تونس، سودان، مصر، سوریه و دیگر کشورها از فلسفه صدرایی نیز سخن به میان می آید.
****
خانواده وظیفه صعود انسان در قوس صعود را به‌عهده دارد
آیت‌الله سید محمد خامنه‌ای صبح امروز در همایش "ملاصدرا و تدبیر خانواده" گفت: خانواده منشای کمال ثانی است. در قوس صعود و قوس نزول که مراتب مبدا و معاد انسانهاست خانواده وظیفه صعود انسان در قوس صعود را به عهده دارد.
به گزارش خبرنگار مهر، صبح امروز در یازدهمین همایش بزرگداشت اندیشه‌های ملاصدرا که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا در سالن وزارت کار برگزار شد آیت الله سید محمد خامنه ای رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در مورد ملاصدرا و تدبیر خانواده نکاتی را متذکر شد.
آیت الله محمد خامنه ای در آغاز ضمن اشاره به موضوع همایش امسال که ملاصدرا و و تدبیر خانواده است هدف از تدبیر خانواده را پرورش جامعه سالم خواند و گفت: سلامت جامعه منوط به سلامت فرد است و تدبیر خانواده و سیاست سالم با توجه به آموزه‌های انبیا امکانپذیر است چون انسان مقتضی رشد است باید لوازم تدبیر او فراهم آید.
وی در بخش دیگری از سخنانش تربیت در معنای اصلی خود را با هدایت مرتبط خواند و گفت: تربیت اصیل همان هدایت است و فیلسوفان باستانی همان کار انبیاء را می‌کردند. فطرت با سرشت و طبیعت منافات ندارد و حکمت در معنای اولی و ثانوی متضمن معانی است.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا، خانواده را منشای کمال ثانی خواند و گفت: در قوس صعود و قوس نزول که مراتب مبدا و معاد انسانهاست خانواده وظیفه صعود انسان در قوس صعود را به عهده دارد.
وی با تمایز قائل شدن میان منزل و خانواده، گفت: منزل جای نزول است در حالیکه خانواده به آن پویایی می‌دهد و این کار را با تدبیر و ایجاد پویش و کوشش می‌کند.
آیت الله محمد خامنه ای در پایان به دولتمردان اشاره کرد و گفت: کسانی که می‌خواهند جامعه سالم باشند باید به خانواده بپردازند و متوجه باشند که حکمت ضروری‌تر از اقتصاد برای خانواده است و در همه اعصار دولتمردان برای تدبیر حکومت خود به حکیمانی چون ابن سینا و خواجه نصیر نیازمند بوده‌اند. ما باید بتوانیم از این سکوی اجتماعی یعنی خانواده برای رشد و تعالی استفاده کنیم.
****
اندیشه‌های ملاصدرا باید در مسائل روزمره مورد استفاده قرار گیرند
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در همایش "حکمت متعالیه و تدبیر خانواده" به جایگاه نظریه حرکت جوهری در تبیین فضیلت گرایی در خانواده پرداخت و بر ضرورت بازنگری و تفسیر اندیشه‌های ملاصدرا و به کارگیری آنها در مسائل روزمره تأکید کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، صبح امروز در همایش بزرگداشت ملاصدرا با عنوان حکمت متعالیه و تدبیر خانواده، که به مناسبت یازدهمین سال بزرگداشت ملاصدرا به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد دکتر رضا اکبری عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق با تأکید بر کارآمدی حرکت جوهری در نگاه فضیلت گرایانه به اخلاق خانواده گفت: دو رویکرد اساسی در اخلاق وجود دارد، نخست مسئله محوری و دوم نظریه های فاعل محور است.
عضو هئیت علمی دانشگاه امام صادق با مسئله محور خواندن نظریه هایی چون غایت گرایی جان استوارت میل و وظیفه گرایی کانت گفت: نگاه های مسئله محور تقلیل گرا هستند و غایت واحدی را برای فاعل اخلاقی معرفی می کنند. این نگاه ها فردگرا و بدون توجه به شرایط تحقق فعل اخلاقی هستند.
دکتررضا اکبری محدود کردن اخلاق به نظریه های خاص و تعارضهای فراوان این نظریه ها در نگاه به مسائل اخلاقی را مشکل نظریه های مسئله محور خواند و گفت: در عوض نظریه های فضیلت محور یا فاعل محور به زندگی اجتماعی انسان توجه فراوانی می کنند و ملکه شدن اعمال و فضایل در انسان را مد نظر قرار می دهند.
استاد دانشگاه امام صادق با اشاره به فضایل اخلاقی چون قابل اعتماد بودن، رئوف و مهربان بودن، سخاوتمندی، دلسوز بودن و غیره بر نگاه صدرایی در تقسیم بندی فضائل اخلاقی تأکید کرد و گفت: از نظر ملاصدرا فضایل اخلاقی برای هر یک از افراد خانواده متفاوت است.
وی در پایان بر ضرورت بازنگری و تفسیر اندیشه های ملاصدرا و کاربست آنها در مسائل روزمره تأکید کرد.
****
فیلسوفان نگرشی فراگیر و عمقی به مبانی خانواده دارند
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نگاه فلسفی به خانواده را ضروری خواند و گفت: فیلسوفان با نگرش فراگیر و عمقی به مبانی خانواده نظر می‌کنند .
به گزارش خبرنگار مهر، دکتر یحیی یثربی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در یازدهمین همایش بزرگداشت صدرالمتألهین شیرازی با عنوان "حکمت متعالیه و تدبیر خانواده" که از سوی بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد با اشاره به ایام شهادت حضرت فاطمه(س)، اهمیت خانواده را مورد تأکید قرار داد و گفت: فلسفه به همه مسائل جهان نظر می کند و از همه مسائل نیز می آموزد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: فلسفه همچنین فرزند علم است و به این معنا از یک جهت قبل از علم و از یک جهت بعد از علم است .
دکتر یثربی به مبانی حکمت متعالعیه ملاصدرا همچون اصالت وجود، ذومراتب بودن و تشکک وجود اشاره کرد و گفت: با توجه به این مسائل در حکمت متعالیه مانند عرفان، عمل در رشد و پرورش انسان تأثیر می گذارد و تکامل انسان تنها آموزشی و ذهنی نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بر نقش خانواده در فرآیند رشد تأکید کرد و گفت: با تفکر ملاصدرا نسبت به جسمانی بودن حدوث انسان می توان به اهمیت تربیت خانواده در رشد افراد تأکید کرد .
وی در پایان این نگاه را مسئله محور خواند و افزود: ما باید مسائل را شناخته و روش درست حل آنها را پیش بگیریم، بر اساس مبانی ملاصدرا اگر خانواده آگاهی درست داشته باشد هم خودش به کمال انسانی می رسد و هم در پیدایش روح جدید زمینه سازی صحیحی خواهد داشت .
****
حکمت عملی در شرق والاترین نوع معرفت است
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در همایش "حکمت متعالیه متعالی و تدبیر خانواده" گفت: در تقسیمات سه گانه، حکمت عملی در بالاترین مرتبه قرار می‌گیرد. اخلاق حقیقی بدون خانواده و خانواده بدون تدبیر منزل و سیاست امکان ندارد. انسان فرزانه کسی است که در حکمت عملی فرزانگی دارد.
به گزارش خبرنگار مهر، دکتر غلامرضا اعوانی رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران صبح امروز در یازدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدر المتالهین با "عنوان حکمت متعالیه و تدبیر خانواده" که به همت بنیاد حکمت صدار برگزار شد، به اهمیت تدبیر خانواده در اندیشه‌های حکمی ملاصدرا تاکید کرد و بر نزدیکی آن با آموزه‌های الهی و آیات قرآنی اشاره کرد.
وی در آغاز تدبیر منزل را یک ششم از حکمت خواند و گفت: از آنجایی که حکمت امری کلی است بدون تدبیر خانواده نمی‌توان از حکمت و دانش سخن گفت.
اعوانی با اشاره به اهمیتی که حکمای شرقی به تدبیر منزل می‌دادند گفت: حکما در چین، هند و ایران باستان بیش از یونان به این مهم توجه کرده اند و در تقسیمات سه گانه، حکمت عملی در بالاترین مرتبه قرار می‌گیرد. اخلاق حقیقی بدون خانواده و خانواده بدون تدبیر منزل و سیاست امکان ندارد. انسان فرزانه هم در این نظام کسی است که در حکمت عملی فرزانگی دارد.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در بخش دیگری از سخنانش اهمیت حکمت عملی نزد آیینهای شرقی چون آیین کنفوسیوسی اشاره کرد و گفت: نزد کنفوسیوس روابط میان افراد خانواده برای اصلاح جامعه ضرورت دارد. در میان حکمای ایرانی نیز احترام به خانواده بسیار محسوس است و هرودوت و دیگران نظام خانواده در ایران را بسیار ستوده‌اند.
وی سپس به حکمت خانواده نزد ارسطو و یونان باستان اشاره کرد و با تأکید بر آثاری که نزد حکمای اسلامی در این زمینه نگاشته شده است، گفت: کسانی چون سهروردی، خواجه نصیرالدین طوسی، شمس الدین عاملی بحثهای التقاطی فراوان در مورد خانواده دارند که به معنای دقیق اسلامی نیست اما ملاصدرا در این میان جایگاه ویژه ای دارد و مباحثش التقاطی نیست.
دکتر اعوانی با اشاره به اهمیت روش حکمت متعالیه آن را حکمت تحقق خواند و گفت: ملاصدرا در تفسیر قرآن با اشاره به معنای اصیل 5 مفهوم فقه، علم، توحید، ذکر و حکمت اهمیت حکمت را از دیدگاه الهی بیان کرده است.
وی در پایان سیاست و تدبیر منزل را حکمت الهی خواند و گفت: باید از بدفهمی نسبت به اندیشه‌های ملاصدرا بپرهیزیم و فهم حکمت متعالی به معنای فهم حکمت الهی است.
****
فلسفه اسلامی در عمل به فقه منجر می‌شود
رئیس فرهنگستان علوم در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: فلسفه اسلامی که در نظر با دین همراه می‌شود در فلسفه عملی فقهی می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهر، عصر دیروز در دومین بخش از همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده که به مناسبت یازدهمین همایش سالانه بررسی اندیشه‌های ملاصدرا به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد، دکتر رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم سخنرانی کرد.
دکتر داوری در آغاز به بحث مفصل ملاصدرا در باب خانواده اشاره کرد و گفت: ملاصدرا در بیان مقام فلسفه نکاح چند جمله آورده است که اگر نکاح نباشد ممکن است نسل باقی بماند اما تشویش و فساد پدید می آید و معیشت بشر به خانواده قائم است.
این استاد فلسفه دانشگاه تهران بر وابستگی سخن صدرا به فقه گفت: البته این نگاه وابسته به فلسفه است. در آثار فلاسفه هم حکمت نظری و هم حکمت عملی است. سابقه فلسفه ما به فلسفه یونان میرسد. سقراط، افلاطون و ارسطو مطالب حکمت عملی را آغاز کردند و معلمان اول بودند . ارسطو همه علوم را از طبیعی و ریاضی و الهی تا اخلاق و تدبیر منزل و سیاست مدن و مطالب منطقی را تدوین کرده است.
دکتر داوری به نگاه یونانیان به خانه به مثابه هماهنگی عالم اشاره کرد و گفت: نزد ایشان همه چیز بر وفق عالم نظم پیدا می‌کند. افلاطون بیشتر به جامعه و ارسطو به تدبیر منزل توجه کرد. البته ارسطو افلاطونی فکر می‌کرد. به نظر من میان ارسطو و افلاطون می‌توان جمع کرد. چنان که فارابی این کار را کرده است. از نظر فارابی حکمت جاویدان است و حکمت واقعی یکی است. ارسطو هم خیلی افلاطونی است و بنابراین معلم اول فلسفه، افلاطون است. اما معلم اول حکمت، انبیاء هستند.
استاد فلسفه دانشگاه تهران گفت: ارسطو معتقد بود که نظم خانه چون نظم مدینه است.
دکتر داوری سپس بخشهایی از رساله سیاست ارسطو در باب خانواده را خواند و گفت: از نظر ارسطو در خانواده هر کدام از زن و مرد وظایف خاص خودرا دارند و نباید برای وظایف این دو در این کتاب صورتهای حکومت چون آرسیتوکراسی، الیگارشی، و تیموکراسی ودموکراسی را مطرح کرد.
****
خانواده خاستگاه کرامت بشری است
دکتر مصطفی محقق داماد در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: ملاصدرا معتقد است معرفت و حکمت موجب کرامت بشری می‌شود اما خاستگاه تأمین و تضمین کرامت بشری خانواده است.
به گزارش خبرنگار مهر، عصر امروز در این همایش که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد ، دکتر مصطفی محقق داماد رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم پیرامون خانواده خاستگاه کرامت بشری از نگاه ملاصدرا سخنرانی کرد.
وی در آغاز به جدایی تدبیر منزل از سیاست مدن نزد حکما اشاره کرد و گفت: البته امروزه سیاست خانوادگی بخشی از سیاست مدن است. گویا حکما متوجه بوده‌اند که خانواده قلعه بلندی است که از آن قانون عبور نمی‌کند، لذا در خانواده عشق، مودت و سکون باید حاکم باشد. در حالی که در سیاست مدن قانون حاکم است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به نبودن مبحثی ذیل عنوان تدبیر خانواده نزد صدرا گفت: اصل کرامت بشری اصلی است که امروز محور حقوق بشر جهانی است و البته human right در کانت نیست ، اما در کلمات کانت human dignity هست. در سخنان حکمای ما نیز چنین است.
وی تأکید کرد: ملاصدرا در مورد کرامت بشری به‌صراحت می‌گوید کرامت بشری چیزی است که بشر را مستحق خلافت الله در عالم کرده است و با آن بر ملائکه تفوق یافته است. کرامت بشری قوه علم و حکمت است و اگر نباشد هیچ مایه امتیازی برای بشر وجود ندارد.صدرا در اینجا به شعری اشاره می‌کند که در آن عقل را مایه شرافت انسان و برتری او بر سایر موجودات عالم می‌داند.
دکترمحقق داماد تأکید کرد: نزد ملاصدرا آنچه مایه برتری انسان است عقول بشری و علم و حکمت است. صدرا می‌گوید معرفت و حکمت موجب کرامت بشری است. اما آنچه می‌تواند کرامت را برای بشر تأمین کند فراوان است.
وی گفت: اختلاف افراد انسان در این نشئه بر هفت چیز است. اولی اختلاف سرشت و طینت است، دوم اختلاف احوال والدین در صلاح و فساد است. آدمی هم از نظر جسم و هم از خلق و خوی از پدر و مادر ارث می‌برد.
دکتر محقق داماد به اهمیت آموزش خانوادگی تأکید و سپس عوامل دیگر را چنین برشمرد: به نظر سوم اختلاف سوم آن چیزی است که نطفه از آن بهره می‌گیرد و پاکی و ناپاکی خون کاملاً به فرزند ارث میرسد. چهارمین اصل در تأمین کرامت بشری تغذیه و شیری است که انسان در کودکی می‌خورد، زیرا شیر پاک در خصلت و خوی انسان تأثیر می‌گذارد.
وی تأکید کرد: لذا این سه اصل تأثیر فراوانی در تربیت انسان دارند، یعنی شیر پاک، تربیت خانوادگی و سرشت تاثیر فراوانی در کرامت بشری دارند. قرآن مجید نیز سه اصل را در خانواده محوری می داند. نخست اصل سکون است، اصل دوم مهر و عشق است و اصل سوم مهربانی است و این سه اصل ستونهای خانواده است.
دکتر محقق داماد عنصر پنجم در شایستگی برای کرامت انسانی نزد ملاصدرا را، اصل اختلاف احوال در نحوه تعلیم و تلقین و عادت‌بخشی آداب شرعیه خواند و گفت: پدر حق یعنی تکلیف دارد که آداب حق و حقیقت را به کودک بیاموزد.البته معنای دیگر حق آن است که پدر حق دارد و نه فقط تکلیف. یعنی حق دارد که فرزندش صالح باشد و البته این معنا را من بیشتر ترجیح می دهم. لذا خانواده باید کرامت و شرف را به کودک آموزش دهد.
دکتر محقق دادماد گفت: از این 7 اصل، 5 اصل به خانواده و به پدر و مادر مربوط است.
وی در پایان به اهمیت خانواده در رشد و پرورش افراد تأکید کرد و گفت: امروز اگر محیط زیست بخواهد سالم بماند یا در جامعه صلح حاکم باشد، باید از خانواده شروع کنیم.
****
علم در فرآیند حضور رخ می‌دهد
استاد فلسفه دانشگاه تهران عصر امروز در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: علم در فرآیند حضور رخ می‌دهد.
به گزارش خبرنگار مهر، عصرامروز در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد، دکتر احمد احمدی استاد فلسفه دانشگاه تهران در مورد نگاه فلسفی به مسئله صدق از دید ملاصدرا سخنرانی کرد.
احمدی در آغاز به بیان علامه طباطبایی در مورد تمایز فلسفه نظری و فلسفه عملی در میان فلاسفه غربی و یکی بودن آنها نزد حکمای اسلامی اشاره کرد و گفت: حکمای ما در مواجهه با بیانات فقهی و شریعت دریافته‌اند که این سخنان را در حکمت عملی نجویند و کمتر به سراغ حکمت عملی رفته‌اند. البته کسانی چون خواجه نصیر و ابن‌مسکویه آثاری چون اخلاق ناصری و تهذیب الاخلاق را نگاشته اند اما این ادامه حکمت نظری‌شان نیست.
احمدی سپس به مسئله صدق پرداخت و گفت: در فلسفه جدید، صدق را انطباق ذهن با خارج می‌دانند اما این نظریه اشکال دارد. شناخت ما چه در حوزه حس و چه در حوزه فراحسی با آنچه ما آن را حضور می‌نامیم حاصل می‌شود. لذا ما در حوزه ادراک حسی هم علم حضوری داریم. پس بحث علم حضوری است نه انطباق و انسان از ذهنش بیرون نمی‌رود. لذا بحث صدق را به این صورت باید فهمید و آنچه را در می‌یابیم با علم حضوری در می‌یابیم.
دکتر احمدی در پایان به مسئله صدق اشاره کرد و گفت: با راه‌حل صدرا و علم حضوری مسئله صدق حل می‌شود.
****
بیت‌الغزل فلسفه ملاصدرا حرکت جوهری است
دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده گفت: ملاصدرا با طرح حرکت جوهری بسیاری از مسائل کلی فلسفی را طرح کرده و بیت‌الغزل فلسفه صدرا حرکت جوهری است.
به گزارش خبرنگار مهر ، عصر امروز در همایش حکمت متعالیه و تدبیر خانواده که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد ، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه دانشگاه تهران سخنرانی کرد.
دکتر دینانی به دشواری موضوع خانواده و حکمت متعالیه اشاره کرد و گفت: ملاصدرا دخترانش را خیلی دوست داشت و دلیل آن هم دامادهای بزرگ او، فیض کاشانی و فیاض هستند. همسر فیض از پدر پرسیده بود که چرا همسر من فیض و همسر او فیاض است . صدرا در جواب به مزاح به او گفته بود که همسر تو خود فیض است.
دکتر دینانی به نظریه‌های ملاصدرا اشاره کرد و گفت: ملاصدرا نظریه‌های مهمی در فلسفه اسلامی دارد و اگر کسی به نحله‌های کلامی و عقلی فلسفه اسلامی آشنا باشد، در می‌یابد که صدرا چه تأثیر بزرگی داشته است و آثاری داشته است که در آنها معضلات لاینحلی را حل کرده است.
وی تأکید کرد: بیت‌الغزل فلسفه صدرا حرکت جوهری است. هیچ متفکری معاد جسمانی را نتوانسته از راه عقلی حل کند. متکلمان نتوانستند این موضوع را حل کنند. حتی ابن سینا با همه بزرگی اش نتوانسته این مشکل را حل کند. همه این هنرها نزد ملاصدرا از برکت اصل حرکت جوهری است.
دکتر دینانی گفت: برای فهم حرکت جوهری، باید جوهر را فهمید. فیلسوف بدون جوهر نمی تواند بیاندیشد و اگر جوهر را طرد کند نظامهای او به هم می‌ریزد.