اطلاعيه بنياد حکمت اسلامي صدرا پس از انتشار يادداشت اینجانب با عنوان اگر خانه ملاصدرا در ايتاليا بود؟! در «بازتاب»، نکات جالبي از کوتاهي مسئولان مربوطه را بيان مي‌کند.
به گزارش ايرنا، بنياد حکمت اسلامي صدرا در پي عدم توجه مسئولان به خانه ملاصدرا در کهک قم، خواستار توجه به طرح پيشنهادي اين بنياد براي بازسازي علمي و فرهنگي اين ميراث تاريخي شد.
در اطلاعيه بنياد حکمت اسلامي صدرا آمده است: يکي از ميراث‌هاي گرانبهاي تاريخي و فرهنگي اين کشور خانه ملاصدرا در کهک در نزديکي قم است که ملاصدرا در حدود دهه دوم قرن دهم هجري بر اثر بدرفتاري و بدسگالي عده‌اي دنياطلب از شهر خود مهاجرت کرد و به آنجا، که روستايي بيش نبود، پناه برد و بر اثر انزوا و رياضت به بالاترين درجه کمال خود رسيد. هم‌زمان با تمهيد مقدمات نخستين همايش جهاني ملاصدرا در تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا همت به عمران و بازسازي آن گماشت و بعد از بازديد از محل به وسيله رئيس و هيأت امناي بنياد ملاصدرا به همراه نماينده استانداري قم و انجام جلساتي با استاندار وقت قم و اعضاي مربوط، طرحي توريستي را براي آن پيشنهاد کرد که در فضايي بالغ بر 20 هزار متر و با داشتن کتابخانه، فضاي سبز، مهمانسرا، قهوه‌خانه، سالن همايش و چهارباغ و خانه به سبک قرن 12 هجري اصفهان پيش بيني شده بود. همچنين در اين اطلاعيه تأکيد شده است: از وزير وقت ارشاد نيز بودجه‌اي درخواست شد که با آن موافقت شد اما چون اين امور جزو وظايف مقرر بنياد حکمت اسلامي صدرا نيست، طبعاً کار به دست اولياي امور افتاده و متأسفانه طبق عادت معمول، در آن تسامح شده است.
متن یادداشت «اگر خانه ملاصدرا در ایتالیا بود؟!» را در ادامه ملاحظه می فرمایید:
چندي پيش، توفيقي نصيب شد تا پس از مدت‌ها و به ويژه پس از ماه‌ها تحقيق روي پروژه حکمت سياسي متعاليه، از نزديک محل سکونت صدرالدين محمد شيرازي، مشهور به ملاصدرا يا صدرالمتألهين را ببينيم.
بايد گفت، جاي تأسف است که خانه اين حکيم پرآوازه جهان اسلام، که بايد به بهترين شکل، اداره و نگهداري شود، کمترين رونقي ندارد و باور نمي‌کنيد که هم‌اكنون هيچ گونه رسيدگي خاصي به اين بنا، که ميراث مادي ايراني ـ اسلامي است، نمي‌شود.
در قرن يازدهم، صدرالدين شيرازي به خاطر برخي مخالفت‌ها، دشمني‌ها و سعايت‌ها براي بيش از بيست سال به «تبعيدي خود خواسته خدا خواسته» تن داد و به روستاي «کهک»، که امروزه نام شهر را يدک مي‌کشد، رفت و کُنج عزلت گزيد. اين دوره، که پس دوره تحصيل، دوره تهذيبِ نفس اين فيلسوفِ مؤسس «حکمت متعاليه» است، از پُر رمز و رازترين دوره‌هاي حيات صدراست. اين که صدرالدين در اين روستاي سرسبز و خوش آب و هوا و نسبتاً خنک در تابستان چه مي‌کرده، براي ما روشن نيست، اما منزل وي در اين روستا هنوز سر ِپاست و شايد بسيار مقاومتر از ديگر بناهايي است که اين روزها در کهک ساخته ميشود!
البته آنچه مشهود است اين که صدرا نگارش اثر برجسته و معروف خويش، «الحکمه المتعاليه في اسفار الاربعه العقليه» را از همين مکان آغاز و برخي ديگر از آثارش را نيز در همين جا نگارش کرده و پس از دعوت وي به شيراز، زادگاهش، رحل اقامت از کهک به شيراز منتقل افكند و در همانجا سکني گزيند.
متأسفانه، در سال‌هاي اخير و البته پس از بازسازي آن در سال‌هاي اخير، نه تنها اين بنا از کمترين توجهات محروم بوده، که به نظر مي‌رسد آسيب‌هاي جدي نيز بر اين بنا وارد آمده است. نگاه کوتاهي به اندروني منزل اين فيلسوف پرآوازه، نشان مي‌دهد در بازسازي اين بنا، که به ظاهر در سال 1376 پايان يافته و در جاي خود مغتنم است، اين بنا با تغييراتي روبه‌رو شده و اين گونه که پيداست، اصالت آن نيز در مواردي از بين رفته است. در حال حاضر نيز متأسفانه، به دليل اين که محافظت درستي از آن نمي‌شود، خرابي در برخي نقاط آن مشهود است. براي مثال؛ به دليل عدم تمهيد منافذ، دريچه‌ها و پنجره‌هاي بالاي سقف گنبدي شکل اين بناي زيبا، افزون بر ورود گرد و غبار و ديگر اشيا به درون آن، آب باران نيز به داخل نفوذ کرده و رنگ و روي اين بناي استوار را با گل و لاي جاي گرفته بر ديوارها دگرگون و نازيبا ساخته است.
روشن نيست که نقش ميراث فرهنگي در اين ميان چيست! چندي پيش، نماينده محترم شهرستان قم در مجلس شوراي اسلامي نيز، که به نظر وضعيت نابسامان اين بناي استوار را ديده، بر بازسازي و تبديل خانه ملاصدرا به يك مكان گردشگري تأكيد كرده بود، اما متأسفانه، از آن تاريخ تا کنون هيچ اتفاق خاصي نيفتاده است و تحرکي ديده نشد.
کليددار اين بنا در گفت‌و‌گوي کوتاهي اظهار داشت: حقوق ماهانه بسيار مختصري از سوي سازمان ميراث فرهنگي دريافت مي‌کند که با اين مبلغ، رغبتي براي انجام هيچ کاري ندارد. چنين وضعيتي توجه جدي‌تر دست‌اندرکاران اين سازمان پر مدعا را مي‌طلبد.
جالب اين که مشتاقان براي بازديد از اين مکان هم با محدوديت روبه‌رو هستند. از آن رو که وقتي با پرس و جوي بسيار! در شهري کوچک چون کهک به آنجا مي‌رسند، با پارچه نوشته‌اي نصب شده بر کنار درِ منزل حکيم ملاصدرا روبه‌رو مي‌شوند که در آن مي‌خوانيم: «ساعت بازديد، جمعه‌ها ساعت 2 الي 5 بعد از ظهر. اردو پذيرفته نمي‌شود»! و اگر نباشد همکاري کليددار آن، که در منزل مجاور سکني گزيده است و با اين شرط که البته در منزل حضور داشته باشد تا در را باز کند، بايد دست از پا درازتر بازگشت! و تنها نماي بيروني منزل صدرا را از بيرون ديد. همين!
نماينده قم در سخناني که در جلسه شوراي اداري شهر «كهك» ايراد کرده بود، با انتقاد از وضعيت كنوني منزل ملاصدرا، خواستار رسيدگي جدي مسئولان مربوطه براي بازسازي اين مكان تاريخي شده و اظهار داشته بود: «متأسفانه سازمان ميراث فرهنگي در اين زمينه، داراي ضعف است و انتظار مي‌رود منزل اين شخصيت علمي و شيفته اهل بيت(ع) به مكان تاريخي مناسب براي بازديد عموم تبديل شود.»
او که خود عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي نيز هست، تصريح كرده بود: «مسؤولان بايد با اختصاص بودجه جداگانه، براي بازسازي منزل ملاصدرا، اين خانه را به قطب گردشگري تبديل كنند.»
بايد گفت: نه تنها اين منزل به قطب گردشگري تبديل نشده، که ترس آن است که تخريب اين بنا به گونه‌اي سرعت يابد که ديگر اثري از اين بناي زيبا نماند و بازسازي سابق اين بنا نيز تنها اتلاف هزينه‌ها تلقي شود.
اين در حالي است که هر ساله، همايش‌ها و نشست‌هاي علمي ريز و درشتي در گوشه و کنار کشور درباره ميراث معنوي صدرالمتألهين؛ يعني «حکمت متعاليه» برگزار ميشود که افزون بر تأمل در تأثيرات اين نوع همايش‌ها و نشست‌ها، متأسفانه به ميراث مادي برجاي مانده از اين حکيم بي‌توجهي ميشود و دريغ از هر گونه توجه و حمايتي. روشن نيست که نقش بنياد حکمت صدرا که هر ساله متکفّل برگزاري همايش‌هاي تخصصي درباره ميراث معنوي اين حکيم است، چيست؟ و آيا اساساً در برابر ميراث مادي اين حکيم، وظيفه‌اي احساس مي‌کند يا خير؟
گذشته از اين، نقش کم رنگ سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز همچنان جاي تأمل و پرسش دارد؟!
حال اميدواريم با حمايت بيشتر در نگهداري مطلوب ميراث مادي فيلسوف حکمت متعاليه و تبديل آن به قطب گردشگري و مکاني براي بازديد عموم، ديگر نهادهاي متولي امور فرهنگي چون مجلس شوراي اسلامي نيز پا پيش گذاشته و با در پيش گرفتن تدابيري بر حفاظت و رونق اين بنا بيفزايند.
نکته ديگر قابل توجه و تأمل اين است که مشتاقان بي‌اطلاع و يا کم اطلاع در بازديد از منزل صدرا، همچنان نسبت به اين حکيم پرآوازه عوام مي‌مانند، زيرا هيچ نوع اطلاعاتي به آنان در اين مکان داده نمي‌شود تا با حيات مادي و معنوي صدرالدين شيرازي آشنا شوند. ضروري است سازمان ميراث فرهنگي، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و يا حتي حوزه علميه قم و وزارت علوم و دانشگاه‌ها، تمهيداتي بينديشند و با تهيه و توزيع نوشته‌هايي هرچند کم‌حجم و کوتاه بر اطلاعات مراجعه‌کنندگان اين بنا بيفزايند تا بر گروه مشتاقان اين حکيم افزوده شود و بدين وسيله بر رونق دانش و دانش‌اندوزي نيز بيفزايند.
لازم به يادآوري نيست که اگر خانه ملاصدرا در جايي ديگر، مثلاً در ايتاليا بود، به بهترين نحو نگهداري و روز به روز بر رونقش افزوده مي‌شد.
چندي پيش، در سايت «بازتاب»، خبري منتشر شد، مبني بر اين که در ايتاليا، اثري از آثار مقارن دوره اشکانيان هست که به بهترين نحو از آن نگهداري ميشود، حال آن که در ايران، آثار بسياري از همان دوره با مورد بي‌مهري است!
در پايان اين نوشته، درباره خانه حضرت امام خميني، حکيم متعاليه معاصر در قم، که خوشبختانه در حال بازسازي است، چيزي نمي‌نويسم.
پس از انتشار این یادداشت در بازتاب برخی از خوانندگان نظراتی ابراز کردند که در ادامه می آید:
موفق باشید.
انشاالله روز بتوانیم به درستی از این منابع درآمدزا استفاده کنیم...
یا حق...
از مغازه داران تا سکنه محلی و حتی پلیس گشت هیچکدام نمی دانستند که همچین بنایی وجود دارد در حالی که در دیدنی های ونیز این اسم موجود بود. جالبتر از همه پلیسها بودند که طوری برخورد کردند که من مجبور شدم برایشان ده دقیقه توضیح بدم که مارکو پولو کی بود و چرا دیدنش منزلش برای من که کشورم در مسیر جاده ابریشم قرار داشت مهم است.
باز صد رحمت به ما که حداقل آدرس منزل ملاصدرا را داریم.
پارسه