چاپ
دسته: يادداشت ها
بازدید: 4100

حکمت متعالیه، چنان که مشهور است، به دست توانای صدرالدین محمد قوام شیرازی، معروف به صدرالمتألهین، بنیان نهاده شد. این حکمت امروزه در شمار پرطرفدارترین مکاتب فلسفی اسلامی است و شمار زیادی را به دور خود گرد آورده است. حکمت متعالیه در حال حاضر تداوم بخش حیات فلسفی در جهان اسلام و ایران است. متفکران بنامی را می توان نام برد که از پس سال ها در شمار بزرگ ترین شارحان و مفسران این حکمت نو پدید بوده اند. با این وجود، متأسفانه، آن چنان که باید تمامی زوایای حکمت متعالیه، به ویژه وجوه سیاسی آن، مورد توجه و تأمل واقع نشده است. در حالی که برخی از اظهار نظرها با توجه به روش و منظر اتخاذ شده نویسندگان آنان به فقدان اندیشه و فلسفه سیاسی در آثار و فکر صدرا و حکمت متعالیه حکم می کند، از سویی غالب اظهار نظرها درباره وجوه سیاسی حکمت متعالیه فاقد کم ترین استناد و مراجعه به آثار صدرای شیرازی، غیر دقیق و غیر قابل اعتنا است. در این میان، شارحان و مفسران حکمت متعالیه نیز توجهی به مباحث سیاسی این حکمت نداشته و بیشتر به بسط متن پرداخته اند. مهم تر این که آثار شیرازی تا کنون از منظر فلسفه سیاسی مورد تحلیل قرار نگرفته اند. بر این مجموعه باید تضییقات نظام های سلطنتی بر اصحاب دانش و معرفت را نیز افزود که مجالی برای طرح مباحث فلسفه سیاسی به وجود نیامده است. و در نهایت این که اظهار نظرها در این باره همراه با حب و بغض و نفرت و شیفتگی و دل بردگی بوده است. در ادامه برخی نوشته ها و گفته ها که در چند روز اخیر به مناسبت یکم خرداد، روز صدرالمتألهین، منتشر شده از رؤیت شما می گذرد و البته ین به معنای موافقت با همه این گفته ها و نوشته ها نیست. به ویژه یادداشت فلسفه اسلامی و مسائل جدید در آنجا که می گوید: «متأسفانه ما پس از ابن سینا هرگز فیلسوفی در حد و اندازه وی نداشته ایم و این برای فرهنگی غنی چون فرهنگ ایرانی – اسلامی ضعفی اساسی است.» طبیعی است نگارنده بر این باور است صدرالدین شیرازی یکی از آن کسانی است که فلسفه اسلامی را در چهارقرن پیش از این نه تنها احیا کرد که با تأسیس حکمت متعالیه طرحی نو درانداخت که تا امروز فلسفه اسلامی را متأثر ساخته است.

فلسفه ملاصدرا مورد توجه بزرگان غرب قرار گرفته است / مکتبی به جامعیت فلسفه ملاصدرا وجود ندارد

رئیس بنیاد حکمت صدرا صبح امروز در نشست خبری "روز بزرگداشت ملاصدرا" که در خبرگزاری مهر برگزار شد، با تشریح اهداف و فعالیتهای بنیاد، از برگزاری همایش ملاصدرا در اول خرداد خبر داد و با تأکید بر اینکه مکتبی به جامعیت فلسفخ ملاصدرا وجود ندارد، گفت: فلسفه ملاصدرا در غرب مورد توجه بزرگان قرار گرفته است .

به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله سید محمد خامنه ای رئیس بنیاد حکمت صدرا، با اشاره به جایگاه مکتب ملاصدرا در مقایسه با مکاتب جدید گفت: حتی در فلسفه غرب نیز که 400 سال فلسفه سازی و مکتب سازی می کنند مکتبی به جامعیت فلسفه ملاصدرا وجود ندارد.

آیت الله خامنه ای رئیس بنیاد حکمت صدرا به اهمیت حکمت و فلسفه در کشور اشاره کرد و گفت: ستارگان طراز اول بسیاری در تاریخ فکر ایران مانند ابن سینا، سهروردی و خواجه طوسی بوده اند که دنیا آنها را می شناسد و ملاصدرا نیز حدود 400 سال پیش در اصفهان و قم به بسط تعلیم ، تربیت، تألیف و پایه گذاری یک بنیاد عظیم و بی نظیر فلسفی پرداخت.

وی افزود: این مرد بزرگ آنچنانکه شایسته بود شناخت نشده و به همین دلیل بزرگان ما این نیاز را احساس کردند که لازم است به واسطه برگزاری همایش او را به جهانیان معرفی کنند، از این رو در سال 1378 اولین همایش بین المللی فلسفی در معرفی صدرالمتألهین در تهران برگزار شد که حداقل 200 نفر از بزرگان فلسفه دنیا در آن شرکت داشته و به ارائه و معرفی اندیشه های آن حکیم بزرگوار پرداختند.

آیت الله خامنه ای با یادآوری اینکه به همین مناسبت روز اول خرداد ماه به نام این حکیم الهی نامیده شد، گفت: از آن پس هر سال همایشی را به مناسبت بزرگداشت این اندیشمند برگزار می شود که این همایش ها هر 5 سال یک بار به صورت بین المللی برگزار می شود.

آیت الله خامنه ای در ادامه به اهداف تأسیس بنیاد حکمت صدرا اشاره کرد و گفت: بعد از موفقیت همایش صدرا بزرگان کشور تصمیم گرفتند بنیادی برای حفظ میراث و نشر آثار ملاصدرا تأسیس کنند تا ضمن گسترش اندیشه های او، از فراموشی فلسفه صدرا جلوگیری شود .

رئیس بنیاد حکمت صدرا در ادامه به اهمیت فلسفه ملاصدرا اشاره کرد و گفت: رسانه های مسئول کشور موظف هستند به معرفی این مرد و نقش او در آینده و تربیت جوانان و تأمین سعادت توجه کنند، ضمن آنکه باید به خاطر داشت زنده کردن نام فیلسوفان به معنای بازگشت به گذشته و بررسی تاریخی صرف نیست، گر چه آن نیز لازم است، اما باید توجه داشت که توجه ما به آینده است و وظیفه بنیاد نیز معرفی اندیشه های ملاصدرا برای زندگی آینده است.

وی در ادامه به معرفی اجمالی اندیشه های ملاصدرا پرداخت و گفت: ملاصدرا مکتبی دارد که من به عنوان یک کارشناس معتقدم  در جامعیت شاید در جهان بی مانند باشد و حتی در فلسفه غرب که 400 سال به فلسفه سازی و مکتب سازی پرداخته اند، چنین نظامی وجود ندارد. چرا که مکتب یعنی یک سازواره که دارای عناصری باشد و در همه زمینه های معرفتی، وجودی، هستی شناختی، کیهان شناسی و انسان شناسی پاسخ داشته باشد و فلسفه ملاصدرا جامع تمام این مسائل است.

رئیس بنیاد حکمت صدرا افزود: از سوی دیگر فلسفه ملاصدرا برای همه سؤال های فلسفی که در دنیا هست پاسخگوست و در هر محیطی امکان کاربرد دارد و به عبارتی او فیلسوفی برای تمام فصول است. الان در غرب نیز بسیاری به فلسفه ملاصدرا توجه کرده اند و بسیاری از بزرگان غرب که برخی به گفته خودشان 50 سال با فلسفه سروکار داشته اند می گویند " در مواجهه با فلسفه صدرا احساس می کنیم زیر پایمان خالی است و باید برگردیم و با فلسفه شما به خودمان استحکام ببخشیم".

آیت الله خامنه ای سپس به تشریح فعالیتهای صورت گرفته در بنیاد حکمت صدرا پرداخت و گفت: در بنیاد مرکزی به نام فلسفه و کودک فعال است که با استقبال از طرف دولت و یاری آموزش و پرورش می کوشد تحولی در تعلیم و تربیت کودکان ایجاد کند، در ضمن مرکزی نیز با نام فلسفه برای جوانان به نیازهای فکری جوانان پاسخ می دهد، همچنین مرکزی نیز با نام فلسفه برای عامه که به آموزش فلسفه در سطح جامعه می اندیشد.

رئیس بنیاد حکمت صدرا یادآور شد: در سطح فعالیتهای تخصصی نیز بنیاد به نشر آثار نفیس ملاصدرا همت گماشته است، در ضمن مجموعه مقالات همایش سال 1378 در 22 مجلد، 10 جلد انگلیسی و 12 جلد فارسی به چاپ رسیده که از سوی بسیاری از دانشگاه های خارجی تقاضا شده است. مجموعا در یک جامعه به ترتیب اهمیت نیاز جامعه باید یک تفکر سیاسی صحیح برای تشکیل حکومت مفید، سالم و سازگار با مردم داشته باشیم که فلسفه ملاصدرا توانایی رفع چنین نیازی را دارد.

وی در ادامه به برگزاری همایش امسال با موضوع "انسان از وجوه گوناگون" اشاره کرد و گفت: خودشناسی از مهمترین مسائل تکامل انسان است و در این همایش هدف بررسی ابعاد مختلف انسان از جمله انسان در رابطه با خودش، با خدا، با خانواده، جامعه و در سطح جهانی بررسی می شود. در فلسفه صدرا بر خلاف فلسفه های غرب بشر از مبدأ الهی گسسته نمی شود و در رابطه با او معنا می یابد، چرا که او یک فیلسوف محض نیست و از یک طرف به مباحث دینی و کلامی و از طرف دیگر به مباحث عرفانی پرداخته است و او مسئله یگانگی ادیان را در بهترین شکل خود معرفی کرده است.

آیت الله خامنه ای در پایان بر اهمیت نقش رسانه در رساندن پیام ملاصدرا به جهانیان گفت: رسانه اگر امانتدار باشد این حکمت را به گوش دنیا می رساند و وقتی این دو دست به دست هم باشند، آمادگی ایجاد می شود و یکی از وسایل عرضه کردن مطالب همایش رسانه ها هستند و ما با امید به همکاری رسانه ها می توانیم این مهم را به ثمر برسانیم.

درک نظریه فلسفی اسلامی منوط به طرح پرسش جدی است

دکتر دینانی معتقد است که برای درک نظریه فلسفی اسلامی و بویژه مکتب ملاصدرا آشنایی با طرح مسئله و پرسش جدی است.

دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه اسلامی دانشگاه تهران، در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این پرسش که آیا فلسفه صدرایی که امروزه یکی از مهمترین جریانهای فلسفه اسلامی در کشورماست قابلیت عرضه به فضای فکری جامعه ما را دارد گفت : کار فلسفه طرح پرسش است. امثال ملاصدرا، ابن سینا، خواجه نصیر و غیره از مفاخر فلسفی در کشور ما هستند. اما اینکه آثار آنان را بخوانیم و بتوانیم از طریق این آثار طرح مسئله کنیم مهم است.

وی افزود: خواندن و شرح اسفار به تنهایی کفایت نمی کند بلکه باید گره ای از مشکلات بگشاید. کار فلسفه مفهوم پردازی نیست. شناسایی و طرح مسئله اگر نباشد فلسفه چیزی جز تقلید نخواهد بود.

دکتر دینانی تصریح کرد: بنابراین می بایست مسئله را بخوبی شناخت سپس بجد راه حلی فکر کرد. من مطمئنم بسیاری از معضلات و دغددغه های ملاصدرا از مشکلات امروز ماست. نمونه آن را می‌توانید در حرکت جوهری ملاصدرا بخوبی دریابید.

وی اظهار داشت: بسیاری از آقایان فلسفه نمی‌گویند الفاظ می گویند. ملاصدرا بسیار از ابن‌رشد جدیدتر و قابل توجه‌تر است اما ما چقدر از آرای ملاصدرا را طرح کردیم. ما مسائل را جدی نمی گیریم. می بایست معرفت را با فکر القاء کرد و به فهم دقیق از ملاصدرا دست یافت.

وی در ادامه افزود: آیا تا کنون گفته ایم که چرا ملاصدرا حرکت جوهری را طرح کرده است. و او چه مشکل و معضلی داشته که به چنین مسئله ای رسیده؟ من معتقدم که رساله "سه اصل" آخوند را یکبار دیگر باید خواند و از آن طرح مسئله کرد.

دکتر دینانی در خصوص فلسفه در سرزمین ایران گفت : توجه به فلسفه درسرزمین ما درسالهای اخیر سیرصعودی داشته است و کار به جایی رسیده که برخی اهالی فلسفه ازاین توجه بسیارناامید شده ونامش را"تورم فلسفی" نهاده اند ؛ اماهنوزهم تا تبدیل شدن فلسفه به پدیده ای امروزین و قرار گرفتن میزان اهمیت وجایگاهش درکنارعلم، تکنیک، اقتصاد و تجارت فاصله بسیارزیاد است.

وی افزود: با این حال می توان انتظار داشت که دلمشغولان فلسفه ازهمان امکاناتی برخوردار باشند که دست اندرکاران باقی معارف و حرف.

دکتر دینانی در ادامه به مسئله شناخت در فلسفه اسلامی و مکتب ملاصدرا اشاره کرد و گفت : مسئله علم و شناخت جای مهمی را در فلسفه ملاصدرا اشغال کرده و از اینرو فلسفه و متافیزیک در این مکتب پایگاه استواری دارد.

وی افزود: مشکل اصلی مسئله شناخت در فلسفه جدید غرب در نوعی تشتت آراء و سرگردانی است که ناشی از بی اطلاعی از یک یا چند عنصر اصلی شناخت است کسانی که تجربه گرا (امیپریست) هستند به ادراک حسی فقط از دریچه اعتبار و حقیقت داشتن حواس خمسه می‌نگرند و تقریباً حواس باطنی انسان را, که علم روانشناسی آنرا تأیید می‌کند انکار دارند.

دکتر دینانی معتقد است که برای درک نظریه فلسفی اسلامی و بویژه مکتب ملاصدرا آشنایی با طرح مسئله جدی است.

اندیشه‌های ملاصدرا کاربردی نشده‌اند

مدیر بنیاد فارس شناسی تاکید کرد: ملاصدرا سالهاست که اندیشه‌های خود را به مشرق‌زمین عرضه کرده است اما تاکنون نظریات و اندیشه‌های ناب وی کاربردی نشده‌اند.

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر سعید زاهد عصر امروز در مراسم بزرگداشت روز ملاصدرا که در ارگ کریمخانی شیراز برگزار شد با تأکید بر این نکته گفت : در جهان، اندیشمندان مکتبهای خود را به مردم ارزانی می کنند و پس از چند دهه اندیشمندان دیگر با استفاده از مکتبهای گذشته اندیشه و نظریه های دیگری را در عرصه های مختلف عرضه و آنها را کاربردی می کنند. در این زمینه هگل یک نمونه بارز است که تا کنون نظریات وی در مراحل مختلف کاربردهای متفاوتی را تجربه می کنند.

وی افزود :بر اساس همین نظریات مکتبهای دیگری عرضه می شوند و روند استفاده از نظرات اندیشمندان وجود دارد اما ما تاکنون در کشور نتوانسته ایم از اندیشه های فاخر صدر المتاهلین و مکتب اسلامی وی استفاده کنیم.

زاهد خاطر نشان کرد: امیدواریم با برگزاری این نشستها و دیگر همایشها بتوانیم فیلسوف بزرگ این مرزو بوم را پاس بداریم و اندیشه‌های اورا به مرحله اجرا برسانیم.

در ادامه این همایش دکتر حسن بلخاری استاد دانشگاه تهران نیز به قرائت مقاله خود با عنوان "منشا هنر و زیبایی از دیدگاه ملاصدرا" پرداخت و گفت : در فلسفه با دو سوال اساسی " منشا هنر چیست "و "زیبایی یعنی چه " مواجه هستیم.

دکتر حسن بلخاری ادامه داد : طی قرون گذشته اندیشمندان جهان نظریات متفاوتی را برای سوال "منشا هنر چیست مطرح کردند که اندیشه‌های ملاصدرا در این زمینه با دیگر مکاتب متفاوتند.

وی افزو د: از دیدگاه ملاصدرا عشق به ظهور زیبایی منشا هنر است و هنرمند کاشف زیباییهاست.

دکتر بلخاری افزود : در پاسخ به سوال " زیبایی یعنی چه" سه تئوری در جهان مطرح بوده اند که تئوری اول زیبایی را صفت شی‌ء  دانسته است و در تئوری دوم زیبایی کیفیت ادراک  تعریف شده و در مکتب سوم زیبایی را روئیت امر معقول در صورت محسوس دانسته اند.

استاد دانشگاه تهران گفت: ملاصدرا در این بخش عقیده دارد هر چه سطح ادراک متعالی تر باشد روئیت زیبایی معنوی نیز کاملتر می شود که در این بخش اندیشه های ملاصدرا با دیگر مکاتب کاملا متفاوت هستند.

در ادامه این مراسم دیگر صاحب نظران به بیان دیدگاهها و اندیشه‌های ملاصدرا پرداختند.

همایش بزرگداشت ملاصدرا فردا برگزار می شود

همایش یکروزه بزرگداشت ملاصدرا فردا سه شنبه اول خرداد ماه همزمان با روز بزرگداشت وی با موضوع "حکمت متعالیه و انسان" در مجموعه فرهنگی وزارت کار برگزار می شود .

به گزارش خبرگزاری مهر، این همایش ساعت 8:30 فردا با سخنرانی سید محمد خامنه ‌ای رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا آغاز می شود .

کریم مجتهدی (چهره انسان نورانی در مکتب صدرایی)، مصطفی محقق داماد (پاسخ حکمت متعالیه به مسائل حقوق بشر معاصر)، غلامرضا اعوانی، رضا اکبریان (جایگاه انسان در حکمت متعالیه ملاصدرا) و حسین کلباسی (سیرورت انسان از نظرگاه حکمت متعالیه) سخنرانهای نوبت صبح این همایش اعلام شده اند .

در نوبت عصر نیز از ساعت 13:30 حمید رضا آیت‌اللهی (تعالی هویت سیال انسانی در افعال اختیاری او: دیدگاهی از حکمت متعالیه)، طوبی کرمانی (درآمدی بر مبانی انسان‌شناسی ملاصدرا)، سید محمد دامادی ( ضرورت نقد فلسفی و لزوم آراستگی به منطق علمی در راستای اعتلای شئون انسانی)، سحر کاوندی ( شناخت انسان از منظر ملاصدرا)، منصور ایمان ‌پور (حقیقت انسان در اندیشه ملاصدرا)، علی الله‌ بداشتی ( جایگاه انسان در نظام آفرینش از نگاه حکمت متعالیه)، فتحعلی اکبری (ارجمندی انسان در حکمت متعالیه)، سخنرانی خواهند داشت .

محمد تقی فعالی (مراتب انسانی خلافت الهی)، جمشید صدری (اهمیت شناخت نفس انسانی در حکمت متعالیه)، رسول برجیسیان (تناسخ بطون و انسان مسافر: مقایسة دیدگاه ملاصدرا و گابریل مارسل در خصوص تعریف‌ناپذیری انسان)، عبدالله نیک‌سیرت (انسان معاصر و «خودشناسی» با نگاه ویژه به حکمت متعالیه ملاصدرا) و غلامحسین ابراهیمی دینانی از دیگر مباحث و سخنرانهای این همایش یکروزه هستند .

برگزاری کارگاه آموزشی فلسفه و کودک نیز از برنامه های جنبی همایش است .

فلسفه اسلامی و مسائل جدید

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: اول خردادماه هر سال روز بزرگداشت ملاصدرا است. فرارسیدن این روز بهانه خوبی است که در باب ماهیت فلسفه اسلامی تأمل کنیم. یکی از پرسشهای مهمی که در باب فلسفه اسلامی وجود دارد این است که این فلسفه چه نسبتی با مسائل روز جامعه ما برقرار می‌کند. شکی نیست اگر این فلسفه نتواند به نیازها و پرسشهای روز پاسخی مناسب بدهد امکان حیات پرتکاپوی آن کم می‌شود. با توجه به این اهمیت در ذیل نکاتی در باب نسبت فلسفه اسلامی و مسائل جدید ارائه می‌شوند.

به گزارش خبرنگار مهر، چندی است به میمنت حضور جریانها و گروههای مختلف فلسفی در ایران بحث در زمینه کم و کیف هریک از رویکردهای فلسفی مورد توجه قرار گرفته است. در این میان بحث در زمینه ماهیت و کارکرد فسلفه اسلامی هم بسی مورد توجه است و افراد از رویکردهای مختلف عقیده خود را در باب این معرفت مهم فرهنگ ما بیان می دارند. در این باب البته تذکار چندین نکته ضروری به نظر می رسند:

اول. حق آن است که در  فلسفه اسلامی پاره ای مؤلفه ها حضور دارند که برای ما بسیار ضروری اند. تأکیدی که فلسفه اسلامی بر عقلانیت روا می دارد و اصراری که بر تابعیت تام از استدلال و منطق در آن حضور دارد برای ما می تواند مغتنم باشد. به نظر بسیاری از افراد، حضور این عناصر در فلسفه اسلامی باعث شده که در فرهنگ ایرانی – اسلامی عقل هنوز در مقابل جریانهای عقلانیت ستیز بتواند مقاومت داشته باشد و شعله های عیل همچنان در این فرهنگ شعله ور باشند. از این جهت حرمت نهادن به فلسفه اسلامی مانند حرمت نهادن به هر فلسفه دیگر ناشی از حرمتی است که ما به عقل و عقلانیت روا می داریم. نمی توان به احیای عقل در فرهنگمان اندیشید و از فلسفه اسلامی در این زمینه غافل شد. نه اینکه هر آنچه در فلسفه اسلامی حضور دارد در تأیید عقل است – که هیچ فلسفه ای اینگونه نیست – بلکه این فلسفه می تواند در حکم سنت و بستری عمل کند که ما با آن به جهان و دنیای فکری اطرافمان نظر کنیم.

دوم. متأسفانه در فلسفه اسلامی سنتی حاکم شده است که این سنت در دیگر معارف ما هم حضوردارد و آن کمرنگ شدن نقش و عمل نقادی و نقد است. اگر می خواهیم فلسفه اسلامی را احیا کنیم راهی نداریم جز آنکه نقادانه با همه قله ها و آموزه های آن برخورد کنیم. برخورد نقادانه و پرسشگرانه با قله ها و آرای فلسفه اسلامی البته بدان معنا نیست که ما ستیزی را با این فلسفه بیاغزایم بلکه بدان معنا است که  با آن به مکالمه و گفتگو بپردازیم و نیازهای کنونی مان و ضرورتهای عصری مان را از آن بخواهیم. باید بدانیم راهی جز نسبت برقرار کردن میان فلسفه اسلامی و ضرورتهای روز برای احیا و زنده نگاهداشتن آن وجود ندارد. متأدسفانه ما پس از ابن سینا هرگز فیلسوفی در حد و اندازه وی نداشته ایم و این برای فرهنگی غنی چون فرهنگ ایرانی – اسلامی ضعفی اساسی است. باید بجد باور داشته باشیم که اگر در این هزار ساله تحولی جدی و شگرف در فلسفه اسلامی حادث نشده به جهت دوری گزیدن از روح و روحیه پرسشگری و نقادی است.

سوم. از دیگر مشکلات موجود در زمینه فلسفه اسلامی که البته مختص این فلسفه نیست و تقریباً همه فلسفه های غربی حاضر در ایران زمین را در بر می گیرد شیوه آموزش و تدریس و نگارش آثار در این حوزه است. ما به شارحانی قوی نیاز داریم که فلسفه اسلامی را با زبانی روان و سلیس در معرض دید و نظر مخاطبان قرار دهند و همچنین به پژوهشگران و اساتیدی محتاجیم که مجتهدانه در این فلسفه غور کنند و مضامینی از آن را متناسب با نیازهای روز پررنگ کنند. مـتأسفانه در مراکز علمی ما فلسفه اسلامی هم مانند فلسفه های دیگر به گونه ای انتزاعی و بدور از مسائل روز تدریس می شود. تأکید بر این مشکلات و تأمل بر آنها مقدمه برون رفت از این مشکل مهم است.

چهارم.هر معرفتی بخصوص معرفت فلسفی واجد تاریخی پرپیشینه است که بدون درک این تاریخ فهمی دقیق از آموزه های آن ممکن نیست. در مراکز آموزش فلسفه اسلامی به این تاریخ توجه نمی شود. متأسفانه به این فلسفه به صورت آموزه توجه می شود. تأکید بر تاریخ فلسفه اسلامی چندین حسن دارد. اول آنکه باعث می شود ما نگاهی واقع بینانه و پرسش محورانه با این فلسفه داشته باشیم. ثانیاً سیر تطور هر مفهوم و فرضیه و نظریه را بخوبی دریابیم و ثالثاً بتوانیم بهتر به بررسیهای تطبیقی دست زنیم.
پنجم. اگر پاره ای از تلاشهای متکلفانه برای نشان دادن نسبت فلسفه اسلامی با فلسفه های غربی را کناری نهیم می توانیم تأمل ژرف به بررسیهای تطبیقی را از جمله ضرورتهای فعلی فلسفه اسلامی بدانیم. در این راستا اما لازم است بر مفهوم مهم فلسفه های تطبیقی هم تمرکز کنیم و روشها و رویکردهای درست و منطقی و موجه آن را استخراج کنیم اما به نظر می رسد یکی از راههای مهم احیای فلسفه اسلامی توسل به مقایسه های تطبیقی میان آن و فلسفه های غربی است.

ششم. پس از انقلاب اسلامی ما در باب نسبت حوزه و دانشگاه واجد ادبیاتی گسترده هستیم. در باب این نسبت باز هم می توان گفت و جنبه های مغفول آن را عمیقتر و دقیقتر به بررسی نشست  اما اگر بخواهیم حوزه ای را معرفی کنیم که این وحدت را فراچنگ آوریم یکی از این حوزه ها مطمئناً فلسفه اسلامی است. در ابتدا باید بدانیم که منظور  از وحدت یکی شدن نیست بلکه مکالمه و گفتگو میان حوزه و دانشگاه مدنظر است. در مجال بعد باید دریابیم که مکالمه فلسفه اسلامی با فلسفه های دیگر یکی از راههای تزدیک تر شدن حوزه ها و دانشگاهها است. در این بستر البته تأکید بر زبان پارسی بسیار ضروری است. یعنی اولاً ما باید واجد پژوهشگرانی باشیم که فلسفه های غربی را با فارسی روان و سلیس مطرح کنند و در مقامی دیگر پژوهشگران حوزوی هم باید فلسفه اسلامی را با زبان پارسی بنگارند و بسط دهند. این امر یقیناً به نزدیک شدن حوزه و دانشگاه مدد خواهد رسانید.

هفتمین نشست علمی وجوه سیاسی حکمت متعالیه برگزار شد

نشست علمی وجوه حکمت متعالیه به ابتکار پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی و با حضور پژوهشگران و اندیشوران در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه فلسفه به طور عام و حکمت متعالیه به صورت خاص از جایگاه رفیعی نسبت به سایر علوم برخوردار می¬باشند گفت: فلسفه هم عهده دار اصل هستی و هم بیان احکام و چیستی آنها را بر عهده دار است.
وی گفت:علم سیاست از نگاه حکمت متعالیه یک علم الهی است لذا جهت گیری که فلسفه نسبت به سیاست دارد زمام امر علت فاعلی، غائی، فعلی و صوری سیاست است و انسان را مورد سیاست می¬داند.
وی ادامه داد: در حکمت متعالیه انسان موجودی با ویژگی¬های خاص است که به اقتضای روحانیت او، فضای غالب انسان یک فضای روحانی است که این جهانی بینی اقتضا می کند نظامی که برای انسان مطرح شود یک نظام الهی وشئون آن نیز الهی است.
استاد حوزه علمیه قم خاطر نشان کرد: بدست گیری نظام حاکمیت از سویی و از سویی دیگر نظام حاکم، نشان از الهی بودن سیاست در حکمت متعالیه است.
وی ادامه داد: در مباحث سیاسی اسلام امر اله و امر الناس را شاهدیم که هر دو تحت نظر امر اله می¬باشند که به عنوان قانون و شرع و حاکمیت نیز از آنها یاد می¬شود.
حجت الاسلام و المسلمین جوادی آملی با اشاره به برخی مباحث در مورد تقابل حکمت متعالیه و حکمت متدانیه گفت: بنا نیست که در حکمت متعالیه، تنها به کلمه متعالیه توجه کرد و به محتوای درونی آن توجه نداشت بلکه در حکمت متعالیه آنچه با انسان مرتبط است را از دیدگاه الهی مورد بررسی قرار می¬دهیم.
وی خاطر نشان کرد: علم سیاست مانند سایر علوم به گونه ای است که هر علمی به نوبه خود بخشی از آن را دربرمی¬گیرد لذا اگر فلسفه، فقه، حقوق ، کلام، اخلاق و... را در کنار یکدیگر بگذاریم می¬توانیم سیاست اسلامی داشته باشیم.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر عبدالحسین خسرو پناه استاد حوزه و دانشگاه نیز طی سخنانی با بیان اینکه در حکمت متعالیه نباید به دنبال فلسفه سیاست بود گفت: در بررسی آثار ملاصدرا شاهدیم که وی وارد عرصه های مختلفی همچون سیاست شده است ولی این ورود به عرصه¬های  مختلف با یک رویکرد الهیاتی همراه بوده است.
وی ادامه داد: ملاصدرا نه در صدد تأسیس دانش سیاسی بوده و نه در آثار و کتب وی می توان اندیشه سیاسی کلام سیاسی، فقه سیاسی، فلسفه سیاسی، حقوق سیاسی و نظام سیاسی را یافت.
وی گفت: البته ملاصدرا دارای نظربه سیاسی در عرصه فلسفه سیاسی می¬باشد.
وی افزود: ملاصدرا در عرصه فلسفه سیاست به تدوین مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی پرداخت و پاره¬ای از نظریه¬های فلسفه سیاسی را ارائه نمود.
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: تاکنون فلسفه سیاسی در درون حکمت متعالیه تحقق پیدا نکرده است و آنچه تا الان صورت گرفته پرداختن به مبانی بوده است.
حجت الاسلام و المسلمین جوادی آملی در قسمت دوم سخنان خود ضمن تاکید بر اینکه باید به دنبال تنقیع نظام فکری خود باشیم گفت: باید بین حکمت متعالیه و ملاصدرا تفکیک قائل شد و آن دو را بایکدیگر خلط  نکرد زیرا ملاصدرا یک حکیم است که دارای نظراتی نیز بوده است.
وی ادامه داد:باید بدانیم دنبال چه هستیم مطئناً آنچه امروز در علوم سیاست مطرح است در حکمت متعالیه مطرح نمی باشد اگر واقعاً معتقدیم که سیاست یک علم الهی است نباید آنرا از این جایگاه پایین بیاوریم.
وی گفت: حضرت امام برخاسته از خاستگاه فلسفه سیاسی صدرایی است و نمی توان گفت که ملاصدرا فلسفه سیاسی نداشته است.
این استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: نباید  مرعوب نظریه¬های کنونی شویم و بخواهیم نظرات گذشتگان را با این نوع نظریه¬ها تطبیق دهیم.
حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه نیز در قسمت دوم سخنان خود گفت: نباید بین حکمت متعالیه و حکمت نو صدرایی، حکمت متعالیه و متعلمان و تحقق فلسفه سیاسی و بایسته¬ها خلط نمود.
وی ادامه داد: امروزه اصطلاحاتی همچون اندیشه سیاسی و فلسفه سیاسی مطرح شده¬اند که وقتی آنها را به حکمت متعالیه عرضه می¬کنیم به برخی از آنها پاسخ داده¬اند ولی این پاسخ¬ها جامع نیستند.
وی افزود: انتظار ما از حکمت متعالیه بیان فلسفه سیاسی و اندیشه سیاسی نیست و این هم به عنوان یک نقص برای حکمت متعالیه مطرح نمی¬شود و اگر امروز بزرگان فلسفه سیاسی را بیان می¬کنند این فلسفه سیاسی برگرفته از دستگاه فقهی و حقوقی آنهاست نه حکمت متعالیه.
وی خاطر نشان کرد: حکمت متعالیه در مقابله با مارکسیست¬ها و پاسخ به شبهات امروزه کلامی و دینی کارکرد مثبت خود را نشان داده و اگر حکمت متعالیه نبود دچار یک پروتستانیسم درون شیعی می¬شدیم.
در پایان حاضرین به بیان دیدگاه¬ها و نظرات خود پرداختند.
این نشست که هفتمین نشست از مجموعه نشست های وجوه سیاسی حکمت متعالیه بود با مدیریت شریف لک زایی برگزار می گردد.