يادداشت ها

زماني كه ما به قم آمديم، تقريباً با اواخر اقامت امام موسي صدر در اين شهر مصادف بود. من ايشان را در يكي از حجره ها كه مربوط به آقايان روضاتي اصفهاني بود ديدم. ايشان مدتي در درس فقه مرحوم داماد شركت مي كردند. او همان وقت نيز آدم روشني بود. مي گفت: اينها نشسته اند و مي گويند فايده دماء ثلاثه چيست؟ بسيار خب، لااقل كار مثبتي در قبال آن انجام دهيد.

 _______________________________

در پنجمین نشست سياست متعاليه از منظر حكمت متعاليه که با حضور و سخنرانی استاد عالی حکمت متعالیه، حضرت آيت الله جوادي آملي، برگزار شد، در انتهاي نشست، با توجه به فضاي مورد بحث و موضوع سخن، بحثي نیز درباره شخصیت برجسته امام موسي صدر مطرح درگرفت. حضرت استاد ضمن تأييد اين سخن كه امام موسي صدر در شمار حكيمان حكمت متعاليه است، ايشان را مصداق روشن انديشي در حوزه معرفي كرد و معتقد بود امام موسی صدر همان وقت نيز آدم روشني بود.

آيت الله جوادي آملي در اين نشست یک طبقه بندي ابتكاري درباره جوامع به لحاظ اعتقادی ارائه كردند كه ارتباطات ميان مسلمانان، موحدان و ملحدان را در سه حوزه محلي، منطقه اي و بين المللي دربرمي گيرد. مسلمانان، اعم از تشيع و تسنن، در هر نقطه¬اي كه باشند ارتباطات آنها محلي است. موحدان، اعم از مسلمانان، مسيحيان و يهوديان، در هر نقطه اي كه باشند از مناسبات منطقه اي برخوردارند؛ و ارتباط با ملحدان، به مثابه انسان، در حوزه بين المللي تعريف و ترسيم مي شود. در جلسه به مناسبت اين طبقه بندي گفته شد که اين تفكيك كه از سوی استاد درباره مسلمانان، موحدان و ملحدان بيان شد، در سيره امام موسي صدر به نحو اعلايي متجلي بوده است.

حیفم آمد این گفت و شنود اگرچه کوتاه را از خوانندگان دریغ کنم. در ادامه، اين بحث كوتاه را مي خوانيم.

***
دكتر نجف لك زايي: آقاي دكتر صادق طباطبايي نقل مي كرد كه از امام موسي صدر دعوت به عمل آمده بود كه در كليسايي صحبت كند. بعد از سخنراني يكي از كشيش هاي معروف گفته بود كه شما با سخنراني امروزتان معنويتي در اين مجموعه دميديد كه در طي چهل سالي كه ما در اينجا مشغول فعاليت هستيم، سابقه نداشته است. آقاي شريف نيز امام موسي صدر را از پيروان حكمت متعاليه مي داند.

آيت الله جوادي آملي: بله! همين طور است.

دكتر نجف لك زايي: آيا ايشان (امام موسي صدر) در درس هاي مرحوم علامه نيز حضور يافتند؟

آيت الله جوادي آملي: زماني كه ما به قم آمديم، تقريباً با اواخر اقامت ايشان در اين شهر مصادف بود. من ايشان را در يكي از حجره ها كه مربوط به آقايان روضاتي اصفهاني بود ديدم. ما با آقاي سيد جلال طاهري در آن حجره بوديم. ايشان (امام موسي صدر) چون اصالتاً از جبل عاملي هايي بودند كه از آن ديار به ايران آمده بودند با آقايان اصفهاني مأنوس بود و با آنها رفت و آمد مي كرد. ايشان مدتي نيز در درس فقه مرحوم داماد شركت مي كردند. من ايشان را در درس مرحوم علامه يا مرحوم امام نديدم. پس از آن هم براي ايشان مسافرت پيش آمد و رفتند. او همان وقت نيز آدم روشني بود؛ مي گفت: اينها نشسته اند و مي گويند فايده دماء ثلاثه چيست؟ بسيار خب، لااقل كار مثبتي در قبال آن انجام دهيد.

دكتر نجف لك زايي: اين تفكيك كه درباره مسلمانان، موحدان و ملحدان بيان فرموديد، در سيره ايشان (امام موسي صدر) به نحو اعلايي متجلي بود.

آيت الله جوادي آملي: بله، همين طور است.

دكتر نجف لك زايي: برادرم (آقا شريف) تفألي به ديوان حافظ زده بودند و اين بيت آمده بود:

خبر بلبل اين باغ بپرسيد كه من
ناله اي مي شنوم كز قفسي مي آيد
ان شاء الله كه ايشان برگردند.

آيت الله جوادي آملي: الهي آمين، ان شاءالله.

****
گفتنی است مجموعه پنج نشست «سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه» که با آیت الله جوادی آملی برگزار شده است به همراه دیگر نشست های انجام شده درباره فلسفه سیاسی متعالیه، که با مدیریت اینجانب برگزار شده است، به زودی توسط پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر می شود.

شریف لک زایی