جدیدترین مطالب

اگر بخواهیم درمورد دولت مدرن در ایران سخن بگوییم، خیلی خلاصه می‌توان گفت که دولت مدرن در ایران به‌صورت کاملی اجرا نشده است. البته اینکه باید اجرا می‌شد یا نباید اجرا می‌شد را کار نداریم که خود بحث مستقلی را نیاز دارد.

انتخابات گرچه موعد تغییر دولت است اما شاید فرصتی برای تفکر راجع به دولت و دولت‌داری هم باشد. اخیرا طی مصاحبه‌هایی با اندیشمندان علوم‌انسانی پرسش‌هایی راجع به دولت طرح کرده‌ایم و اینک چهارمین مصاحبه از این سری مصاحبات را از نظر می‌گذرانید. با دکتر شریف لک‌زایی عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی راجع به ایده دولت متورم و ربط آن با ایده دولت حداقلی گفت‌و گو کرده‌ایم.

شریف لک‌زایی با اشاره به نکات تفسیری سوره علق بیان کرد: رسالت پیامبر(ص)، یک رسالت فرهنگی است و رسالت علم و خواندن و تعلیم است و اولین سخنی که در آغاز وحی، پیامبر(ص) با آن مواجهه پیدا می‌کند، اقرأ، قلم و علم است. این مسئله روشن می‌کند که این مسئله رسالت، مسئله علم، خواندن و تعلیم است و این آیات اشاره می‌کند که دین اسلام، دین علم است. 

به گزارش ایکنا، بیست‌ویکمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر قرآن شریف لک‌زایی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با محوریت آراء و اندیشه‌‌های امام موسی صدر در کتاب «برای زندگی»، شب گذشته، ۱۴ اردیبهشت‌‌ماه، با موضوع سوره‌ «علق» برگزار شد که متن سخنان وی به شرح ذیل است:

آیات ابتدایی سوره علق، جزو اولین آیاتی است که بر پیامبر(ص) نازل شده و مباحث مهمی در آن طرح شده است. خداوند در این سوره از خلقت انسان و نعمت‌هایی که به او داده سخن می‌گوید و یادآور می‌شود که با این همه، انسان در برابر خداوند ناسپاس است. پیامبر(ص) از وضع موجود جامعه خود ناراحت بود و می‌دید کسانی در جامعه هستند که از راه حق و توحید منحرف شده‌اند. در سوره بینه نیز به همین بحث اشاره شد و این که افرادی که در دین حنیف بودند، منحرف شده بودند و منتظر بینه جدیدی بودند که پیامبر(ص) و قرآن بینه جدید محسوب می‌شد تا بتواند آیین توحیدی را بسط دهد. بنابراین اینجا پیامبر(ص) از انحرافات زمانه‌اش ناراحت است. در یک بخشی نیز پیامبر(ص) و ویژگی‌های او را تبیین می‌کند که با اینکه یک جامعه صالحی نبوده، اما پیامبر(ص) از همه این انحرافات دور بوده و با درد انسان هم‌عصرش آشنا بوده است.

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به نکات تفسیری سوره «بینه» بیان کرد: دو مسئله مهم که در این سوره مورد تأکید قرار گرفته عبارت از نماز و زکات هستند که دو وجه از دین‌ورزی ماست و دو پیامد اجتماعی دارد؛ نماز تمرینی برای خروج از اطاعت غیرخدا و یافتن آزادی و اخلاص است و زکات هم بنیان تکریم جامعه و تداوم حیات جامعه محسوب می‌شود. 

به گزارش ایکنا، بیستمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر قرآن شریف لک‌زایی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با محوریت آراء و اندیشه‌‌های امام موسی صدر در کتاب «برای زندگی»، شب گذشته، ۱۳ اردیبهشت‌، با موضوع سوره‌ «بنیه» برگزار شد که متن سخنان وی به شرح ذیل است:

سوره بینه به معنای دلیل آشکار است که خود بینه هم از آیات یکم تا چهارم این سوره گرفته شده است. این سوره برخی حقایق رسالت الهی و آنچه در باب پیوند انسان با خداوند و تاثیر دین در حیات آدمی است، توضیح می‌دهد. این سوره به رسالت جهانی پیامبر(ص) اشاره می‌کند و آن را آمیخته با دلایل آشکاری می‌داند. در این سوره دو حکم فقهی نماز و زکات ذکر شده و تأکید شده برخی از کافران اهل کتاب در پذیرش حقانیت اسلام و وحی، عناد و دیرباوری داشتند. در انتهای آیه نیز بحث کسانی است که بهترین آفریدگان و بدترین افریدگان هستند.

شریف لک زایی با اشاره به نکات تفسیری سوره «زلزال» بیان کرد: انسان با اعمال خود ذاتش را می‌سازد یا به تعبیری ذات ما مجموعه اعمالمان و تابلوی ذات ما مجموعه خطوطی است که در روزهای زندگی کشیده‌ایم. چون مجموعه این اعمال هستیم، کوچک و بزرگ بودن عمل تأثیر دارد و چه‌بسا انسان، گناه کوچکی را انجام دهد، اما این گناه ذات او را می‌سازد و از این رو مهم است. 

به گزارش ایکنا، نوزدهمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر قرآن شریف لک‌زایی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با محوریت آراء و اندیشه‌‌های امام موسی صدر در کتاب «برای زندگی»، شب گذشته، ۱۲ اردیبهشت‌، با موضوع سوره‌ «زلزال» برگزار شد که متن سخنان وی به شرح ذیل است:

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ * إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا * وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا * وَقَالَ الْإِنْسَانُ مَا لَهَا * يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا * بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحَى لَهَا * يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ * فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ * وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ»

بحث این سوره در باب معاد است و هشدارهای مهمی در این آیات به انسان داده می‌شود تا انسان بیدار شود و به اعمال و سرنوشتش و زندگی پس از این جهان توجه بیشتری کند. سوره زلزله نیز یک روش دیگری برای بیدارسازی انسان است تا انسان در این دنیا به اعمال خودش توجه کند. بنابراین هدف سوره‌های تکاثر، عادیات و قارعه بیدار کردن انسان است و این سوره نیز به همان سبک است. زلزله در انسان نوعی احساس حقارت را به وجود می‌آورد و انسان در زمان زلزله خودش را ضعیف‌ترین موجود می‌پندارد. لحظاتی که انسان هیچ قدرتی ندارد و هیچ پناهی را نمی‌بیند.

مردم باید در انتخاب مسئولان به رشد برسند حتی اگر اشتباه کنند

علی غلامی و شریف لک‌زایی معتقدند:حکومت اسلامی نمی‌تواند از مردم جدا باشد و حتماً در پیوند مستقیم و مؤثر و هماهنگ با مردم باید تعریف شود.

خبرگزاری مهر -گروه دین و آئین- فاطمه کهربائی: شهید آیت الله مرتضی مطهری از معدود اندیشمندان معاصری است که موضوعات آثار گفتاری و نوشتاری وی تنوع گسترده‌ای را شامل می‌شود. از این جهت است که مطالعه آثار ایشان مخاطب را در جنبه‌های مختلفی به رشد و آگاهی می‌رساند. حاکمیت و نظام سیاسی اسلام یکی از موضوعاتی است که در اندیشه سیاسی شهید استاد مطهری به آن پرداخته شده است. حاکمیت، جمهوریت، اسلامیت و باید و نبایدهای انقلاب اسلامی در نگاه شهید مرتضی مطهری مسأله‌ای است که در این مجال در گفتگو با کارشناسان این حوزه به آن پرداخته‌ایم.

شریف لک‌زایی دانشیار گروه فلسفه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است. لک‌زایی در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص دوگانه حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی می‌گوید: واقعه انقلاب اسلامی متفاوت است از بحثی به عنوان حکومت اسلامی یا جمهوری اسلامی. یک حادثه‌ای اتفاق افتاده که ما اسم آن را گذاشته‌ایم انقلاب اسلامی که واجد یک سری ارزش‌ها است و خواست مردم بوده و با رهبری حضرت امام به سر انجام رسیده است و در آن یک تغییر و تحول اساسی اتفاق افتاده است و رژیم حکومتی را تغییر داده است.

لک‌زایی ادامه داد: عمدتاً وقتی متفکران ما راجع به اندیشه سیاسی با مفهوم حکومت صحبت کرده‌اند از تعبیر حکومت اسلامی استفاده کرده و مباحث را ذیل حکومت اسلامی مطرح کرده‌اند. حتی خود استاد مرتضی مطهری در کتاب «مقدمه‌ای بر حکومت اسلامی» -که برای اولین بار در اردیبهشت ۱۳۹۶ به چاپ رسید- با عنوان حکومت اسلامی به آن پرداخته است.

شریف لک زایی با اشاره به نکات تفسیری سوره «عادیات» بیان کرد: وقتی کارهای انسان رنگ تقدس می‌گیرد، عبادت خواهد بود. در جهاد، قتل و غارت روا است، هرچند آدمی به صورت طبیعی میلی به اینها ندارد، اما اگر برای دفاع از خود و حق باشد، برترین عبادت است و اسلام سعی دارد به جهان رنگ قداست بزند و به این کارها که در راستای تقرب به خدا است، رنگ تقدس می‌زند. 

به گزارش ایکنا؛ هجدهمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر قرآن شریف لک‌زایی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با محوریت آراء و اندیشه‌‌های امام موسی صدر در کتاب «برای زندگی»، شب گذشته، ۱۱ اردیبهشت‌‌ماه، با موضوع سوره‌ «عادیات» برگزار شد که متن سخنان وی به شرح ذیل است:

امام موسی صدر، در گفتار مفصل خود ابتدا به لغت‌شناسی می‌پردازند و به معانی برخی از کلمات اشاره می‌کنند و «عادیات» را ایشان به معنای دوندگان گرفته‌اند و یا «موریات» را به معنای آتش‌افروز دانسته‌اند. همچنین «مُغیرات» را به معنای یورش ناگهانی گرفته‌اند. اما بخش نخست آیات این سوره یک نوع تصویرسازی از حمله‌ای است که یکسری از مبارزان با اسب داشتند که سوره می‌گوید چطور این اسب‌ها حمله می‌کنند. بخش دوم آیات در مورد انسان است که او ناسپاس است و آیه می‌گوید خود انسان نیز بر این گواه است و او مال فراوان را دوست دارد و با توجه به ناسپاسی که رخ داده مراد از خیر، مادیات است. بخش سوم آیات نیز، مسئله معاد را مطرح می‌کند.

شریف لک زایی با اشاره به دیدگاه‌های امام موسی صدر در باب سوره «قدر» بیان کرد: روزه تمرینی برای انسان است تا توفیق زندگی اجتماعی با اجتناب از محرمات را  به دست آورد، بنابراین، نگاه ایشان به روزه صرفاً عبادی نیست، بلکه روزه‌دار در زندگی اجتماعی نیز موفق خواهد بود و انسان با روزه تمرین می‌کند که وارد جامعه شود و محرمات را ببیند و از آن اجتناب کند. 

به گزارش ایکنا؛ هفدهمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر قرآن شریف لک‌زایی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با محوریت آراء و اندیشه‌‌های امام موسی صدر در کتاب «برای زندگی»، شب گذشته، ۱۰ اردیبهشت‌، با موضوع سوره‌ «قدر» برگزار شد که متن سخنان وی به شرح ذیل است:

در شأن نزول سوره «قدر »گفته شده که پیامبر(ص) در خواب دید و یا به ایشان الهام شد که پس از وفاتشان، خلافت به دست بنی‌امیه می‌افتد. پیامبر(ص) وقتی این خواب را می‌بیند، نگران و ناراحت می‌شود و امام موسی صدر این پرسش را پاسخ می‌دهند که دلیل این ناراحتی چه بود. می‌گویند سبب اندوه پیامبر(ص) این بود که بنی‌امیه گمان می‌کردند اسلام ابزاری برای حکومت کردن هاشمی‌هاست و اسلام بازیچه‌ای بیش نیست. پیامبر(ص) به دلیل وجود چنین نگاهی نگران بودند؛ بنی‌امیه در فکر و اندیشه حکومت به وسیله اسلام بودند و اسلام را نیز ابزار حکومت می‌دانستند. وقتی فتح مکه صورت گرفت، ابوسفیان به عباس می‌گوید کار برادرزاده‌ات بالا گرفت و گمان می‌کرد اسلام یک وسیله برای حکمرانی است نه اینکه دین باشد و مردم را هدایت کند.

مروری بر درس‌های تربیتی سوره تکاثر

شریف لک زایی ضمن برشمردن نکات تفسیری سوره تکاثر به دیدگاه امام موسی صدر در باب زهد پرداخته است: زهد آن نیست که انسان مالک چیزی نباشد، بلکه زهد آن است که چیزی مالک او نباشد. مهم این است که مال در خدمت انسان باشد و نه عکس و امام تأکید می‌کنند که مال، ابزاری برای ارتقای آدمی است. 

به گزارش ایکنا؛ پانزدهمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر قرآن شریف لک‌زایی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با محوریت آراء و اندیشه‌‌های امام موسی صدر در کتاب «برای زندگی»، شب گذشته، هشتم اردیبهشت‌، با موضوع سوره‌ «تکاثر» برگزار شد.

این سوره یکی از سوره‌های مهم قرآن است، به ویژه آیه پایانی آن، که خدا می‌گوید در مورد نعمت‌ها از شما بازخواست می‌کنم. این سوره مانند برخی دیگر از سوره‌ها، مانند سلاحی برای پیامبر(ص) است تا به مقابله با مشرکین بپردازد. چون پیامبر(ص) در ابتدا سلاحی جز بیان نداشت و این سوره‌ها به مثابه یک سلاح هستند. در این سوره تصویر خاصی برای مشرکین ایجاد می‌کند که این تصویرآفرینی می‌تواند برای افراد ایجاد انگیزه کند و آیات سوره، انسان را برمی‌انگیزد و موجب می‌شود انسان حواسش باشد که غرق در دنیا نشود. امام موسی صدر می‌گوید مباحثی که در این سوره آمده، در اوج زیبایی هستند و این نشان می‌دهد اینها آیات وحیانی است. همچنین به نظر یکی از مفسرین هم اشاره کرده که گفته است وقتی سوره را می‌خوانم، متوجه صدایی می‌شوم که بشر غرق ماده را مخاطب می‌سازد تا از این غرق‌شدگی فاصله بگیرد.

شریف لک زایی با اشاره به برخی از نکات تفسیری سوره «قارعه» بیان کرد: این سوره به صورت روشنی از خسران انسان در آخرت صحبت می‌کند که براساس آن، با توجه به فقدان عمل صالح، وضعیت دهشتناکی برای این افراد وجود دارد و کسانی که دارای ایمان و عمل صالح هستند، در زندگی پسندیده خواهند بود. 

به گزارش ایکنا؛ چهاردهمین جلسه از سلسله جلسات تفسیر قرآن شریف لک‌زایی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با محوریت آراء و اندیشه‌‌های امام موسی صدر در کتاب «برای زندگی»، شب گذشته، ۷ اردیبهشت‌ماه، با محوریت سوره‌ «قارعه» برگزار شد که در ادامه مشروح آن از نظر می‌گذرد:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ * الْقَارِعَةُ ﴿۱﴾ مَا الْقَارِعَةُ ﴿۲﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْقَارِعَةُ ﴿۳﴾ يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ ﴿۴﴾ وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ ﴿۵﴾ فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ ﴿۶﴾ فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ ﴿۷﴾ وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ ﴿۸﴾ فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ ﴿۹﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا هِيَهْ ﴿۱۰﴾

این سوره در ادامه مباحث سوره عصر است. در بحث سوره عصر، یک بحث مهمی را امام موسی صدر در باب تفاوت انسان مؤمن و غیرمؤمن ذکر می‌کند. در سوره عصر این بحث بود که انسان بی‌ایمان غریب و بریده از همه‌جا است، برخلاف انسان مؤمن که به قدرت لایزال هستی احساس اتصال می‌کند. در سوره عصر خسران و مباحثی که پیرامون انسان داشت مربوط به این دنیا می‌شد. اما تمرکز این سوره بر وضعیتی است که انسان در آخرت نصیبش می‌شود و این سوره به ابعاد تمایز مؤمنین و بی‌ایمانان اشاره می‌کند و سرنوشت این دو دسته را در قیامت توصیف می‌کند. پس از سوره عصر، این سوره به مسئله عذاب، جزای نیک، بهشت و جهنم به بحث می‌پردازد و هشدار می‌دهد که انسان با چه شیوه‌ای سربلند می‌شود.

*: بسم الله الرحمن الرحیم، سلام و درود خدا به شما بینندگان عزیز برنامه سوره. امیدوارم در این ضیافت الهی بهره‌های فراوان روحی و معنوی را برده باشید و همه مسلمین از دعای خیر خود بهره‌مند کرده باشید. امشب خدمت آقای دکتر شریف لک زایی هستیم. آقای دکتر لک زایی سلام، ممنونم که دعوت سوره را پذیرفتید.
بسم‌الله الرحمن الرحیم. بنده هم سلام عرض می‌کنم، در این ماه شریف آرزوی قبولی طاعات و عبادات همه بینندگان را دارم. از خداوند می‌خواهم این ماه را همچنان برای ما پرخیروبرکت نگاه دارد.
*: قرار است ما درباره قرآن‌شناسی امام موسی صدر با جنابعالی گفت‌وگو کنیم. اگر موافق باشید سرمقاله برنامه را درباره این موضوع ببینیم و بشنویم و گفت‌وگوی خود را آغاز کنیم.

با آقای دکتر شریف لک زایی در مورد قرآن‌شناسی امام موسی صدر گفت‌وگو می‌کنم. آقای دکتر لک زایی قبل از ورود به مباحث قرآن‌شناسی امام موسی صدر، مایل هستم بدانیم پروژه ایشان چیست و دوم اینکه امام موسی صدر در چه رده، دسته و عنوانی‌ از عالمان و روشنفکران دینی قرار می‌گیرد؟ آیا ایشان یک قرآن‌پژوه، فقیه، مفسر، فیلسوف یا مصلح دینی اجتماعی است، تحت چه عنوانی می‌توانیم این شخصیت را ارزیابی کنیم؟