جدیدترین مطالب

دکتر نجمه کیخا
استادیار اندیشه‌سیاسی
دانشگاه شهید بهشتی

«اخلاق» با تعدیل خلق و خوی آدمی به ایجاد تعادل در وجود انسان و جامعه یاری می‌رساند. بدون اخلاق و جلوگیری از تندروی‌ها و کندروی‌ها، «عدالت» که هدف اساسی یک نظام سیاسی است، حاصل نخواهد شد. شهید بهشتی به‌عنوان مهم‌ترین معمار قانون اساسی به اخلاق سیاسی و اجتماعی اهمیت زیادی می‌داد. وی تعدیل خلقیات و اندیشه‌های انسان ایرانی را هدف آموزش‌های خود قرار داده بود و بر همین اساس بر عنصر تربیت تأکید زیادی می‌‌کرد. تأسیس مدرسه، تألیف کتب درسی و تشکیل حزب از جمله کارهای ایشان در این راستا بود.

تأکید شهید بهشتی این است که در حوزه اجتماعی و کار دینی، عالمِ دینی باید با مردم زندگی کند و در میان مردم باشد.

اشاره: دکتر شریف لک‌‌زایی، دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با تحریریه فکرت گفت: شهید بهشتی در مبحث و مفهوم «آزادی»، این مفهوم را به تسلط انسان بر خود، جامعه خود و محیط خود تعریف می‌‌کند؛ این‌‌جا ما می‌‌بینیم بر عنصر شناختی و انتخابی تأکید می‌‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنانش ابراز داشت: در واقع ما با این نگاه می‌‌توانیم مسائل و مشکلاتِ جامعه خودمان را بازخوانی نماییم و بر اساس این بازخوانی، بتوانیم طرح نو بیندازیم و بخش زیادی از مباحث را حل و فصل نماییم. طبیعتاً هرچقدر از اندیشه و مباحث بزرگواران و متفکران و رهبران بزرگ انقلاب اسلامی دور شویم، فاصله ما با انقلاب، آرمان‌‌های آن و ارزش‌‌هایی که مدنظر این بزرگواران بوده است، بیشتر و بیشتر می‌‌شود.

متن زیر محصول گفت‌وگوی فکرت با این چهره دانشگاهی است که در ادامه تقدیم مخاطبان محترم خواهد شد.

حمایت از برگزیدگان جشنواره فارابی در قالب فرصت مطالعاتی ارائه شود

تهران- ایرنا- عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خواستار حمایت از برگزیدگان جشنواره بین‌المللی فارابی در قالب اعطای فرصت مطالعاتی خارج یا داخل کشور برای پیشبرد پژوهش‌های آنها شد.

جشنواره بین‌المللی فارابی طی ۱۴ دوره برگزاری زمینه شرکت و حمایت از همه استادان و پژوهشگران غیرایرانی حوزه‌های ایران شناسی، اسلام شناسی و علم دینی را فراهم کرده و از بدو تاسیس با تأکید بر بُعد بین ‌المللی به شناسایی و معرفی استعدادهای برتر جهان در حوزه علوم انسانی و اسلامی، معرفی و ارائه آثار و نظریه‌های برتر، روش‌ها و طرح‌های جدید در حوزه علوم انسانی و اسلامی در میان اندیشمندان غیر ایرانی و مجامع علمی خارجی و تشویق تولید، تقویت، توسعه و بومی‌سازی و تحول علوم انسانی در جهان اسلام پرداخته است.

شریف لک‌زایی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا درمورد نقش جشنواره فارابی در ایجاد تحول در علوم انسانی و تولید علم، گفت: کار جشنواره‌ها این نیست که تحول بنیادین ایجاد کنند. اصولا نقش جشنواره‌ها برجسته کردن برخی فعالیت‌هاست که حول و حوش آن قرار دارند و موضوعی هم برگزار می‌شوند. نمی‌توانیم انتظار تحول بنیادین در علوم انسانی از جشنواره فارابی داشته باشیم، اما می‌توان تحقیقات، مطالعات، پژوهش‌ها و فعالیت‌های علوم انسانی را به سمت مورد نیاز هدایت کرد و این امر مبتنی بر برنامه‌ریزی سالانه و طولانی مدت است.

در نشست «خط امام از بهشتی تا آرمان» ضمن بررسی جایگاه آزادی در اندیشه شهید بهشتی و امام موسی صدر تصریح شد: اگر ما در مورد آزادی در اندیشه سخن می‌گوییم قاعدتا باید بحث مسئولیت انسان را هم در نظر داشته باشیم چون وقتی آزادی در اندیشه مهم می‌شود که قائل به این باشیم موجود مختاری هستیم و اگر موجود مختاری باشیم موجود مسئولی هم هستیم. 

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست بررسی آراء و اندیشه‌های شهید بهشتی با عنوان «خط امام از بهشتی تا آرمان» با محوریت بررسی آزادی در اندیشه شهید بهشتی و امام موسی صدر یکشنبه ۴ تیر در مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار شد.

در ابتدای این نشست شریف لکزایی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و رسول رسولی‌پور؛ عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی سخنرانی کردند که در ادامه گزیده سخنان شریف لک زایی را می‌خوانید؛

بحث آزادی یکی از مهمترین مسائلی بوده که در دوره معاصر از مشروطه به این طرف با آن مواجهه داشتیم و هنوز تکلیف خودمان را با آن روشن نکرده‌ایم و این از عجائب است! ما هنوز به یک نظریه در باب آزادی در انقلاب اسلامی نرسیدیم. من مقالات زیادی در باب آزادی دارم ولی اذعان می‌کنم ما نظریه آزادی خود را مبتنی بر انقلاب اسلامی تولید نکردیم. فرمایشات شهید بهشتی به ما کمک می‌کند به این سمت و سو برویم. همین که در ایام شهادت این بزرگواران راجع به آنها صحبت می‌کنیم خودش خوب و غنیمت است و باعث می‌شود بحث‌هایی مجددا مرور شود.

اگر بخواهیم اندیشه ایشان را راجع به آزادی فهم کنیم باید همه مباحث ایشان را مورد توجه قرار دهیم از مباحث تربیتی، از تفسیر قرآن ایشان که در شش جلد منتشر شد و معارف زیادی از آموزه‌های اسلامی را دارد و همین‌طور مشروح مذاکرات قانون اساسی و مباحثی که درباره اصول قانون اساسی مطرح کردند. ایشان معمار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است و عمده اداره جلسات تصویب قانون اساسی با حضور و ریاست ایشان اتفاق افتاد.

قانون بدون رضایت مردم تحقق‌پذیر نیست
 
محسن جبارنژاد، پژوهشگر فلسفه:
آزادی از آن مفاهیم سهل و ممتنع است که به رغم بداهت آغازینش، به دشواری فراچنگ می‌آید. این مفهوم کش‌دار و سیال، جز با ارجاع به بنیادهای اساسی مکاتب فکری مختلف، وضوح معنایی نمی یابد، واِلا به مفهومی رتوریک که صرفا به سوءتفاهمات دامن می‌زند و مناسب مجالس خطابه است تبدیل می‌شود.

سومین  گفت‌وگو از این سلسله گفت‌وگوها را با شریف لک‌زایی که دست‌کم بیش از دو دهه بر مساله آزادی متمرکز است، پی خواهیم گرفت که در ادامه می‌خوانید.

آیا امام در کشف اسرار تأملاتی بنیادی و مهم پیرامون بسیاری مباحث و از جمله بحث آزادی داشته‌اند.  قدری در مورد این کتاب مغفول و در عین حال مهم برای ما بگویید. همچنین از دلالت‌های ناظر به مساله آزادی.


تجربه فرهنگی امام موسی صدر در لبنان

تجربه ۲۰ ساله حضور موسی صدر در لبنان تجربه ای بسیار مهم است این تجربه به لحاظ فرهنگی مورد توجه قرار نگرفته است.

شریف لک‌زایی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در حاشیه سی و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب با حضور در غرفه کانون اندیشه جوان در نشست «گپی با نویسنده» در خصوص کتاب «سید موسی صدر» به گفتگو پرداخت.

شریف لک زایی در خصوص کتاب اظهار داشت: امام موسی صدر با گفتگو اهداف خود را در لبنان به نتیجه می رساند زیرا او در لبنان نه قدرت رسمی و نظامی داشت که بتواند نظر خود را بر دیگران تحمیل و مخالفان خود را منکوب کند و نه ثروتی داشت که بتواند از طریق آن دیگران را با خود همراه سازد لذا آن چیزی که باقی می ماند هنر گفتگو بود.


عماد افروغ؛ سیمای فلسفی یک جامعه‌شناس

گمشده دکتر افروغ در تبیین فلسفی انقلاب اسلامی با ورود به مباحث حکمت متعالیه اتفاق افتاد. ایشان دانش آموخته جامعه‌شناسی بودند ولی به نظر می‌رسد که این مباحث نتوانست او را قانع کند و ایشان را به سمت و سویی سوق داد که به مباحث فلسفی ورود کند.

گروه اندیشه خبرگزاری تسنیم-شریف لک‌زایی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در یادداشتی پیرامون ابعاد شخصیتی مرحوم عماد افروغ نوشت:

اولین مواجهه‌ای که بنده با دکتر افروغ داشتم در مصاحبه علمی مقطع دکتری در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بود. گفت‌و‌گویی که انجام شد به خاطر رساله‌ام با عنوان «رابطه فرد و دولت در نظریه‌های ولایت فقیه» بود که در مقطع کارشناسی ارشد نگارش و دفاع شده بود.

به همین خاطر درباره بحث ولایت فقیه و ابعاد دموکراتیک و مردم‌سالارانه آن در آن جلسه گفت‌و‌گویی صورت گرفت، البته بعداً وقتی در دوره دکتری در همین مرکز علمی پذیرفته شدم، یک درس را هم با ایشان گذراندم و این درس همزمان بود با حضور ایشان در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی که ایشان به نمایندگی از مردم تهران در مجلس بودند و طبعاً کنش‌ها و نکات انتقادی‌شان را در موضوعات سیاسی در این درس هم مشاهده می‌کردیم.

آزادی در نگاه امام یک امر وجودی است 

محسن جبار نژاد، پژوهشگر :آزادی از آن مفاهیم سهل و ممتنع است که به‌رغم بداهت آغازینش، به‌‌دشواری فراچنگ می‌آید. این مفهوم کشدار و سیال، جز با ارجاع به بنیادهای اساسی مکاتب فکری مختلف وضوح معنایی نمی‌یابد و الا به مفهومی رتوریک که صرفا به سوءتفاهم‌ها دامن می‌زند و مناسب مجالس خطابه است تبدیل می‌شود. گفت‌وگویی را که از نظر می‌گذرانید، شروعی است برای ردیابی و طرح مساله‌مند مفهوم آزادی در آرای متفکران مسلمان معاصر. سلسله گفت‌وگوهای آزادی در فلسفه سیاسی متفکران مسلمان معاصر را با طرح آزادی در فلسفه سیاسی امام‌خمینی(ره) شروع می‌کنیم و به‌مرور دنباله این مفهوم را در آرای سایر متفکران مسلمان پی خواهیم گرفت. دومین گفت‌وگو از این سلسله گفت‌وگوها را با دکتر شریف لک‌زایی که دست‌کم بیش از دودهه بر مساله آزادی متمرکز است، در ادامه می‌خوانیم.

نسبت حکمت متعالیه با آزادی چیست و ثانیا نوع نگاه امام خمینی(ره) به مساله آزادی به چه میزان تحت‌تاثیر حکمت متعالیه است؟ دلالت‌های آن را چگونه می‌توان به مخاطب نشان داد؟ آیا شما در این کتاب این دلالت‌ها را به مخاطب ارائه کرده‌اید یا خیر؟ حکمت متعالیه تا چه حد واجد پتانسیل‌های ذاتی برای ارائه نظریه آزادی آن هم نه صرفا نظریه‌های کلامی آزادی مثل مساله امکان یا امتناع اختیار در آدمی که سال‌ها مورد مجادله نظری و کلامی فراوانی در بین متفکران اسلامی بوده است، بلکه نظریه جامع به‌عنوان راهنمای عملی انسان‌ معاصر در جامعه امروزی محسوب می‌شود. آیا اصولا چنین انتظاری از دستگاه حکمت متعالیه اصلا منطقی است؟

 شریف لک زایی به عنوان سخنران سوم نشست با مقایسه عماد افروغ و امام موسی صدر اظهار داشت: امام موسی صدر قبل از آنکه یک عالم دینی و فعال سیاسی باشد، یک اندیشمند است و دکتر افروغ نیز می تواند از این وجه مورد توجه قرار گیرد. یک سطح از کنشگری سیاسی دکتر افروغ قوی و برجسته است و از طرف دیگر با یک جامعه شناس و تحلیلگر مسائل اجتماعی روبه رو هستیم. عماد افروغ از معدود جامعه شناسانی است که اندیشه ورزی می کند و به تعبیر خودشان میان جامعه شناسی و اندیشه ورزی در حرکت هستند. اوج کنشگری سیاسی وی تلاش برای حضور در مجلس شورای اسلامی است که در دوره هفتم تحقق پیدا می کند و اتفاقا ما به چنین شخصیت هایی در مجلس نیاز داریم که مسائل را تحلیل کنند و بر اساس آن بتوانند وضع قانون کنند.

دکتر شــریف لک زایی دانش‌آموخته و پژوهشگر علوم سیاسی اسلامی، از شاگردان و نزدیکان مرحوم استاد علیرضا صدرا است. شریف لک زایی در ۱۳۵۲ به دنیا آمد. دوره ابتدایی و راهنمایی را در زادگاهش زابل گذراند. وی در مهرماه ۱۳۶۸ وارد حوزه علمیه قم شد و هم‌زمان با اتمام مقطع دبیرستان، تحصیلات دانشگاهی را آغاز کرد. پس از گذراندن دوره کارشناسی علوم سیاسی در سال ۱۳۷۹ از رساله خود در مقطع کارشناسی ارشد علوم سیاسی با عنوان «رابطه فرد و دولت در نظریه‌های ولایت‌فقیه«در دانشگاه باقرالعلوم (ع) قم در سال ۱۳۸۱ دفاع کرد.
همچنین در ســال ۱۳۹۱ از رســاله دکتری خــود با عنوان نگرش‌های فلســفی سیاســی در آرای «صدرالمتألهین» در پژوهشگاه علوم انســانی و مطالعات فرهنگی تهران دفاع کرد. وی با برخی مراکز علمی و پژوهشی همکاری داشته و در موضوعات دینی و سیاسی به پژوهش پرداخته است. کتابهای وی عبارت است از: حکمت سیاسی متعالیه، درآمدی بر اندیشه سیاسی امام موسی صدر؛ فلسفه سیاسی صدرالمتألهین؛ امام خمینی و مسأله آزادی؛ آزادی و دانش؛ سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه (چهار جلد مجموعه مقالات و چهار جلد نشست ها و گفتگوها)؛ آزادی سیاسی در اندیشه آیت الله مطهری آیت الله بهشتی؛ توزیع و مهار قدرت در نظریه ولایت فقیه؛ بررسی تطبیقی نظریه های ولایت فقیه.
تأثیرپذیری دکتر شریف لک زایی از مرحوم دکتر صدرا، تنها به مسائل علمی خلاصه نشده و در مسائل سلوکی و اخلاقی نیز از استاد خود، الگو پذیرفته و در این جهت از ایشان با عظمت و بلندی یاد می کنند.
مرحوم صدرا افزون بر تعمق در آثار اندیشــمندان و فیلســوفان مســلمان همچون فارابی، ابن سینا و ملاصدرا، همواره دغدغه نوآوری و فتح باب های جدیدی از علوم را داشته و به طور مشخص به دنبال تنقیح حکمت سیاسی اسلامی بوده است. شاگردپروری، مطالعه عمیق و اشراف به منابع و متون اسلامی از دیگر ویژگیهای مرحوم صدرا است.
کاربردی سازی مسائل بنیادین سیاسی، نظریه پردازی و تولید علم و حتی تلاش در جهت گفتمان سازی و نشر گسترده آرا و اندیشه های اسلام در حوزه مسائل سیاسی از جمله مباحثی است که دکتر شریف لک زایی در این مصاحبه به آن اشاره کرده و آن را در شمار خصوصیات بارز مرحوم صدرا دانسته است.