جدیدترین مطالب

صدرالمتالهین، شریعت را روح سیاست می‌داند

شریف لک‌زایی گفت: از نگاه ملاصدرا، صلح باید در درون خود انسان اتفاق بیفتد، یعنی انسان بتواند بین ادراکات عقلی و باورهای قلبی خود صلح برقرار کند.

خبرگزاری مهر -گروه دین و آئین- نگار احدپور اقبلاغ: اول خرداد در تقویم جمهوری اسلامی ایران روز بزرگداشت ملاصدرا؛ صدرالمتالهین شیرازی نامگذاری شده است. صدرالمتالهین شیرازی از برجسته‌ترین فلاسفه اسلامی (در عصر صفوی) و صاحب مکتب فلسفی خاصی به نام حکمت متعالیه است. ابداع چشمگیر وی در فلسفه، اثبات حرکت در جواهر اشیا بود. به اعتقاد او حرکت نمی‌تواند در سطح اعراض محدود شود. وی به شکلی شایسته توانست بین شریعت، حکمت اشراق، حکمت مشاء و عرفان واقعی (و نه تصوف) پیوند ایجاد کند، و مکتب جدیدی را در این راستا عرضه نماید.

صدرالمتالهین به عنوان فیلسوفی متاله و حکیمی شیعه با تکیه بر اصول و مبانی خاص حکمت متعالیه توانست تصویر جامعی از نظام هستی ارائه دهد که بر اساس آن انسان در پرتو اخلاق و توجه به اصول حکمت عملی می‌تواند سیر استکمالی خود را از حضیض ماده تا اوج تجرد بپیماید و به مرتبه نورانیت محض نائل آید. صدرالمتالهین از نویسندگان خوش قلم و پرکار در فلسفه اسلامی است و آثار قلمی او لطیف و در کمال فصاحت و بلاغت است.نوشته‌های صدرالمتالهین در مجموع از ویژگی‌هایی چون جامعیت، داوری مصلحانه بین آرا مختلف، استفاده از عقل، ذوق و وحی در حل مبهمات، احاطه بر آرا گذشتگان و در آخر سهل و ممتنع نویسی برخوردار است.

ملاصدرا در آثار خویش به کرات از جوانب مختلف درباره معرفت سیاسی به تأمل پرداخته است. یکی از این زوایا، موضوع جایگاه سیاست و دانش سیاسی در طبقه بندی علوم است. ملاصدرا در شرح الهدایه الأثیریه، طبقه بندی علوم را مورد توجه قرار داده و درباره اقسام حکمت می‌گوید: حکمت بر دو قسم نظری و عملی است، که حکمت نظری از عملی برتر است. وی سپس به ذکر اقسام هر یک از دو حکمت پرداخته است: اقسام حکمت نظری عبارتند از: علم اعلی، طبیعی، منطق و ریاضی. و حکمت عملی نیز به سه قسم است: علم اخلاق، حکمت منزلی و حکمت مدنی.

صدرالمتالهین، شریعت را روح سیاست می‌داند

به همین مناسبت با شریف لک‌زایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به گفت‌وگو نشستیم تا در خلال بررسی اندیشه سیاسی این فیلسوف بزرگ به این پرسش، پاسخ بدهیم که نسبت اندیشه سیاسی ملاصدرا با اقتضائات دنیای مدرن چیست. آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل این گفتگو است:

 
 
مدعای اول در مباحثی که بنده دنبال می‌کنم این است که حکمت متعالیه و به‌طور خاص خود ملاصدرا واجد فلسفه سیاسی یا حکمت سیاسی است. و خب البته فلسفه سیاسی ایشان را هم می‌توانیم از چندطریق نشان بدهیم؛ که خب برخی همکاران یا دوستانی که با ما ارتباطی هم ندارند اقداماتی را در این زمینه انجام دادند. برخی از طریق الزامات دستگاه حکمت متعالیه و ملاصدرا به این بحث می‌پردازند؛ عده‌ای هم از طریق خود آثار و مباحث سیاسی و اجتماعی ملاصدرا می‌خواهند نشان بدهند که حکمت متعالیه یا حکمت صدرایی، فلسفه سیاسی دارد. هر گروه هم آثاری در این زمینه دارند. نظر بنده هم این است که خود ملاصدرا هم از ارائه مباحثش چنین نگاهی را مد نظر داشته و برخی آثارش را که ملاحظه می‌کنید تماماً واجد مباحث سیاسی و اجتماعی هست و می‌توانیم از این منظر فلسفه سیاسی ایشان را استخراج کنیم. حالا دلایلی در این‌جا وجود دارد که اگر لازم شد در ادامه بحث من راجع به آنها صحبت می‌کنم؛ به‌ویژه نگاهی که در خود اسفار اربعه دارد و مخصوصاً بحث مفهوم حکمت و حکمت عملی که خود ملاصدرا آن را مورد توجه قرار می‌دهد.
اندیشمندی مانند سید موسی صدر بر این نظر است که خود قرآن واجد فلسفه‌ای خاص با عنوان فلسفه اسلام است که می‌تواند تولید و مورد بهره برداری قرار گیرد اگرچه تا کنون هم تولید نشده است.
 
مهجوریت‌زدایی از قرآن باید از متن جامعه و نهادهای غیر رسمی خلق شود
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): جهان مدرن و تکنولوژیک منشا تغییرات عمده‌ای در زیست بشر بوده و بسیاری از جنبه‌های معرفتی و هستی‌شناسی او را دستخوش دگرگونی و پرسش‌های اساسی کرده است. در این میان دین یکی از مهم‌ترین و پر چالش‌ترین نهادهایی است که همواره مورد این پرسشگری قرار گرفته است. قرآن کریم کتاب آسمانی آخرین دین الهی و تنها معجزه پیامبر اکرم است و هر گونه مواجهه انسان مسلمان با تغییرات تاریخی و اجتماعی نیازمند رجوع به این کتاب آسمانی است. همین ضرورت و اهمیت است که بحث بازگشت به قرآن را مهم و نیازمند تامل می‌کند. در ادامه گفت‌و‌گوهای پیشین ایبنا با محوریت این موضوع، با شریف لک‌زایی پژوهشگر و دانشیار فلسفه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.
قرآن‌پژوهیِ اصلاح اجتماعی 

بحث تمدن برای صدر به‌صورت امر بسیار جدی مطرح بوده است. در این نگاه اگر نیازها و ضرورت‌های اولیه انسان پاسخ داده شود، جامعه به سمت خلق و هستی‌بخشی یک تمدن پیش خواهد رفت.

عباس بنشاسته، خبرنگار گروه اندیشه: در قسمت نخست از گفت‌وگوی «فرهیختگان» با شریف لک‌زایی، عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره تفسیر قرآن امام موسی‌صدر، طرح ایشان در پژوهش‌های قرآنی را مورد بررسی قرار دادیم. اکنون و در این بخش به نوع تفسیر ایشان و آیاتی که برای تفسیر انتخاب کرده تاکید داشتیم.
باید گفت درمورد تفسیر قرآن تا الان دو کتاب مستقل تفسیری از امام موسی‌صدر چاپ شده است؛ یکی با عنوان «برای زندگی» و یکی نیز با نام «حدیث سحرگاهان». کتاب «برای زندگی» مجموعه تفسیر سوره‌های کوچک قرآن است که امام موسی‌صدر آن را در جمع اعضای جنبش امل ایراد کرده و حدیث سحرگاهان نیز مطالبی بوده که ایشان در سحرهای ماه مبارک در رادیو لبنان بیان کرده‌اند.
شریف لک‌زایی در سال‌های گذشته در ماه مبارک رمضان شرحی بر دو کتاب «برای زندگی» و «حدیث سحرگاهان» امام موسی‌صدر داده است که فایل‌های صوتی و مباحث مطرح‌شده توسط ایشان موجود است. در این مجال تلاش کردیم با پرسش‌هایی جدید، قرآن پژوهشی امام‌صدر را مورد بازخوانی قرار دهیم که بخش دوم این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
تفسیری انسانی، برای زندگی

براساس مطالعاتی که داشتم به نظرم طرح اصلی امام موسی‌صدر در لبنان ارتقای جایگاه انسان و جامعه لبنانی به لحاظ مادی و معنوی است. این طرح بعد از مطالعه و تأمل فراوان ایشان درباره وضعیت جامعه لبنان به‌تدریج پس از هجرت ایشان از ایران (1338 شمسی) به لبنان از شهر صور آغاز می‌شود و به تمام لبنان به‌ویژه جنوب لبنان سرایت می‌کند.

عباس بنشاسته، خبرنگار گروه اندیشه: جایگاه قرآن و چگونگی مواجهه با آن یکی از مهم‌ترین رهیافت‌ها به دیدگاه‌های عالمان و دریافت اسلام‌شناسی آنان است. در روش‌شناسیِ فهم اسلام، اهمیت و جایگاهی که عالمان به قرآن در مقایسه با دیگر منابع دین‌شناسی (عقل و سنت و اجماع) می‌دهند و در محتوای اسلام‌شناسی، تفسیر و برداشت‌هایی که از آیات دارند، واجد اهمیت است. این امر درمورد امام موسی‌صدر در جایگاه مجتهد اسلام‌شناس هم صادق است. اما به نظر می‌رسد که ایشان چندان به‌دنبال بسط دیدگاه‌های تفسیری نیست. جمله‌ای از ایشان نقل شده است که می‌گوید: «پس اگر شرط نخست در فهم و تفسیر قرآن‌کریم موردتوجه قرار گیرد، فهم و تفسیر قرآن منحصر به مفسران نخستین نخواهد بود، بلکه ما نیز این حق را داریم که قرآن را به یاری اطلاعات بیشتر و تجارب افزون‌تر در زمینه‌های مختلف، ژرف‌تر و با آگاهی روزآمدتری دریابیم.»
براساس همین شاید بتوان جوهر تفسیر قرآنی امام موسی‌صدر «تفسیر انسانی» یا «تفسیر زندگی» بدانیم. بررسی اجمالی مباحث تفسیر قرآن امام موسی‌‌صدر نشان می‌دهد که قالب بحث‌های ایشان به نوعی اخلاقی تلقی می‌شود و مباحث تفسیر قرآن ایشان در حوزه اخلاق قرار می‌گیرد که از این مسیر جامعه، انسان و دولت اصلاح می‌شود. لذا شاید بتوان اصلاح انسان، جامعه و دولت در پرتو اخلاق را مهم‌ترین نگرش تفسیری امام موسی‌صدر دانست.
درمورد تفسیر قرآن، تا الان دو کتاب مستقل تفسیری از امام موسی‌صدر چاپ شده است. یکی با عنوان «برای زندگی» و یکی نیز با نام «حدیث سحرگاهان». کتاب «برای زندگی» مجموعه تفسیر سوره‌های کوچک قرآن است که امام موسی‌صدر آن را در جمع اعضای جنبش امل ایراد کرده و حدیث سحرگاهان نیز مطالبی بوده که ایشان در سحرهای ماه مبارک در رادیو لبنان بیان کرده‌اند.
درمورد پروژه قرآن‌پژوهی امام موسی‌صدر سراغ شریف لک‌زایی عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی رفتیم. لک‌زایی در سال‌های گذشته در ماه مبارک رمضان شرحی بر دو کتاب «برای زندگی» و «حدیث سحرگاهان» امام موسی‌صدر داده است که فایل‌های صوتی و مباحث مطرح‌شده توسط ایشان موجود است. در این مجال تلاش کردیم با پرسش‌هایی جدید، قرآن‌پژوهشی امام صدر را مورد بازخوانی قرار دهیم که در ادامه می‌خوانید.

مطرح کردن مانور تجمل باعث ایجاد شکاف بین زندگی مردم و مدیران شد

شریف لک زایی گفت: در آموزه‌های دینی، کارگزاران حکومت اسلامی باید ساده زیست باشند و این به معنای محرومیت از مواهب مادی نیست بلکه به معنای عدم تعلق به مادیات است. 

خبرگزاری مهر-گروه دین و آئین-فاطمه کهربائی: در دیدگاه امام علی (ع) فلسفه حکومت، احیای حق، انهدام باطل و رساندن انسان از خاک به خداست. این آرمان والا جز با حکومت صالحان تحقق نمی‌یابد. روشن است که امام باید کارگزاران خویش را از میان بهترین‌ها و نخبگان انتخاب کند تا اشتباهات و انحرافات احتمالی به حداقل برسند. از این رو، نخستین اقدام حکومتی امام پس از بیعت مردم، جا به جایی و عزل و نصب وسیع مدیران اجرایی نظام پیشین بود. معیارهای امام (ع) برای انتخاب کارگزاران در رده‌های گوناگون، برگرفته از متن دین و مورد رضای خدا و پیامبر اکرم (ص) بود. از این رو، در عهدنامه مالک اشتر برای هر صنفی از مسئولان حکومت، ویژگی‌های خاصی را برشمرده است. یکی از مسائلی که در خصوص کارگزاران نظام اسلامی مطرح می‌شود پرسش‌هایی پیرامون الگوی مطلوب زندگی اقتصادی کارگزاران است.

با شریف لک زایی دانشیار گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

شریف لک‌زایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با اشاره به اتهام رسانه‌های معاند درباره رفتار احساسی مردم در ۱۲ فروردین گفت: این رسانه‌ها در پوشش حمایت از مردم بدترین توهین‌ها را به آنها می‌کنند اما واقعیت این است که ۱۲ فروردین و رأی مردم به جمهوری اسلامی ماحصل دو عامل آگاهی عمومی نسبت به محتوای جمهوری اسلامی و اعتماد به صداقت و شجاعت امام(ره) بود. 

شریف لک‌زایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

در پی تأکیدات چندین باره رهبر معظم انقلاب بر موضوع «جهاد تبیین» و تشریح ابعاد مختلف این مفهوم ایکنا در عید ۱۴۰۱ بنا دارد در راستای عمل به فرمایش رهبری، در قالب «یک شبهه، یک پاسخ» به برخی شبهات و تحریفات رسانه‌های معاند در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه سیاسی بپردازد. به مناسبت فرارسیدن ۱۲ فروردین به یکی از این شبهه‌های پرتکرار که جایگاه تشریفاتی مردم در نظام جهموری اسلامی و عدم باور واقعی حکمرانان به مسئله مشارکت مردم است، می‌پردازیم، شبهه‌ای که حتی همه‌پرسی ۱۲ فروردین و تأسیس نظام جمهوری اسلامی را نیز زیر سؤال برده و رأی آری ۹۸,۲ درصدی مردم به این نظام را برخاسته از احساسات و هیجانات انقلابی و بدون هیچ آگاهی از محتوای جمهوری اسلامی القا می‌کند.

شریف لک‌زایی، عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره جایگاه واقعی نقش مردم در نظام جمهوری اسلامی در پاسخ به این شبهات گفت: حوادث سیاسی و مباحث مربوط به معیشت و تضییقاتی که در حوزه اقتصادی برای مردم باعث تشدید این شبهات و القای آن در ذهن جامعه شده است اما نکته اصلی و مهم آن است که انقلاب اسلامی و پیروزی و تحقق آن اساسا با حضور مردم معنا پیدا کرده و اینگونه نبوده که انقلاب اسلامی بدون پشتوانه مردمی تحقق پیدا کرده باشد.

دومین کنگره ملی «حکمت سیاسی متعالیه» در سه روز به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی برگزار خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری حوزه، شریف لک زایی با اشاره به برگزاری کنگره «حکمت سیاسی متعالیه» گفت: این کنگره در ادامه کنگره ای است که در سال ۱۳۸۷ برگزار شد؛ کنگره اول با عنوان «سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه» بود و محور اصلی فراخوان همایش اول، "امکان حکمت سیاسی متعالیه" بود که این بحث با اشراف و نظارت عالی حضرت آیت الله جوادی آملی برگزار شد و ایشان سخنران افتتاحیه همایش بودند و در نشست هایی بحث های مهمی را ارائه فرمودند که در یک مجلد به صورت مستقلی منتشر خواهد شد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: اولویت اصلی امام موسی صدر حل مشکلات اجتماعی شیعیان بود، او جامعه‌سازی شیعی را یک هدف مهم می‌دانست که تا آن حل نشود امکان پیشبرد سایر اهداف نیست.

به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ امام موسی صدر از شخصیت‌های شهیر و نامی تاریخ معاصر جهان اسلام است که می‌توان از چشم‌انداز‌های مختلفی به سیره عملی و نظری او پرداخت. یکی از ابعاد در مورد امام موسی صدر که همواره کانون بحث‌ و گفت‌وگو‌های بسیاری واقع شده، اندیشه سیاسی ایشان است. در این راستا بر آن شدیم تا در این‌باره با شریف لک‌زایی عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گپی بزنیم. بخش‌هایی از این گفت و شنود را در ادامه بخوانید:

شریف لک زایی به جماران گفت: جامعه ما آنقدر وارد عرصه های سیاسی شده که این عرصه های سیاسی همه را خسته و کلافه کرده است. امروزه بحث معیشت و اقتصاد نیز همه ما را کلافه کرده است. اینها این قضایا را تشدید می کند، ولی نفس رحمانی حضرت امام می خواست این طور مسائل حل شود و این طور مسائل در کشور به وجود نیاید. مهمترین نکته هم آگاهی بخشی و برخورد منطقی، عقلانی و ریشه ای با این قضایا است.

شریف لک زایی: هیچ حدیثی از ائمه معصومین(ع) و پیامبر(ص) نداریم که اجازه قتل زن را داده باشد

پایگاه خبری جماران: عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی با تأکید بر اینکه هیچ حدیثی از ائمه معصومین(ع) و پیامبر(ص) نداریم که اجازه قتل زن را داده باشد، گفت: جامعه ما آنقدر وارد عرصه های سیاسی شده که این عرصه های سیاسی همه را خسته و کلافه کرده است. امروزه بحث معیشت و اقتصاد نیز همه ما را کلافه کرده است. اینها این قضایا را تشدید می کند، ولی نفس رحمانی حضرت امام می خواست این طور مسائل حل شود و این طور مسائل در کشور به وجود نیاید. مهمترین نکته هم آگاهی بخشی و برخورد منطقی، عقلانی و ریشه ای با این قضایا است.

مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با شریف لک زایی را در ادامه می خوانید: