گپ و گفت

به گزارش ایسکا دکتر لک زایی در رابطه با شخصیت امام خمینی بیان داشت: راجع به امام از منظرهای مختلف زیاد صحبت شده، اما مرجعی که نیاز به بازخوانی دارد رابطه امام با فلسفه و حکمت است. می توان این سوال را پرسید که امام یک فیلسوف بود یا یک فقیه یا عارف یا مرجع تقلید؟

وی ادامه داد: جوابی که به این سوال می توان داد این است که امام همه اینها بود. ایشان حکیم بود و از نظر حکمت هم به فقه نگاه می کرد و از همین منظر به عرفان رسید و از همین منظر در مصدر مرجعیت قرار گرفت و با عموم مردم رابطه برقرار کرد. ایشان یک امام جامع بود به معنای اینکه بر همه حوزه های دانش اشراف داشت و از آن منظر ارتباط محکمی با مردم برقرار کرده و این ارتباط حکیمانه فقیهانه و عارفانه بود.

نگاه مهرورزانه امام به مردم

عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه سیاسی ادامه داد: نگاه امام خمینی به مردم یک نگاه رحمانی، مهرورزانه و پرمحبت بود، ایشان به مردم نقش و جایگاهی اعطا کرده بود که تا قبل از آن وجود نداشت. درواقع نگاه امام به مردم یک نگاه تزیینی و تفننی نبود، بلکه از دیدگاه امام  مردم می توانند سرنوشت خود و جامعه خود را با دست خود مشخص کنند. همین مطلب بر حضور مردم در عرصه های اجتماعی تأثیر زیادی داشت و اساسا آغاز انقلاب و حتی قیام  15 خرداد هم مرهون حضور گسترده و مؤثر مردم است و امام هم همین را می خواست.

وی افزود: در عرصه های مختلف بعد از انتخابات هم همین را می بینیم. کما اینکه امام بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب، حکومت اسلامی را به رأی می گذارد و از حکومت اسلامی مصرانه دفاع می کند و این جور به نظر می رسد که جمهوریت را در کنار اسلامیت قرار می دهد و این هم باز برای تأکید بر مشارکت مردم است و هم اینکه آموزه های دینی را بتوانیم در کشور گسترش دهیم.

انسان شناسی امام انسان شناسی همراه با اختیار و آزادی است

این پژوهشگر علوم سیاسی ادامه داد: انسان شناسی امام انسان شناسی همراه با اختیار و آزادی است. انسانی که باید در عرصه اجتماع حضور یابد، باید اختیار داشته باشد و این عنصر در او به رسمیت شناخته شود. امامی که ما می شناسیم و با فعالیت های ایشان آشنا هستیم چنین امامی است. هم جامعیت دانش های اسلامی را دارد، هم انسان خود ساخته است و هم اینکه نوع نگاه او به مردم به گونه ای است که حضور مردم در اجتماع را می طلبد. و مردم در چنین فضایی در انتخابات حضور دارند و رأی می دهند. ضمن اینکه باید توجه داشت که انتخابات یک عرصه مشارکت سیاسی و اجتماعی تلقی می شود و شاید پایین ترین سطح مشارکت سیاسی است چون با انداختن یک رأی در صندوق خاتمه پیدا می کند. طبعاً عرصه های بعد از انتخابات عرصه های مهم تری است که به هر حال باید مورد توجه قرار بگیرد که حضرت امام به آن عرصه ها هم توجه می کرد. به طور مثال بحث حاکمیت و پاسخ گویی به مردم و انتقادپذیری حاکمان که می تواند در فرایند بالاتری قرار بگیرد، این در واقع حضور در عرصه اجتماع با آن نگاه عرفانی است که طبعاً معنا و جایگاه خود را پیدا می کند و یک فرصت اجتناب ناپذیر می شود که انسان در عرصه اجتماع نسبت به سرنوشت خود حساس است و به پاسخ گویی نیازهای خود می پردازد.

حفظ ارزش های اخلاقی، توصیه امام به کاندیداها

دکتر شریف لک زایی اضافه کرد: نگاه کلی امام به مسئله انتخابات یک نگاه اخلاقی است. امام به لحاظ اخلاقی توصیه هایی به کاندیداهای مجلس و ریاست جمهوری دارند، بر این اساس هر نامزدی و طرفداران او موظف است اخلاق را رعایت کند و ارزش های اخلاقی را در فعالیت های خود لحاظ کند.

وی اظهار داشت: این مسئله طیف وسیعی را شامل می شود. در بحث اخلاق نباید تهمت بزنید و افترا ببندید و ابعاد سلبی و رذایل اخلاقی کلاً ممنوع می شود. ضمن اینکه عرصه کسب قدرت عرصه ای نیست که با بداخلاقی بخواهد خلق و ایجاد شود. کما اینکه حفظ قدرت نیز نمی تواند سلب کننده ارزش های اخلاقی باشد. طبیعتاً هم برای به دست آوردن قدرت و هم در ادامه برای حفظ آن نیازمند رعایت حدود اخلاقی هستیم. ضمن اینکه بحث نقل و انتقال قدرت نیز باید اخلاقی باشد که نمود اصلی آن انتخابات است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه افزود: نمی شود از ابزارهای غیر اخلاقی برای کسب قدرت و رسیدن به قدرت استفاده شود. بر اساس این نگاه هدف وسیله را توجیه نمی کند و برای هدف الهی نمی توانیم از ابزار نامشروع بهره ببریم و اقدامات غیر شرعی انجام دهیم. این مسأله در آموزه های دینی هم مورد تأکید قرار گرفته است.

امام مدافع ارزش های اخلاقی

دکتر لک زایی بیان داشت: امام خود مدافع این ارزش ها بود و آثار اخلاقی ایشان نشان می دهد که می تواند در این حوزه ها به ما کمک کند و سرمشق کسانی شود که می توانند وارد این عرصه ها شوند و داعیه دار حفظ این ارزش ها هستند.

وی ادامه داد: ما در واقع باید به این سمت حرکت کنیم که امام را عمیق تر و جامع تر از آن چیزی که بوده است بشناسیم. ارزش هایی که امام خواستار تحقق آنها بوده مورد توجه همه ما باشد و ما به صورت هر روزه با آنها مواجه باشیم. یعنی اخلاقی عمل کردن در واقع باید وجودی همه ما باشد. هم کسی که کار سیاسی می کند و هم کسی که کار علمی می کند و هم کار اقتصادی. چرا که اخلاق است که امت را جذب می کن، اطمینان را در جامعه جاری می کند و اعتماد عمومی را موجب می شود. طبیعتاً هنگامی که از امام صحبت می کنیم اخلاق در رأس آن است و باید این موضوع در وجود ما هم شکل بگیرد.

وی در پایان بیان داشت: طبیعتاً شناخت حضرت امام باید یادآوری این ارزش ها و فضائل باشد و یک تذکر و توجهی برای ما باشد که ببینیم در کجا هستیم و به چه سمت و سویی حرکت می کنیم. این می تواند ما را به یک مسیر درست هدایت کند.