دکتر شریف لک زایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفتگو با خبرگزاری ایکنا درباره توقع دولت از روحانیت برای پرچمداری حوزه فرهنگ گفت: اگر دولت توقع دارد که روحانیت نقش اصلی را در این حوزه ایفا کند باید در عرصه اجرایی نیز این حوزه را به روحانیت محول کند و سیاست‌های مربوطه نیز از طرف روحانیت و حوزه اتخاذ شود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آیا ابزار‌ها فراهم است؟
شریف لک‌زایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره حدود و ثغور وظایف دولت و روحانیت و فرهیختگان در حوزه فرهنگ و بحث‌های اخیر در مورد اینکه وظیفه اصلی در حوزه فرهنگ با روحانیت و صاحب‌نظران فرهنگی است، گفت: بحث فرهنگ بحث مهمی است، اما در بحث‌هایی که الان وجود دارد اگر توپ را به زمین یک نفر یا گروه مانند روحانیت بیندازیم و بگوییم فرهنگ مربوط به روحانیت است، کار درستی نیست.
فرهنگ همواره اولین قربانی کاهش بودجه بوده است
وی افزود: درست است که روحانیت، حوزه‌های علمیه و سایر مراکز فرهنگی در تحولات فرهنگی تأثیرگذارند، اما سیاست‌ها و کارهای اجرایی در این حوزه و مناسبات میان سیاست، اقتصاد و فرهنگ هم بسیار مهم است.
لک‌زایی اظهار کرد: به عنوان نمونه زمانی که کشور با مشکلاتی روبرو می‌شود و بودجه کشور کاهش می‌باید اولین و سریع‌ترین گامی که برداشته می‌شود کاهش بودجه حوزه فرهنگ است، در صورتی که بودجه‌های عمرانی و مسائل سخت‌افزاری کمتر با کاهش‌های حوزه فرهنگ روبرو می‌شوند.
این پژوهشگر مسائل سیاسی و فرهنگی عنو ان کرد: بنابراین دولت در سیاستگذاری و تصمیم‌سازی در حوزه فرهنگ نقش بسیار مهمی دارد و از طرفی در مسائل و بخش‌های مهمی که در حوزه فرهنگ با آن مواجه هستیم و مورد نیاز جامعه است، کمتر سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد و هزینه می‌شود. در واقع با بروز مشکلات اقتصادی در کشور، فرهنگ اولین قربانی کاهش بودجه می‌شود.
مشکلات اقتصاد و سیاست ریشه در سامان نیافتن مسائل فرهنگی دارد
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه من معتقد به دخالت دولت در حوزه فرهنگ نیستم، گفت: دولت به مثابه یک سازمان مدیریت‌کننده جامعه باید در امر سیاستگذاری و تصمیم‌سازی در عرصه کلان فعال باشد و سیاست‌های منسجمی در این حوزه اتخاذ کند، اما وزارت‌خانه‌هایی مانند آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی در کنار نهادهایی مانند حوزه‌های علمیه و صدا و سیما، به عنوان یک مجموعه رسانه‌ای بزرگ و تأثیرگذار در جامعه، در کنار هم می‌توانند به تحول و ارتقای فرهنگی جامعه کمک کنند.
لک‌زایی تأکید کرد: از طرفی اگر به رابطه میان اقتصاد و فرهنگ توجه کنیم وضعیت اقتصاد کشور هم بر حوزه فرهنگ تاثیر می‌گذارد. فرهنگ و مباحث فرهنگی نباید به عنوان مسائل تزئینی و غیر ضروری دیده شود. فرهنگ زیربنای سیاست و اقتصاد است و طبیعتا اگر مشکلاتی در سیاست و اقتصاد وجود دارد بخش مهم آن به دلیل این است که فرهنگ را سامان نداده‌ایم.
وی ادامه داد: باید بدانیم عرصه‌های اخلاقی، اقتصادی و سیاسی جامعه از فرهنگ می‌گذرند، بنابراین حوزه فرهنگ نیاز به سرمایه‌گذاری، هزینه کردن و تصمیم‌سازی‌های درست و کارشناسی و اجرای دقیق دارد که در این موارد خلأهایی وجود دارد.
کار بخشی در حوزه فرهنگ دردی از جامعه دوا نمی‌کند
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: ما باید در قالب یک مجموعه منسجم از برنامه‌ریزی تا اجرا در حوزه فرهنگ عمل کنیم تا بتوانیم به نتایج موفقیت‌آمیز برسیم و گرنه با بخشی حرکت کردن و اینکه هر مرکز و نهادی، نهاد دیگر را مسئول بداند دردی دوا نمی‌شود.
وی اضافه کرد: این درست است که روحانیت در حوزه دین که بخشی از فضای فرهنگی جامعه را شکل می‌دهد نقش‌آفرینی می‌کند، اما یک تصمیم سیاسی اشتباه می‌تواند به این مسئله آسیب بزند و می‌تواند همه داشته‌ها را از بین ببرد، لذا دولت نباید دخالت کند، اما باید سیاستگذاری کند، نظارت و مراقبت کند و شرایط بهبود وضعیت فرهنگی جامعه را تسهیل کند.
توقع دولت از روحانیت در حوزه فرهنگ با واقعیت‌ها سازگار نیست
لک زایی درباره اینکه تا چه حد توقع دولت از روحانیت برای نقش‌آفرینی در حوزه فرهنگ به‌جاست، گفت: از هر مجموعه‌ای باید به اندازه‌ای که به آن اعتبار و بها داده می‌شود توقع داشت. مثلا دولت چقدر به حوزه‌ها کمک می‌کند؟ بعضا بودجه‌هایی به مراکزی داده می‌شود که ادعا دارند مربوط به حوزه است در حالی که هیچ ارتباطی به حوزه و روحانیت ندارند.
وی ابراز کرد: اگر دولت توقع دارد که روحانیت نقش اصلی را در حوزه فرهنگ ایفا کند باید در عرصه اجرایی نیز این حوزه را به روحانیت محول کند و مراکز مرتبط، زیر نظر روحانیت باشد و سیاست‌های مربوطه نیز از طرف روحانیت و حوزه اتخاذ شود.
این پژوهشگر مسائل فرهنگی اظهار کرد: نمی‌شود گفت که روحانیت و حوزه مسئولیت دارند اما امکان دخالت یا سیاستگذاری را مثلا در آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی نداشته باشند. نمی‌توان نگاه تک‌بعدی، بخشی و منفک از هم داشت و بتوان کار را پیش برد. همه اینها باید با هم لحاظ شوند تا تصمیم و سیاست واحدی اتخاذ شود و به صورت منسجم هم اجرا شوند تا بتواند خروجی مطلوبی در جامعه داشته باشد.
لک‌زایی تصریح کرد: اینکه بگوییم روحانیت متولی فرهنگ است اما امکان مناسب، نه فقط مالی، برای سیاستگذاری و تصمیم‌سازی وجود نداشته باشد، صحبت درستی نیست. البته از آن طرف هم باید دید خود روحانیت و حوزه چقدر امکان و آمادگی ورود به این عرصه را دارند و می‌توانند سیاست‌ها و تصمیماتی در این راستا اتخاذ کنند تا این تصمیمات در حوزه عمل اجرا شود و بتواند وضعیت فرهنگی جامعه را ارتقا ببخشد.
ضرورت ارتباط یافتن حلقه‌های مؤثر در حوزه فرهنگ به یکدیگر
وی یادآور شد: من به عنوان یک ناظر بیرونی معتقدم که باید حلقه‌های مؤثر در حوزه فرهنگ باید به هم مرتبط شوند، سازماندهی شوند تا از درون آن نظر منسجم و کارشناسی‌شده‌ای ارائه شود که مبنای عمل قرار بگیرد.
لک‌زایی در پایان عنوان کرد: اینکه هر مرکز و سازمانی برای خود نظر و دیدگاهی مطرح کند نمی‌تواند برای جامعه مثمر ثمر باشد. مشکل ما این است که هنوز معلوم نیست نظریه فرهنگی ما چیست و براساس چه تئوری فرهنگی عمل می‌کنیم تا دچار تناقضات در حوزه اجرا نیز نشویم.