عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت و گو با قدس بیان کرد:
آنچه از ابتدای محرم با عزاداری و برپایی مجالس ذکر مصایب سیدالشهدا(ع) صورت می‌گیرد در آستانه اربعین به اوج خود می‌رسد و با پیاده‌روی خودجوش مردمی از نجف به کربلای معلی بی نظیرترین تابلوی از عشق را مقابل دیدگان جهانیان ترسیم می‌کند. پیاده‌روی که در دل خود دنیایی از حرف و پیام را در زمینه‌های مختلف در بر دارد. از این رو، در آستانه اربعین امام سوم شیعیان(ع) و ایام پیاده‌روی اربعین با شریف لک زایی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیر گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده اندیشه سیاسی درباره آثار سیاسی اجتماعی این پیاده‌روی به گفت و گو پردا خته ایم که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد:
گردهمایی‌های صلح‌آمیز همچون پیاده‌روی اربعین چه نقش و تاثیری در پیشبرد اهداف شیعی و معرفی راهبردها و اهداف صلح‌آمیز این مذهب دارد؟
این زیارت اجتماع بزرگ مردمی است بویژه در آستانه اربعین حسینی که به صورت مردمی و خودجوش انجام شده و همه امور انتخابی و اختیاری از جانب مردم ساماندهی می‌شود، ضمن اینکه به نوعی یادآوری مبارزه است با ظلم و ستم یزیدیان زمان، این حرکت با توجه به نوع جوش و خروش و سازماندهی که در آن رخ می‌دهد نشان‌دهنده اهدافی بزرگ در راستای اهداف سیدالشهدا(ع) است که همچنان در میان امت اسلامی استمرار دارد. افزون بر این حضوری مسالمت آمیز است، اما پرانرژی و اثرگذار.
در بعد اخلاقی و اجتماعی این پیاده‌روی نیز مسایل مختلفی وجود دارد و جنبه هایی که به لحاظ انسانی، فرهنگی و فکری می‌تواند برای تبیین آموزه عاشورا تا قیام ولی عصر(عج) به ما کمک کند.
از این رو، این جنبه‌های بشردوستانه همراه با روح تعاون، همکاری و مساعدت مردمی بویژه گذشت، ایثار و نوعدوستی در این پیاده‌روی به زیباترین شکل رخ می‌نمایاند. با حرکت از یک مبدأ خاص تا مقصدی مشخص که در همه این مسیر جنبه‌های ایثار و گذشت را شاهد هستیم. شاید گزاف نباشد که بگوییم این پیاده‌روی تجلی آموزه‌های اخلاقی اسلام به بهترین و زیباترین شکل است. البته این نیز مبتنی بر وجهی دیگر است یعنی عشق به سیدالشهدا(ع) و استمرار هدف آن حضرت(ع) بویژه در مبارزه و مواجهه با ظلم و حکام جور.
در بعد عرفانی این پیاده‌روی هم، صحبت بسیار است، بویژه آنکه از دل جامعه جوشش یافته و مردم در آن نقشی اساسی دارند این عشقی عرفانی و کششی معنوی است که مردم را بسیج کرده و در یک مسیر و به سمت یک مقصد همراه می‌کند.
این را ما در همه برنامه‌های مرتبط با سیدالشهدا(ع) و عاشورا درک می‌کنیم که از ابتدای محرم آغاز شده و در اربعین اوج می‌گیرد و حتی پس از آن، در دهه پایانی ماه صفر تا ایام رحلت پیامبر اکرم (ص) نیز ادامه می‌یابد. اینها همه عشقی عرفانی و کششی درونی است.
پیاده‌روی اربعین در ابعاد سیاسی اجتماعی در عرصه بین‌الملل چه تأثیراتی دارد و چه پیامی را برای جهانیان صادر می‌کند؟
اتفاقی که در این پیاده‌روی رخ می‌دهد حرکتی است هم درونی و هم بیرونی و اجتماعی؛ از یک سو در باطن انسانها رخ می‌دهد با انگیزه‌های الهی و دینی و حق طلبانه که انسانها را از سراسر جهان کنار یکدیگر جمع می‌کند با محوریت حرکت از امامی به سوی امامی دیگر، یعنی از نجف که مزار مطهر امیرالمؤمنین(ع) است تا کربلا که مرقد مطهر سیدالشهدا(ع) واقع شده است. این بسیار مهم است و در مسیر حق طلبی و ظلم ستیزی رخ می‌دهد.
در بعد اجتماعی- سیاسی این پیاده‌روی باید گفت، به نوعی یکپارچگی و همبستگی اجتماعی امت اسلامی را آشکار می‌کند، یعنی راهپیمایی اربعین گوشه‌ای از انسجام اجتماعی و قدرت همبستگی امت اسلام را به نمایش می‌گذارد. البته بدان معنا نیست که از دیگر فرقه‌ها و حتی ادیان افرادی در این راهپیمایی حضور ندارند، اما درونمایه آن ظرفیت اسلام را نشان می‌دهد که حتی پیروان دیگر ادیان را نیز با خود در چنین حرکتهایی همراه می‌کند. این یعنی اقتدار. البته متأسفانه در برخی گردهمایی‌های اسلامی از این ظرفیتها یا استفاده نمی شود یا جهت دهی آن به مسیر ارتقای جایگاه سیاسی اجتماعی مسلمانان در دنیا نیست.
اما این پیاده‌روی می‌تواند جهت دهی شده و در مسیر اهداف متعالی اسلام مورد توجه قرار بگیرد. این پیاده‌روی نشانگر اقتدار اسلامی است و نشان می‌دهد مسلمانان در مقابله با ظلم همچنان در حرکت بوده و به قیام سیدالشهدا(ع) و آنچه ایشان برای آن هستی خود را بذل کردند، وفادار هستند و آن را ادامه می‌دهند.
این اجتماع چه ظرفیت هایی دارد که می‌توان آنها را از قوه به فعل درآورد؟
این اجتماع از طرفی تجمع میلیونی مردم است، آن هم به عشق امام(ع) و با بهره برداری از آن و آگاهی بخشی از قیام و مبارزه امام(ع) که می‌تواند در گره‌گشایی از مشکلات جامعه مفید واقع شود، بنابراین اگرچه این پیاده‌روی بزرگ است و میلیونی، اما باید کامل شود بویژه با آگاهی بخشی و این نیاز دارد که نخبگان جهان اسلام حضوری مؤثر داشته و این حرکت را از فضای صرف عاطفی احساسی دور کرده و به فضای عقلانی و عرفانی نیز وارد کنند. در واقع همه ابعاد و لایه‌های معرفتی و شناختی آن را باید مدنظر گرفت تا به ما کمک کند هم مشکلات خود را حل کرده و پس از آن مشکلات جهان اسلام و جهان را؛ زیرا این ظرفیت وجود دارد و با توجه به خودجوشی و مردمی بودن آن که نشانگر ظرفیت بالقوه جامعه است باید حداکثر استفاده را برد که اگر امور و کارها در اختیارشان باشد سریع‌تر و منظم تر و منسجم تر فعالیت می‌کنند و می‌توانند به جامعه جهانی در مسیر کاهش دردها و آلام بشری کمک کنند.
در مقابله با پروژه شیعه‌هراسی و اسلام‌هراسی، این پیاده‌روی صلح آمیز و میلیونی چه نقش و تاثیری دارد؟
این حرکت عظیم میلیونی و کاملاً مسالمت آمیز به رغم خطراتی که زائران را تهدید می‌کند با عنصر باطنی و انگیزه قوی دینی، مذهبی و حتی به نوعی عرفانی و عقلانی رخ می‌دهد و نگاهی است که شیعه در طول تاریخ توأم با خردمندی و تعادل بخشی و تعادل آفرینی داشته است، بنابراین تأمل در این حرکت نشانگر همین وجه اعتدال آفرین است که چطور این همه انسان در کنار یکدیگر جمع شده و فارغ از همه علایق و سلایق در یک مسیر و اهداف موردنظر همراه می‌شوند امام(ع) را زنده می‌کنند و این حرکت همه ساله تکرار می‌شود.
واقعه عاشورا نیز همین است، اگرچه بعد عاطفی احساسی آن گاهی پررنگ تر است، اما ابعاد مهمتر و عظیم‌تر آن همان ابعاد خردمندانه و عرفانی است.
تفاوتی که وجود دارد از همین مطلب است که اسلام داعشی با این اسلام تفاوتهای ماهوی و بنیادین دارد و منطق آنها متفاوت است.
این اسلام سراسر مهر و رأفت است در مسیر حرکت زائران هیچ خشونتی وجود ندارد و نشان می‌دهد اگر گروهی به اسم اسلام خشن ترین اقدامها را انجام می‌دهند از خرد اسلامی به دورند.
از ابتدا و انتهای این حرکت مهرورزی و ایثار و نوعدوستی موج می‌زند و این ظرفیت اسلام است و اگر بخوبی منعکس شود در سطح جهان این تفاوتها رخ می‌نمایاند و ابعاد رحمانی این حرکت مشخص می‌شود.
آمنه مستقیمی
پایگاه خبری - تحلیلی قدس آنلاین