به گزارش ایکنا از اصفهان، شریف لک‌زایی، عضو گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شب گذشته، ۲ دی‌ماه در نشست علمی، تخصصی «بررسی اندیشه‌های تمدن‌ساز امام موسی صدر»، اظهار کرد: حضور دین و عالمان دینی در تمدن‌سازی بسیار مهم است. امام موسی صدر نیز بر این مسئله تأکید و انتظار داشت که دین و علمای آن در صدر تمدن حضور داشته و رهبری این کاروان را برعهده بگیرند.
وی ادامه داد: امام موسی صدر تمدن اسلامی را به خصوص در عرصه علوم و فنون و مخصوصاً آنچه که در هنر و معماری دوره‌های مختلف اتفاق افتاده، بازشناسی کرده و از آن تعریف می‌کند و معتقد است که اینها مقداری تغییر کرده‌اند، اما امروزه دین دوباره با نگاه تمدنی ما می‌تواند مسیر جدیدی را در عرصه تمدن‌سازی در پیش بگیرد.
نگاه جامع به تمدن‌سازی
این عضو گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: امام موسی صدر در صدد بود که تمدن‌سازی به یک فضا و خواست عمومی تبدیل شود، بنابراین تنها از فضای غیر رسمی می‌توانیم عبور کنیم، اما دولت می‌تواند پشتیبان مهم این بحث بوده و آن را حمایت کند. ارتباطات ساختاری دولت‌های اسلامی با همدیگر و وحدت رویه آنها در اتخاذ تصمیمات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مناسب هم یکی از خواسته‌های امام موسی صدر است.
لک‌زایی بیان کرد: ایشان در فضای لبنان گفت‌وگوهای زیادی را با جریان‌های و گروه‌های مختلفی شکل می‌دهد، از طرفی در عرصه بین‌المللی نیز حضور دارد. ایشان همه ساختارهایی که در دولت‌های اسلامی وجود دارد را مورد توجه قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: برای رخ دادن تمدن‌سازی لازم است که آن نگاه جامع را داشته باشیم، در واقع آن برنامه کلان باید حتماً وجود داشته باشد. بنابراین بحث عدالت بسیار مهم است، جامعه‌ای که به عدالت، آزادی، برابری فرصت‌ها و توزیع امکانات تأکید و توجه دارد به سمت تمدن‌سازی و پیشرفت حرکت می‌کند. در فضای آثار امام موسی صدر به کرات واژه‌های عدالت، آزادی و امنیت مشاهده می‌شود و ایشان بر این موارد تأکید بسیاری دارند.
مفهوم آزادی از دیدگاه امام موسی صدر
لک‌زایی با اشاره به مفهوم آزادی از دیدگاه امام موسی صدر تصریح کرد: ایشان آزادی را به رسمیت شناختن توانایی‌های انسان تعبیر می‌کند و تأکید می‌کند که هیچ‌کس نمی‌تواند در جامعه محروم از آزادی خدمت کرده و توانایی‌های خود را پویا کند. ایشان آزادی را به رسمیت شناختن کرامت بشر و خوش‌گمان بودن به انسان می‌داند و معتقد است اگر به فقدان آزادی رسیدیم به این معنا است که به انسان بدگمان هستیم و می‌خواهیم کرامت او را سلب کنیم.
وی تأکید کرد: امنیت در استقرار تمدن بسیار مهم است. نگاه ناقدانه ایشان به نظام سیاسی فرقه‌گرایانه بسیار مورد توجه است. الزامات تمدن‌سازی در اندیشه امام موسی صدر، تحقق عدالت در همه عرصه‌ها، آزادی، امنیت، برابری و توزیع امکانات و فرصت‌ها است.
لک‌زایی با بیان اینکه امام موسی صدر بر کار و تلاش تأکید بسیاری داشت، اضافه کرد: ایشان در نخستین مقالاتشان در کتاب «رهیافت‌های اقتصادی در مکتب اسلام» به بحث کار توجه کرده است. اگر بخواهیم به پیشرفت و تمدن و توسعه برسیم چاره‌ای نداریم که به کار و تولید بپردازیم. ایشان کار را پیوند انسان با هستی می‌داند. از نظر ایشان با انجام کار و تلاش، تمدن و تاریخ شکل می‌گیرد.
تعامل انسان با جهان
این عضو گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه گفت: تعامل انسان با جهان به صورت تمدن نمود پیدا می‌کند. ایشان در تعریف از تمدن، دو عنصر مدنیت و فرهنگ را ذکر می‌کند که فرهنگ همین علوم و فنون، و مدنیت هم آن نمود بیرونی که در قالب معماری و سنت‌ها و ساختارها است، تعریف می‌شود. یعنی کار تمدن را می‌سازد؛ هم کار نظری و هم کار عملی و علمی.
وی گفت: ایشان می‌گوید «کار آفریننده تمدن‌ها و فرهنگ‌ها و در نتیجه تاریخ است». ایشان کار را تحقق رسالت انسان در زندگی می‌داند. انسان متدین که هستی را زنده می‌بیند معتقد است که قالب هستی عاقل است و هرگوشه آن وظیفه‌ای دارد. حال وظیفه او این است که به کار، تولید و عمل بپردازد. امام موسی صدر همانگونه که می‌اندیشد عمل می‌کند و به این طریق ارتباطش با هستی را شکل می‌دهد.
لک‌زایی اظهار کرد: از همین منظر انسان تنها موجودی است که حق تصرف در عالم را دارد. امام موسی صدر می‌گوید: «کار قطعه‌ای از وجود آدمی است، اما قطعه شریف‌تر یعنی ثمره و غایت و هدف از وجود آدمی که انسان خودش را با آن تعریف می‌کند». ایشان در جای دیگر می‌فرماید: «تنها عمل انسان است که تاریخ را می‌سازد؛ آن را تغییر می‌دهد، آن را به حرکت در می‌آورد و به پیش می‌برد. عوامل خارجی در مسیر ساختن جوامع بشری تأثیر ندارند، بلکه این انسان است که با عمل نشئت‌گرفته از معرفت و شناخت یا برآمده از جهل و نادانی یا ناشی از اهمال و بی‌اعتنایی فرصت می‌یابد تا طریقی را برگزیند و گامی را بر گام دیگر ترجیح دهد. واقعیات اجتماعی همان خواهد بود که وی اختیار کرده است». یعنی ما خودمان هستی، تاریخ و تمدن را می‌سازیم.
گزارش تصویری نشست