همايش سيره سياسي و حكومتي پيامبر اعظم به همت جامعه اسلامي فرهنگيان و پژوهشكده علوم و انديشه سياسي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر محمدتقی سبحانی، رياست پژوهشگاه علوم فرهنگ اسلامی در مراسم افتتاحيه اين همايش ، گفت: در حال حاضر قرآن و مسائل روز جامعه ما، به هم گره‌خورده‌اند؛ چراكه جامعه، قرآن را يك مرجع اساسی برای حل مشكلات خود می‌داند.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، وي ادامه داد:خبرهای جدی كه در جامعه وجود دارد از جمله توجه‌نداشتن به مقوله قرآن‌پژوهی ما را ملزم به برگزاری اين‌گونه همايش‌ها برای ايجاد تحول علمی داشته است.
وي افزود: كم‌توجهی به شخصيت نبی اكرم(ص) به‌عنوان بزرگترين شخصيت عالم اسلام و عدم توجه به يك سری بايسته‌ها باعث شد كه رهبر معظم انقلاب برای بيان كردن اهميت و جايگاه پيامبر اعظم(ص)، امسال را به نام ايشان مزين نموده‌اند.
رياست پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی يادآور شد: اين نام‌گذاری نقطه عطفی برای شناخت جايگاه پيامبر اعظم(ص) بود و اين همايش نيز در راستای حمايت از اين تحول برگزار شده است.
وي گفت: در حال حاضر جامعه شيعه به دلايل تاريخی، مورد تاخت و تاز دشمنان و حتی دوستان نادان قرار گرفته است كه با شناخت سيره سياسی حكومتی پيامبر اعظم (ص) و ميراث بزرگ و ارزشمند ايشان يعنی قرآن كريم بايد از اين فتنه‌انگيزی‌ها دور شويم.
وی همچنين در پايان افزود: اين نام‌گذاری‌ها و همايش‌ها نبايد جنبه تبليغاتی داشته باشد، بلكه بايد به معنای دقيق كلمه، ابعاد علمی مسئله را مبنا قرار دهد و به تشريح آن بپردازد.
دكتر رئوفيان رئيس ستاد بزرگداست سال پيامبر اعظم نيزضمن عرض تسليت به مناسبت ايام سوگواری حضرت اباعبدالله الحسين (ع)و گراميداشت ياد و خاطره بنيانگذار انقلاب و شهدای فجرآفرين انقلاب، با اشاره به پيام نوروزی رهبر معظم انقلاب، حضرت آيت‌الله خامنه‌ای(مدظله‌العالی) و نام‌گذاری امسال از سوی ايشان به نام سال پيامبر اعظم گفت: پيرو تأكيد مقام معظم رهبری، جامعه اسلامی فرهنگيان به دليل مغفول‌بودن كار در حوزه نبوی، تصميم به تشكيل ستادی گرفت تا بتواند در حد امكان نيازهايی كه در سيره و كلام سياسی پيامبر مغفول واقع شده را پاسخگو باشد.
وی همچنين با اشاره به 200 مركز پژوهشی در شهر قم، اظهار داشت: اگر همايشی در اين زمينه برگزار نمی‌شد، خطر بزرگی ما را تهديد می‌نمود، چرا كه تا به حال مراكز پژوهشی، هيچ‌كدام به طور تخصصی در حوزه نبوی كار نكرده‌اند.
وی يادآور شد: اهانت‌هايی كه به پيامبر اعظم در سال‌های اخير از سوی مستكبرين و پاپ با هدف تفرقه افكنی ميان شيعه و سنی صورت گرفته، از اهميت برگزاری اين همايش بود.
دكتر «نجف لك‌زايی»، رئيس كميته علمی همايش در سخنرانی خود گفت: ما بايد در جهت اخلاقی كردن و معنوی كردن سياست گام برداريم و مادامی كه دين و معنويت، ابزاری برای سياست باشد، جهان، روز خوش نخواهد ديد و اين رابطه بايد معكوس شود.
حجت الاسلام و المسلمين لك‌زايی در تبيين چگونگی تشكيل كميته علمی اين همايش گفت: كميته علمی همايش با همكاری 10 تن از اساتيد تشكيل شد. در اولين مرحله موضوعات و عناوين پژوهشی اين همايش مشتمل بر ابعاد الگويی و تربيتی مباحث مربوط به نظام سياسی و آسيب‌شناسی حكومت و سياست از ديد پيامبر اعظم (ص) مشخص شد.
وی با بيان اينكه تأكيد اين همايش بر فعاليتی علمی و پرمايه بوده است افزود: ما مقالاتی را از اساتيد صاحب صلاحيت درخواست كرديم تا با توجه به مشغله‌های زياد در موضوعات همايش اقدام به تحقيق كنند. همچنين 29 مقاله به دبيرخانه همايش ارسال شد كه از اين ميان، 26 مقاله نهايی شده و چندين بار مورد ارزيابی قرار گرفت و 11 مقاله در فصل‌نامه «علوم سياسی» دانشگاه باقر العلوم منتشر شد و چكيده مقالات همايش نيز در اختيار حاضران قرار خواهد گرفت.
سپس حجه الاسلام دكتر «منصور مير احمدی»، مدير گروه علوم سياسی دانشگاه شهيد بهشتی به ارائه مقاله خود با عنوان «مناسبات قدرت و شريعت در سيره نبوی» پرداخت.
وي گفت: فعاليت‌ها و اقدامات سياسی پيامبر (ص) در مدينه، گونه‌ای خاص از اعمال قدرت را در عرصه زندگی عمومی مردم نمايان می‌سازد. از سوی ديگر، پيامبر (ص) پس از دريافت شريعت به ابلاغ آن پرداخته، احكام و آموزه‌های آن را در ميان مردم اجرا كرده است، ملاحظه اين دو واقعيت در زندگی و سيره پيامبر اكرم (ص)، پرسش از نسبت اعمال قدرت وی با شريعت اسلام را به پرسشی اساسی تبديل می‌كند.
وی با بيان اينكه قدرت و شريعت در سيره سياسی پيامبر (ص) دو سويه است؛ مناسبات قدرت با شريعت و مناسبات شريعت با قدرت افزود: سرشت و ماهيت قدرت، اهداف قدرت، ساختار نظام سياسی و شيوه‌ها و ساز و كارهای امدير گروه علوم سياسی دانشگاه شهيد بهشتی تصريح كرد: قدرت در سيره سياسی پيامبر (ص)، تابعی از شريعت وحيانی اوست.
وی در توضيح مقاله خود گفت: من سعی كرده‌ام، مناسبات قدرت با شريعت و در نتيجه شريعت را تبيين كنم و در بخش دوم مناسبات شريعت اسلام با علم سياست را بيان كنم و تقدم شريعت بر قدرت در سيره سياسی پيامبر (ص) در مناسبات و ارتباط دو سويه شريعت و قدرت مشهود است.
در اولين نشست تخصصی همايش «سيره سياسی و حكومتی پيامبر اعظم(ص)»، 3 مقاله «مبانی نظريه سياسی حكومتی پيامبر اعظم (ص) با نگاه به انديشه‌های قرآنی علامه طباطبايی»، «جايگاه رهبری در دولت نبوی» و «نظريه سياست خارجی دولت نبوی» ارائه شد.
در نشست صبح كميسيون‌های تخصصی همايش «سيره سياسی و حكومتی پيامبر اعظم(ص)» كه در سالن (2) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد، ابتدا مقاله «مبانی نظريه سياسی حكومتی پيامبر اعظم (ص) با نگاه به انديشه‌های قرآنی علامه طباطبايی»، نوشته دكتر «يزدانی مقدم» ارائه شد.
دكتر «يزدانی مقدم» گفت: اين مقاله در صدد شناخت اصول و الگوهای ذهنی پيامبر اعظم به عنوان مبنای عملكرد ايشان است و در جهت تشخيص محدوده نظری مبحث، از نظريات قرآنی علامه طباطبايی استفاده كرده‌ام.
وی افزود: تحليل حضرت علامه طباطبايی در تفسير شريف الميزان درباره سيره سياسی رسول اكرم(ص) مبتنی بر نظريه‌ای است كه ما می‌توانيم اين نظريه را «اداراكات اعتباری» بخوانيم و اين نظريه مبانی نظری خود را دارد.
وی ادامه داد: با توجه به ماهيت انديشه‌ای انسان و نياز او به ماده خارجی در جهت فعل، انسان موجودی مدرك است و از نيازهای خود به شناخت جهان واقع می‌پردازد تا به حركت استكمالی دست يابد. استبداد و استخدام و استثمار به اختلاف در زندگی اجتماعی می‌انجامد و اين مفسده به شرك می‌انجامد.
وی افزود: «دين انسانی» تعبيری است كه منطبق به حقايق ذاتی انسان است. علامه طباطبايی سه معيار را برای اين دين تعبير می‌كند: 1. حقايق الهی بايد دايره شمولی برای نوع انسان باشد و به گروهی اندك محصور نباشد. 2. روش هدايت نيز برای همگان قابل اجرا باشد. و آن عقل است؛ زيرا كشف ابزار اولياست و وحی ابزار انبيا ولی عقل برای همگان در دسترس است پس دين بايد عقلانی باشد؛ زيرا ترك «عقل» باعث سقوط انسان است. 3. اين روش هدايت و دين انسانی در اجتماع قابل اجرا باشد و اين در سيره رسول (ص) هويداست.
دكتر «يزدانی مقدم» گفت: پيامبر اكرم (ص) خاص و عام و گروه‌ها و طبقات را به هم نزديك ساخت، بدون اينكه كسی را محروم سازد ولی او سنت الهی؛ يعنی «عقل» را نيز پاس داشت. پيامبر (ص) می‌گويد: «ما با مردم به اندازه عقل آنها تعامل داريم و اين موجب كمال مردم است». ايشان از نقل مطالب غامض خوددداری می‌كردند، انبيا ذخاير مرده عقل مردمان را تحريك كرده و آنها را در راستای سنن الهی مجتمع می‌ساخته‌اند.
وی در تبيين سيره علمی رسول اكرم (ص) نيز به گفتار و كردار ثواب و ملايم و مخالفت از ادب الهی در اين وجود نورانی اشاره كرد و اهداف آنها را در راستای توحيد اجتماع و تقارب اجتماعی توجيه كرد.
دكتر يزدانی مقدم در ادامه توضيح انديشه‌های قرآنی علامه طباطبايی درباره سيره انبيا گفت: پيامبر (ص) در دعوت و اندازه بشارت در محتوا و روش «تدريج» را رعايت كردند و در اين روند نيز به سلوك عقلی پايبند بودند. علامه سيره ايشان را حكومت استبداد و پادشاهی نمی‌داند و توجه به مقتضيات زمان و مكان داشتند و مسئله «شوری» استراتژی محوری پيامبر اعظم (ص)بوده است.
در ادامه اين نشست، دكتر «عبدالوهاب فراتی» مقاله‌ای با عنوان «نظريه سياست خارجی دولت نبوی» ارائه كرد.
وی گفت: مجامع علمی شيعه و سنی در پرداختن به سياست خارجی نبوی كاهل هستند
وی با اشاره به اينكه تقسيم‌بندی «دارالحرب» و «دارالكفر» در ميان فقها منبعث از حقوق يونانی و رومی است و پديده‌ای منتسب به قرآن نيست گفت: تقسيم‌بندی «دارالحرب» و «دار الكفر» منوط به عدم مشروعيت واحدهای حكومتی مستقل در نزد پيامبر (ص) نيست و دعوت پيامبر در جهت تغيير حاكميت نبوده است.
اين استاد دانشگاه سياست خارجی را به اقليت داخلی نيز تعميم داده و افزود: جنس تعامل سياست خارجی نبوی با شيوه تعامل او با گروه‌های اقليت دنيوی حكومت اسلامی نيز يكسان است. از ديد پيامبر، امان يافتگان يا به قول امروزی آن‌هايی كه رواديد دارند، جزو امت اسلامند و اموال و دارايی آنها به مانند اهالی مسلمان محفوظ است و از حقوق برابر برخوردارند و دارای مصونيت است و سفيران در زمان پيامبران مصنويت داشتند به طوری كه پيامبر به هيئت مسيحيان نجرانی اجازه داد كه در مسجد النبی به نيايش مخصوص خود بپردازند و رسول اكرم به سفرا هدايايی را اعطا می‌كردند.
سومين مقاله با عنوان «جايگاه رهبری در دولت نبوی» توسط دكتر «عباس حيدری» ارايه شد.
اين محقق به تعريف مفهوم «دولت» و پيچيدگی‌های «دولت» پرداخت.
وی گفت: فهم جايگاه رهبری نبوی در گفتار حضرت علی (ع) و سيره عملی او هويداست و برای شناخت سيره سياسی حضرت رسول اكرم بايد به حكومت مولا علی رجوع كنيم و آرای فارابی و يا ابن سينا در فلسفه سياسی تفاوت افق شديدی با نهج‌البلاغه ـ به عنوان مظهر عقل علوی كه خود پرورده عقل نبوی است ـ دارد و آرای سياسی و فلسفه سياسی اسلام را بايد در نهج‌البلاغه جستجو كرد و نه در مدينه فاضله فارابی.
در پايان اين نشست، پرسش و پاسخی ميان حاضران و ارائه‌كنندگان مقالات صورت گرفت.
روح‌الله شريعتی، عضو هيئت علمی پژوهشكده علوم و انديشه سياسی در دومين كميسيون تخصصی همايش ، به ارائه مقاله با موضوع احترام پيامبر به حقوق اقليت‌ها پرداخت.
روح‌الله شريعتی با نقل روايتی از پيامبر اعظم(ص) درباره احترام به اديان ديگر گفت: يكی از اهداف بزرگ انبيای الهی به‌ويژه پيامبر گرامی اسلام، احقاق حق و برپايی عدالت بوده‌است.
وی افزود: اسلام در راستای كرامت انسانی و عدالت اجتماعی برای تمامی افراد اعم از مسلمانان و غيرمسلمانان حقوق قائل است.
شريعتی يادآور شد: اين حقوق به‌طور متقابل در ارتباط افراد با يكديگر و با حكومت جاری است.
عضو هيئت علمی پژوهشكده علوم و انديشه سياسی در ادامه مطرح كرد: سيره پيامبر به ويژه در مدينه و با تشكيل حكومت، نشان‌دهنده آن است كه حتی در صورت غلبه بر دشمن و پيروی اكثريت جامعه از ايشان، پيامبر اعظم(ص) حقوق اقليت غيرمسلمانان را به رسميت شناخته است.
وی ادامه داد: پيامبر بعد از تشكيل حكومت به پيروان خويش رعايت حقوق اقليت‌ها را هميشه تأكيد و توصيه می‌كرد.
شريعتی يادآور شد: تاريخ نشان می‌دهد كه گروه‌های اقليت، آزادانه در جامعه زندگی كرده و نه تنها بر پذيرش دين جديد الزامی نمی‌شد، كه گاه مباحث اعتقادی نيز در حضور مسلمانان با پيامبر داشته و با انگيزه به چالش كشيدن پيامبر، با ايشان احتجاح می‌كردند.
همچنين بنابراين گزارش، اين مقاله بر آن است تا پس از بررسی مبانی و اصول رفتاری پيامبر در حكومت، به‌ويژه اصولی كه در ارتباط با حقوق اقليت‌ها در عرصه‌های مختلف است، به بررسی حقوق اقليت‌ها در آن عرصه‌ها بپردازند.
بديهی است كه رفتار فردی پيامبر اعظم(ص) با افراد و گروه‌ها به‌عنوان حاكم كشورهای اسلامی می‌تواند در اين امر از اهميت خاصی برخوردار باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر محمود شفيعی نيز با اشاره به آيه «شورا» در قرآن كريم به ارائه مقاله خود در اين‌باره پرداخت.
اين دانش‌آموخته حوزه علميه و استاديار علوم سياسی دانشگاه مفيد، شورا و مشورت در سيره نبوی را امری مسلم دانست و افزود: با اينكه هيچ گروه يا فردی از مسلمانان شورا و مشورت را انكار نكرده است، با اين حال در فروعاتش ديدگاه‌های متفاوتی عرضه شده‌است.
وی ادامه داد: يكی از موارد اختلافی كه در اين‌باره است، اين است كه مشورت پيامبر(ص) با امت در مدينه النبی، به معنای مشاركت استقلالی مردم در فرآيند تصميم سازی‌های حكومتی نيست، چنين امری با حق حكومت معصومانه پيامبر سازگاری ندارد.
شفيعی تأكيد كرد: معتقدان به اين نگرش، با توجه به توجيهات مختلف استدلال می‌كنند كه سيره مشورتی پيامبر در امور عمومی در جامعه دينی امری «صوری» بوده است.
وی در ادامه با اشاره به ديدگاه ديگری در مقابل نظريه قبل افزود: شيوه پيامبر در امر حكومت بر رويه مشورتی «واقعی» استوار بوده است.
وی در ادامه حضرت رسول را حاكمی با ويژگی‌های انسانی دانست و يادآور شد: پيامبر به خوبی در اين امر هوشيار بود كه بهترين شيوه حكومت در راستای استيفای منافع عمومی از يك طرف، و تبديل شدن شهروندان اين نظام به افرادی رشيد و عاقل و خروج آنها از استضعاف فكری، تنها از طريق عبور دادن تصميم‌ها از اراده همگانی قبل از قطعی‌شدن آنها ميسر است.
اين مقاله براساس اصل كلی لزوم هماهنگی قول و فعل و تقرير پيامبر با قرآن استدلال خواهد كرد كه سيره‌ی پيامبر مويد ديدگاه دوم است.
لازم به توضيح است مقاله مطرح شده با ديدگاه‌ها و نظريات متفاوتی روبه‌رو شده كه به دليل محدوديت زمانی، كميسيون، بررسی و تشريح اين مقاله را به جلسه ديگر موكول كرد.
در ادامه دكتر سيد صادق حقيقت استاديار علوم سياسی دانشگاه مفيد مقاله خود را با موضوع (سيره نبوی، آسيب شناسی حكومت) مطرح كرد.
سيد صادق حقيقت در اين مقاله مقصود از آسيب شناسی حكومت، شناخت و تحليل آسيب‌های بالقوه يا بالفعلی دانست كه در مبانی، ساختار يا كاركرد حكومت ايجاد می‌شود.
وی گفت: سيره نبوی از دقت در شناخت آسيب‌های حكومت در ابعاد مختلف حكايت می‌كند.
وی با اشاره به دقتی كه در سيره نبوی برای شناخت آسيب‌های حكومتی وجود دارد گفت: حكومت اسلامی همانند هر حكومت ديگر و همانند تمدن‌ها ممكن است تولد، جوانی، پيری و دوران زوال داشته باشد.
حقيقت ادامه داد: رسول گرامی اسلام همواره مردم را از آسيب‌های حكومت آگاه كرده‌اند تا در ابعاد مختلف سياسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و قضايی با مشكلات كمتری رو به رو شوند و در صورت مواجهه، بر آنها غالب آيند.
اين استاديار علوم سياسی دانشگاه مفيد در مقاله خود افزود: رسول اكرم(ص) هيچگاه به سياست اصالت ندادند، بلكه برعكس همواره سياست را تابع اخلاق و معنويت دانسته‌اند. وی همچنين موفقيت حكومت پيامبر را در رفتار و اخلاق نيك ايشان دانست و افزود: اسلام عمدتاً بر اساس اخلاق و معنويت و فرهنگ، در زمانی كوتاه به قدرتی بزرگ تبديل شده است.
حقيقت يادآور شد: اشراف و طبقه مرفه جامعه علاوه بر محافظه كاری سياسی، منشأ آسيب‌های اقتصادی برای حكومت اسلامی هستند.
وی در ادامه با اشاره به مفهوم عدالت اقتصادی، رسيدن به اين مفهوم را تنها در سايه ريشه‌كن كردن فقر و تراكم ثروت دانست و گفت: پيامبر با طرح اصل مساوات و عدالت اجتماعی، با كليه مظاهر شرك مبارزه می‌كردند. زيرا مردم را در برابر قانون با هم برابر می‌دانستند و از اين جهت است كه هيچ كس نبايد بر ديگری برتری داشته باشد.
حقيقت اعضای جامعه را همچون اعضای بدن متأثر از يكديگر دانست و افزود: با بررسی طرحی كه پيامبر اسلام(ص) در زمينه تشكيلات قضايی ارائه كرده‌اند، می‌توان مهمترين آسيب‌های قضايی را از ديدگاه ايشان استنتاج كرد.
دكتر سيدصادق حقيقت مهمترين آسيب قضايی از ديدگاه پيامبر را انحراف از احكام الهی و تحت‌الشعاع قرار گرفتن اصل عدالت دانست.
در ادامه: مقاله «سياست خارجی دولت نبوی» توسط دكتر محمد ستوده، استاديار و عضو هيات علمی دانشگاه ارائه گرديد.
ستوده، سياست خارجی پيامبر اعظم را از حيث نظری در چهارچوب رسالت جهانی اسلام دانست و گفت: پيامبر اسلام پس از بعثت و در راستای ابلاغ دين اسلام به جهانيان دعوت به اسلام را از اطرافيان شروع كرد و سپس مردم مكه و بعد از تاسيس دولت در مدينه اقدام به ارسال پيام به مناطق ديگر نمود.
وی در ادامه مطرح كرد: با توجه به اين دليل مشخص می‌شود كه مسئله قدرت و امكان نيل به هدف در روابط و سياست خارجی از جايگاه خاصی در سياست خارجی دولت نبوی برخوردار بود.
اين عضو هيات علمی دانشگاه باقرالعلوم يادآورشد: پيامبر اسلام برای تحقق بخشيدن به اهداف و مصالح امت اسلامی در ابتدا، از طريق انعقاد پيمان‌ها و قراردادهای داخلی، روابط ميان قبايل مدينه را تنظيم نمود و در منشور مدينه نحوه تعامل مردم با يكديگر و با دولت را معين ساخت و اقتدار حكومت را ايجاد نمود، بعد بر امنيت مدينه و حفظ آن از تهديدات داخلی و خارجی تاكيد كرد.
وی ادامه داد: اقدامات فكری، فرهنگی اقتصادی و دفاعی پيامبر اسلام در ساختار جديد دولت در مدينه حكايت از تلاش ايشان بر افزايش قدرت و سطح انسجام امت در داخل برای تحقق اهداف حكومت در داخل و خارج از آن داشت.
ستوده گفت: رسول خدا هميشه برای ايجاد جامعه امن و آرام بخش تلاش می‌كرد كه اين امر خود قدرت تحرك و ديپلماسی پيامبر را در عرصه سياست خارجی و مواجهه با معاندان افزايش می‌داد.
اين انديشمند افزود: جنبه ديگر سياست خارجی دولت نبوی مربوط به ترسيم وضعيت جهان خارج از مدينه بود به همين دليل است كه می‌توان گفت، شناخت دولت‌ها يا امپراتوری‌های ان زمان برای پيامبر(ص) اهميت داشت.
استاديار دانشگاه باقرالعلوم يادآور شد: حضرت رسول با ارسال نامه‌های متعدد به اين سرزمين‌ها و دريافت واكنش‌های آنها، سياست‌ها و اقدامات لازم را برای تحقق اهداف اسلام اتخاذ می‌كرد.
در اين مقاله تلاش می‌شود تا جنبههای سه‌گانه قدرت، فرصت‌ها و محدوديت‌های ساختاری در سياست خارجی پيامبر (ص) را با استفاده از رفتار و سيره رسول خدا بررسی شود.
دكترعلی‌رضا زهيری، دانش آموخته حوزه علميه و پژو هشگر پژوهشكده علوم وانديشه سياسی نيز در مقاله خود.
مطرح كرده است بسياری از انديشمندان سياسی، كار ويژه اساسی نظام‌های سياسی را برقراری نظم اجتماعی و سامان مطالبات اعضای جامعه سياسی، برای رسيدن به وضع مطلوب و سعادت آن اعضا می‌دانند.
وی يادآور شد: از آن جا كه دولت مهمترين منبع تدوين قواعد، اجرای تصميمات و تخصيص ارزش‌های مادی و معنوی به شمار می‌آيد ، در جست‌وجوی ساز و كارهايی است كه امكان ايجاد نظم مطلوب را برايش فراهم سازد.
زهيری افزود: آيين اسلام، مجموعه‌ای از تعاليم قدسی است كه در كلام وحی، قرآن از طرف خداوند به رسول اكرم نازل گرديده است و سنت نبوی به عنوان نصّ مفسر، بنياد‌های آن را تشكيل می‌دهد، بنابراين پيامبر(ص) سامان سياست را در اهداف اخلاقی جستجو می‌كرد.
وی ادامه داد: خداوند منشا قوانين است و تكيه بر همين بنياد معرفتی است كه اجرای كار ويژه‌های خاصی را در دولت پيامبر برعهده می‌گيرد.
رضا عيسی‌نيا، عضو هيات علمی پژوهشكده علوم و انديشه سياسی در مقاله خود مطرح كرده است: از آنجا كه جوامع در هر عصری دارای مليت‌‌‌ها، مذاهب‌ها، آرا، عقايد و مكاتب گوناگون‌اند و يك مكتب را نمی‌توان به همه انسان‌ها تحميل كرد، رعايت اصل مدارا و سازگاری برای فراهم شدن يك زندگی مسالمت‌آميز در سيره نبوی، ادعای برخی از شرق‌شناسان مبنی بر رفتار قهرآميز پيامبر با غير مسلمانان و پذيرش ايمان به عنوان معيار روابط مسلمانان با ديگران نفی می‌شود.
وی افزود: ما معتقديم كه اسلام دين بشر دوستی است و مسلمانان افراد مشرك را از آن حيث كه مخلوقی از مخلوقات خدا هستند، دوست دارند.
عيسی‌نيا ادامه داد: پيامبر از آن جهت كه مشرك در هلاكت است و راه نجات و سعادت را گم كرده، متاثر می‌شدند و برای هدايت و رستگاری آنان تلاش می‌كردند.
عضو هيات علمی پژوهشكده علوم و انديشه سياسی يادآورشد: سيره پيامبر چند لايه دارد، يكی اين كه زيست در چارچوب صلح و صفا و محبت تازمانی كه ايمان «پيمان» تداوم دارد و ديگری عدم زندگی مسالمت آميز است.
وی ادامه داد: در هنگام جنگ و شكستن ايمان غير مسلمانان ناگزيرند كه يا اسلام بياورند يا ترك ديار كنند يا بجنگند و كشته شوند و يا در پرتو حمايت مسلمانان با پرداختن مالياتی ويژه زندگی كنند.
بنابراين گزارش مقاله حاضر به تبيين تعريف مفهوم همگانی، تبيين معيار روابط با بيگانگان در سيره نبوی، تبيين عمق روابط با بيگانگان در سيره نبوی پرداخته است.
دكتر علی علی‌حسينی، دانشجوی دكترای علوم سياسی و پژوهشگر دانشگاه مفيد، نيز
مهم ترين شاخصه‌های فلسفه سياسی اسلام را توجه به نبوت و جايگاه نبی اكرم(ص) در ساختار انديشه سياسی دانست و اظهار داشت: پيامبر اكرم در فلسفه سياسی ـ كلاسيك اسلامی، دارای دو وجه مهم است.
وی تصريح كرد: اولين وجه آن است كه در بحث ساختار سياسی، قرارداد و قوام و دوام شهر به پيامبر اعظم(ص) بستگی دارد و دومين وجه آن اين است كه قانون در مدينه از نبی نشأت می‌گيرد.
حسينی با اشاره به تفكر اسلامی، پيامبر اعظم(ص) را با عالم فوق بشر مرتبط دانست و ادامه داد: پيامبر معارف را در قالب شريعت كه هم شامل قواعد اخلاقی، قواعد عمومی و قانون شهر عنوان می‌شود را از جانب خداوند دريافت و به عموم انسان‌ها عرضه كرده است.
اين پژوهشگر دانشگاه مفيد گفت: در زمان حضور نبی اكرم(ص)، آيات قرآن و سيره و سنت او مبنای علم و راهنمای افراد در زمينه امور فردی، اخلاق و امور اجتماعی و قانونی تلقی می‌شد.
حسينی يادآور شد: آنچه امروزه برای مسلمانان مبنای علم است، آيات قرآن و عملكرد معصومين(ع) است بنابراين اگر تصريحی در قرآن يا سيره معصومين(ع) در مورد خاصی وجود داشته باشد، در آن زمينه نيازی به قانون‌گذاری احساس نمی‌شود.
وی خاطرنشان ساخت: در غير اين صورت می‌توان حكم مورد نياز را از ادله شرعی استنباط كرد.
اين دانشجوی دكترای علوم سياسی افزود: علم بشری با شيوه‌های خاص خود، عهده‌دار تعيين قواعد و قوانين مورد نياز است، اما در مواردی كه تصريحی وجود ندارد و استناد به سيره و ساير مستندات نيز امكان‌پذير نيست، بايد آنچه به‌عنوان قاعده و قانون وضع می‌شود، مطابق با شريعت باشد و يا حداقل مخالفتی با آن نداشته باشد.
حسينی افزود: براين اساس، قانون در ديانت اسلام و به تبع آن در تفكر اسلامی پيوندی موثق با دو مفهوم شريعت و نبوت دارد. نبی مكرم اسلام به عنوان صاحب، مبلغ و آورنده شريعت از سوی خداوند، منشأ اصلی و منبع اساسی قواعد مورد نياز افراد بشر در قالب قانون تلقی خواهد شد.
در مراسم اختتاميه همايش سيره سياسی و حكومتی پيامبر اعظم(ص) دكتر لك‌زايی و مير احمدی مسئولان كميسيون‌های تخصصی اين همايش به ارائه گزارشی از مشروح كميسون‌های برپا شده پرداختند.
حجت‌الاسلام حميد پارسانيا، رييس دانشگاه باقرالعلوم نيز در اين مراسم با اشاره به آيات قرآن در مورد حوادث دوران پيامبر اكرم(ص) پرداخت و خاطرنشان كرد: در گذشته نگاه به حكومت نبوی معنوی بود ولی پس از دنيای مدرنيته شاهد يك نگاه سكلار نبوی نيز هستيم.
حجت‌الاسلام داوود فيرحی، دانشيار گروه علوم سياسی دانشكده حقوق و علوم سياسی نيز در اين مراسم به تشريح چگونگی ساخت دولت پيامبر پرداخت و افزود: صحيفه النبی سند مشهوری منتسب به پيامبر است كه به بيان حكومتی پيامبر پرداخته كه، در بسياری از كتب به آن اشاره شده است.
وی با اشاره تاريخ سنتی پيامبر(ص) يادآور شد: تاريخ تنها جهت اطلاع مناسب است اما برای يك دولت دينی كافی نيست زيرا يك دولت دينی نيازمند يك تاريخ تخصصی هستيم.
فيرحی يادآورشد: يك دولت دينی بايد از ابعاد دولت پيامبر (ص) در سياست خارجی خود استفاده كند.
همچنين دكتر دهقان رئيس جامعه اسلامی فرهنگيان كشور در اين همايش دين اسلام را تنها دين الهی دانست و گفت: امروز اسلام يك دين سياسی است زيرا دين اسلام تمام جنبههای زندگی فردی و اجتماعی را مورد توجه قرار داده است.
وی همچنين با اشاره به سيره وروش پيامبر گفت: هيچگاه مسلمانان آغازگر جنگ نبوده‌اند و دشمنان اگر سيره و روش پيامبر اكرم را مطالعه كنند می‌بينند كه افسانه جنگ طلبی اسلام مردود است.