نشست نقد کتاب لئو اشتروس و فلسفه سیاسی اسلامیبه ابتكار گروه فلسفه سیاسی و با حضور پژوهشگران و انديشوران در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي برگزار شد.
محسن رضوانی مولف کتاب لئو اشتروس و فلسفه سیاسی اسلامی در ابتدا بر نوآوری های اشتروس متمرکز شده و گفت: تبیین فلسفه سیاسی، اهمیت جامعه شناسی فلسفه سیاسی، نظریه پنهان نگاری، روش شناسی فهم متون سیاسی و نقد روش پیشرفت گرایی و تاریخی گرایی و ارائه روش تاریخی واقعی، نقد عقلانیت فلسفه سیاسی مدرن، تفسیر دقیق از هرمنوتیک، پردازش فلسفه سیاسی اسلامی به عنوان نخستین فیلسوف مدرن غربی، تمایز گذاری میان فلسفه سیاسی اسلامی با فلسفه مدرن و مسیحی، هماهنگی و پیوند میان فلسفه سیاسی اسلامی و فلسفه سیاسی افلاطون، تبیین خاستگاه وحیانی فلسفه سیاسی اسلامی، تفسیر دقیق از بحث زوال فلسفه سیاسی در جهان اسلام از ويژگي هاي اشتروس به شمار مي روند
در ادامه حاضران به بيان ديدگاهها و نظرات خود در مورد اين كتاب پرداختند
علاوه بر تذکر برخی نکات جزیی، نگارشی، وجود برخی تعابیر غیر علمی و اشکالات محتوایی، عمده مباحث ناقدان در چند بخش خلاصه می شود که عبارتند از: مسأله روش شناسی، تأثیر اشتروس از مباحث شرق شناسی، نقد ابتکارات و مسأله یهودی گری اشتروس.
به باور منتقدين روش پنهان نگاری که ادعا شده است توسط اشتروس کشف شده با توجه به مباحث ذکر شده در کتاب قابل نقض است؛ زیرا فلاسفه مسلمان از قبیل ابن سینا، ابن باجه و ... قبل از وی به این بحث جسته و گریخته اشاراتی داشته اند که مؤلف نیز در اثر خود به آن اشاره کرده است. همچنین بحث هرمنوتیک اشتروس و تأکید بر متن و زمینه نیز در آثار دیگر اندیشمندان همانند اسکینر مورد توجه بوده است. از این رو بحث جدیدی به نظر نمی رسد. ضمن این که اسکینر معتقد است اشتروس دچار خطا شده است. همچنین این روش معیار و ملاکی برای فهم ارائه نمی کند و از سویی محافظه کارانه است. در بحث روش پیشرفت گرایی و تاریخی گرایی نیز مباحث اشتروس بیشتر ناظر به نقد روش تاریخی گرایی است و نقدهای وی بر پیشرفت گرایی روشن نیست. افزون بر اینها کتاب فاقد رویکرد انتقادی است.
در ارتباط با شرق شناسی در حالی که در اثر ادعا شده است رویکرد اشتروس متفاوت با شرق شناسی است اما وی برخی از مفروضات شرق شناسی کلاسیک را پذیرفته است. از جمله: آموزه حقیقت دوگانه، پایان پذیری فلسفه اسلامی با ابن رشد و این که فلسفه اسلامی، بسط فلسفه یونانی است.
نکته دیگر در بحث ابتکارات اشتروس است که، افزون بر ارائه فهم فلسفه سیاسی اسلامی بر اساس قانون و شریعت، به نظر می رسد برخی مباحث وی متأثر از فضا و فکر یهودی است. به ویژه بحث پنهان نگاری و نیز سرکوب و آزار وی عمدتاً متأثر از یهودی گری او است. در حالی که در تمدن اسلامی فیلسوفان مسلمان مورد آزار و اذیت نبوده اند اما ابن میمون با توجه به این که یهودی بوده است مورد تعقیب و آزار قرار گرفته است. قابل اشاره است که مخالفت و اظهار نظر فیلسوفان در قبال ظاهرگرایان به صورت آشکاری همواره مطرح شده است.
نکات دیگری كه در نقد اثر به آنها اشاره شد عبارتند از: فلسفه سیاسی و نظریه سیاسی در تقابل با یکدیگر فرض شده اند که اين گونه نيست. بحث معرفت شناسی و نتیجه گیری اخذ شده نیازمند ارائه بحث های مبسوط تری است. تعمیم نگارش باطنی معمول به همه فیلسوفان دوره میانه از دیگر مشکلات طرح اشتروس است.
در ادامه مولف به توضیح و پاسخ درباره نقدهای مطرح شده پرداخت و گفت: به رغم این که بحث پنهان نگاری در فلسفه اسلامی سابقه دارد اما اشتروس از این روش پرده برداری کرده است. توجه اشتروس به متن و زمینه نیز از منظر پنهان نگاری صورت گرفته و ازاین رو با دیگران متمایز می شود.
وی گفت: اشتروس آموزه حقیقت دوگانه را با تفسیری جدید مطرح می کند. به این معنا که شریعت مداران و فیلسوفان دو گونه آموزه های دینی را فهم می کنند. اشتروس با بحث پنهان نگاری حقیقت دوگانه را تبیین می کند.
وي افزود: نیز تبیین اشتروس از فلسفه اسلامی با دیگر شرق شناسان متفاوت است و نگاه اشتروس به فلسفه اسلامی، برخلاف دیگر شرق شناسان، منفی نیست. وی معتقد است فلسفه اسلامی برآمده از فلسفه سیاسی فارابی است که انتخابی است و نه تقلید از افلاطون.
وي با توجه به بحث از تأثیر اندیشه و آموزه های یهودی در آرای اشتروس معتقد است: هیچ یک از رویکردهای رایج که از سوی یهودیان استفاده می شود در آثار اشتروس قابل مشاهده نیست.