حتی اگر همین امروز جنگ در سوریه پایان پذیرد، حاکمان بعدی سوریه و دیگر کشورها ممکن است در آینده با کشوری پرمصیبت و بحران‌زده مواجه باشند. این پیش‌بینی توماس فریدمن صاحب‌نظر برجسته آمریکایی است که جنبه مغفولی از بحران در سوریه را مورد بررسی قرار داده است.
به گزارش «تابناک»، اسناد ویکی‌لیکس نشان‌دهنده این است که سوریه در چند سال پیش از بروز بحران در این کشور با مساله‌ای رو به رو بوده است که تاثیری جدی بر آینده این کشور داشته است.
فریدمن اخیرا در مطلبی برای نیویورک تایمز به مجموعه‌ای از اسناد ویکی‌لیکس پرداخته است که به نحو شگفت‌آوری پیش‌بینی‌کننده وقایعی است که در سوریه به وقوع پیوسته است. در هشتم نوامبر 2008 سفارت آمریکا در سوریه در گزارشی به وزارت خارجه این کشور به فعالیت‌های عبدالله بن یحیی نماینده سوریه در فائو پرداخته است که به دنبال کمک سازمان ملل و در کنار ان ایالات متحده برای مقابله با خشکسالی در این کشور بوده است. بعضی از اطلاعات مورد توجه در این گزارش سفارت آمریکا به قرار زیر است:
- سوری‌ها به دنبال کمک برای مقابله با بدترین خشکسالی خود در چهار دهه اخیر هستند.
- به گمان این مقام سوری، اگر به سوریه کمک نشود شمال شرقی سوریه با پدیده مهاجرت گسترده مواجه خواهد شد که خود می‌تواند به تلاطم‌های اقتصادی و اجتماعی منجر شود.
- در آن سال مقامات سوری هر چند پیش‌بینی می‌کردند که دولت این کشور اجازه نخواهد داد کسی در این کشور دچار قحطی شود ولی تحمل اجتماعی و اقتصادی ان را فراتر از توان این کشور می‌دانستند و نگران فروپاشی اجتماعی ناشی از آن بودند. بی‌ثباتی سیاسی از تبعات این فرایند دانسته می‌شد.
- سوری‌ها باور داشتند که چنین شرایطی باعث مهاجرت روستائیان و دامداران منطقه به شکل کارگران غیرماهر به شهرهای بزرگ و تبعات وسیع اجتماعی خواهد شد. این در شرایطی بود که سوریه با سیل مهاجران عراقی نیز مواجه بود.
به گمان فریدمن، این پیش‌بینی‌های مقام سوری به نحو عجیبی درست از آب پیش آمد. جمعیت میلیونی مهاجر ناشی از خشکسالی سوریه به نیروی موثری در فرایند بحران در سوریه تبدیل شده است.
شاید به همین خاطر بود که شهروندان سوری جمعه گذشته به درخواست بشار اسد رئیس جمهور این کشور پس از اقامه نماز جمعه، نماز استسقاء (طلب باران) برگزار کردند. به دنبال درخواست رییس جمهوری سوریه، وزارت اوقاف سوریه از شهروندان این کشور خواسته بود قبل از برپایی نماز استسقا، 3 روز روزه بگیرند و به فقرا و نیازمندان کمک کنند و به صله رحم یا دیدن از دیگران از جمله نزدیکان و خویشاوندان بپردازند.
پیش‌بینی فریدمن این است اگر قرار باشد خشکسالی شدید سوریه یک بار دیگر بعد از پایان جنگ در این کشور تکرار شود، ان گاه این کشور واقعا به سرزمینی مصیبت‌زده تبدیل خواهد شد.
این واقعیتی روشن است که ایران و سوریه تفاوت‌های چشمگیری دارند. این تفاوت چنان زیاد است که نمی‌توان آن چه را برای سوریه اتفاق افتاده است، برای ایران هم پیش‌بینی کرد ولی تبعات اجتماعی خشکسالی در مناطق شرقی ایران و مهاجرت میلیونی ناشی از آن پدیده‌ای نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت.
ال مانیتور در مطلبی، وضعیت جلگه هامون در استان سیستان و بلوچستان را مورد توجه قرار داده است که تا چند سال پیش، سرزمینی سرسبز بود و حتی در دریاچه هامون ماهیگیری نیز در جریان بود و سالانه بیش از 12هزار تن ماهی از آن صید می‌شد و ماهی‌ها گاه تا 20 کیلوگرم وزن داشتند. ساخت سد و کانال‌ها در افغانستان برای آبیاری کشاورزی در استانهای قندهار، هلمند و نیمروز سطح آب هامون را پایین برد و سپس ساخت چهار منبع ذخیره در داخل ایران وضعیت را بدتر کرد.
اکنون جمعیت بزرگی در سیستان به زیر خط فقر رانده شده‌اند و محتاج کمک‌های کمیته امداد امام (ره) شده‌اند. آمار نشان می‌دهد که حدود ششصد هزار این منطقه را ترک کرده‌اند و بیشتر آنها به استان گلستان رفته‌اند و بقیه نیز در دیگر مناطق ایران پراکنده شده‌اند.
گری لوئیس از مقامات سازمان ملل که به منطقه دریاچه ارومیه نیز سفر کرده است، ابعاد مشکل در سیستان و بلوچستان را فراتر از شمال غربی ایران می‌داند. وی همکاری بهتر ایران و افغانستان و پس از آن مدیریت بهتر منابع آب در ایران را عواملی می‌داند که می‌تواند از گسترش این مشکل بزرگ پیش‌گیری کند.