شریف لک‌زایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با اشاره به اتهام رسانه‌های معاند درباره رفتار احساسی مردم در ۱۲ فروردین گفت: این رسانه‌ها در پوشش حمایت از مردم بدترین توهین‌ها را به آنها می‌کنند اما واقعیت این است که ۱۲ فروردین و رأی مردم به جمهوری اسلامی ماحصل دو عامل آگاهی عمومی نسبت به محتوای جمهوری اسلامی و اعتماد به صداقت و شجاعت امام(ره) بود.
در پی تأکیدات چندین باره رهبر معظم انقلاب بر موضوع «جهاد تبیین» و تشریح ابعاد مختلف این مفهوم ایکنا در عید ۱۴۰۱ بنا دارد در راستای عمل به فرمایش رهبری، در قالب «یک شبهه، یک پاسخ» به برخی شبهات و تحریفات رسانه‌های معاند در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه سیاسی بپردازد. به مناسبت فرارسیدن ۱۲ فروردین به یکی از این شبهه‌های پرتکرار که جایگاه تشریفاتی مردم در نظام جهموری اسلامی و عدم باور واقعی حکمرانان به مسئله مشارکت مردم است، می‌پردازیم، شبهه‌ای که حتی همه‌پرسی ۱۲ فروردین و تأسیس نظام جمهوری اسلامی را نیز زیر سؤال برده و رأی آری ۹۸,۲ درصدی مردم به این نظام را برخاسته از احساسات و هیجانات انقلابی و بدون هیچ آگاهی از محتوای جمهوری اسلامی القا می‌کند.
شریف لک‌زایی، عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره جایگاه واقعی نقش مردم در نظام جمهوری اسلامی در پاسخ به این شبهات گفت: حوادث سیاسی و مباحث مربوط به معیشت و تضییقاتی که در حوزه اقتصادی برای مردم باعث تشدید این شبهات و القای آن در ذهن جامعه شده است اما نکته اصلی و مهم آن است که انقلاب اسلامی و پیروزی و تحقق آن اساسا با حضور مردم معنا پیدا کرده و اینگونه نبوده که انقلاب اسلامی بدون پشتوانه مردمی تحقق پیدا کرده باشد.
وجه پررنگ مردمی بودن انقلاب اسلامی
وی افزود: اتفاقا انقلاب اسلامی در مقایسه با انقلاب‌های بزرگ دنیا مانند انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و انقلاب فرانسه، بزرگترین انقلابی است که وجه و پشتوانه مردمی داشته و نخبگان و رهبران آن با مردم همه در یک هدف و جهت حرکت کردند و همه اقشار مردم در آن حضور داشتند و شاید تنها برخی اقشار اندک به واسطه وابستگی به نظام سابق در آن حضور نداشتند. اگر مواردی هم بوده که عده‌ای علنی حمایت خود را از انقلاب اسلامی اعلام نمی‌کردند اما تعلق قلبی به آن داشتند زیرا شعارهای انقلاب اسلامی مورد خواست همه مردم بود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی، شعارهای کلیدی انقلاب اسلامی است یا تحقق عدالت یک خواست اصیلی است که به ویژه از مشروطه به این سو همواره به مثابه یکی از مطالبات مردم و نخبگان مورد توجه بوده است. لذا اینکه گفته شود انقلاب اسلامی از ابتدا پشتوانه مردمی نداشته صد در صد نادرست است و با اصل پیدایش انقلاب اسلامی در تضاد است اما به مرور پس از دوران اول انقلاب و دفاع مقدس که امور کشور و انقلاب با حضور حداکثری مردم پیش رفت، وقتی به دوران سازندگی می‌رسیم برخی نگاه‌های خاص ایجاد شد و تکنوکرات‌ها در مصدر امور قرار گرفتند که تا حدی حضور مردم کم‌رنگ شد.
کاهش توجه به ظرفیت مردم از آغاز دوره سازندگی
وی بیان کرد: در واقع این سازندگی بدون توجه به ظرفیت مردم یا توجه حداقلی به مردم شکل گرفت و از اینجا امتیازات، امضاهای طلایی و رانت‌ها بروز و ظهور پیدا کرد. البته در دوران سازندگی بسیاری از زیرساخت‌ها ساخته شد، اما آن اتفاقی که هم نباید بیفتد از درون این سازندگی رقم خورد که مردم از بحث سازندگی کشور کنار گذاشته شدند در حالی که تجربه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس باید در این دوره هم ادامه می‌ِیافت و جمهوری اسلامی می‌توانست از ظرفیت حضور مردم در عرصه سازندگی بهره کامل ببرد.
لک‌زایی یادآور شد: متأسفانه این مسیر غلط ادامه یافت و عدالت کاملا کنار رفت و جای آن را تعدیل اقتصادی گرفت. در این دوره سازندگی از مسیرها و نظریاتی انجام گرفت که مربوط به جسم و جان این جامعه نبود و کسان دیگری از جای دیگری برنامه‌هایی دادند و ما در داخل از آن استفاده کردیم در حالی که تجربه ملت‌های دیگر نمی‌تواند در اینجا جواب بدهد و تجربه موفقی باشد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: به همین دلیل در مقطع دوم خرداد ۱۳۷۶ مسئله آزادی به منزله یکی از شعارها و شاخص‌های انقلاب اسلامی پررنگ شد و مردم حضور گسترده‌ای در انتخابات پیدا کردند و به عبارتی این شعار انقلاب با خواست عمومی گره خورد و هیجان و مشارکت گسترده عمومی شکل گرفت اما باز در عرصه اجرایی مسیر دیگری طی شد به نحوی که در مقطع ۱۳۸۴ شعار عدالت به عنوان یکی دیگر از آرمانهای انقلاب برجسته می‌شود و مردم آن را می‌پذیرند اما مجدد در عرصه اجرا کار به نحوی پیش می‌رود که در نهایت نارضایتی مردم از وضعیت اقتصادی و معیشتی و فضای سیاسی و دعواهای جناحی را به دنبال دارد.
ریشه اصلی کاهش مشارکت در دو انتخابات اخیر
وی اضافه کرد: در مقطع بعدی نیز این نارضایتی‌ها شدت می‌گیرد تا به دو مقطع انتخابات مجلس ۱۳۹۸ و ریاست جمهوری ۱۴۰۰ می‌رسیم که مردم احساس کردند در هر انتخاباتی شرکت می‌کنند اتفاق خاصی رقم نمی‌خورد و فضاهای جناحی ادامه یافته و وضعیت معیشتی آنها دشوارتر می‌شود و این عدم رضایت را با کاهش مشارکت نشان دادند. البته من نمی‌گویم مسئله کرونا در کاهش مشارکت تأثیر نداشته اما با دیدن وضعیت جامعه می‌توان فهمید این کاهش حضور برای نشان دادن نارضایتی از شرایط اقتصادی و معیشتی بود.
لک‌زایی تأکید کرد: با این اوصاف هرگاه بحث شعارها و اهداف اصیل انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفته می‌بینیم که مردم همچنان حضور دارند و پای کار هستند که نمونه آن تشییع بزرگ و باشکوه شهید سردار سلیمانی است. شخصیتی که یک مدیر، فرمانده و کارگزار تراز انقلاب اسلامی است و با آن وضعیت به شهادت می‌رسد تمام جامعه به جوش و خروش می‌افتد و به آن شکل شگفت‌انگیز از پیکر ایشان استقبال می‌کند و این نشان می‌دهد هر زمان آن شعارها و آرمان‌ها تا حدی پررنگ شده همراهی و پشتیبانی مردم را هم با خودش دارد اما در خیلی از موارد هم این اتفاق نیفتاده و وعده‌هایی داده می‌شود و به آن عمل نمی‌شود یا تصمیماتی اتخاذ می‌شود که اجرا نمی‌شود و اینهاست که به اعتماد مردم ضربه می‌زند و به رابطه دولت و ملت و همبستگی بین آنها آسیب جدی می‌زند.
فاصله مردم و مسئولان
این مدرس دانشگاه اظهار کرد: لذا اگر به جمهوری اسلامی یک نگاه توأمان شکلی و محتوایی داشته باشیم این می‌تواند همزمان در حوزه اجرا و عمل و رابطه بین ملت و دولت خودش را نشان دهد و به استواری این حرکت عظیم کمک کند و اهداف انقلاب اسلامی را جلو ببرد. اگر فاصله‌ای وجود دارد بین مردم و مسئولان است نه بین مردم و آرمانهای انقلاب و به عنوان کسی که بین مردم رفت و آمد می‌کنم می‌دانم خواست مردم چیست و تحلیلم این است که مردم آرمانهای انقلاب مانند آزادی سیاسی، آزادی بیان، آزادی اندیشه، عدالت، استقلال و تصمیم‌گیری مستقلانه در جهان را می‌خواهند.
وی افزود: از سوی دیگر قانون اساسی هم به گونه‌ای طراحی و تدوین شده که می‌تواند این خواسته‌ها و مطالبات اصیل مردم را تحقق ببخشد و در واقع براساس این خواسته‌ها نوشته و تصویب شده است و در کنار آن فرمایشات و رهنمودهای امام(ره) و رهبری هم در این مسیر وجود دارد که کمک‌کننده است اما عملکردهای بسیار ضعیف و بعضا مخرب مانع اصلی تحقق این شعارها و آرمان‌هاست که باید بدون مسامحه اصلاح شود تا فضای اجتماعی، فضای اقتصادی و معیشتی بهبود پیدا کند، در حالی که برخی سیاست‌ها اتخاذ می‌شود که تورم‌زا هستند یا ایجاد رکود می‌کنند و کسب و کار و معیشت مردم را در تنگنا قرار می‌دهند.
لک‌زایی تصریح کرد: به اعتقاد من بوروکراسی فشل اداری مردم را اذیت می‌کند و راه کسب و کار و تولید را می‌بندد و خود دولت با نهادهایی که ایجاد کرده به جای تسهیل کار مردم بیشتر موجب نارضایتی و دشواری شده است که همه اینها نیازمند اصلاح است که اخیرا شروع اجرای تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار و کاسته شدن امضاهای طلایی اقدامات و مسیرهایی است که می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند و حداقل بخش‌هایی، آن بی‌اعتمادی‌ها و نارضایتی‌ها را کاهش دهد و مردم به آنچه که در قالب اهداف و شعارهای انقلاب مطرح شده، امیدوار شوند.
پاسخ به اتهام ناآگاهی مردم
لک‌زایی در خصوص هجمه رسانه‌های بیگانه به همه‌پرسی ۱۲ فروردین در راستای حمله مبنایی به اصل مشارکت در جمهوری اسلامی و مطرح کردن ناآگاهی و رفتار احساسی مردم در آن روز گفت: این سخنان توهین صریح به مردم است و این رسانه‌ها از منظر این که با مردم هستیم به مردم اهانت می‌کنند. در مقطع نزدیک به انقلاب و اوایل پیروزی انقلاب فقط به تعداد نشریات و شمارگان آنها نگاه کنید که اصلا با الان قابل مقایسه نیست که همگی دلالت بر سطح آگاهی بالای مردم دارد و جوانان و دانشجویان و حتی دانش‌آموزان در مقاطع پایین سطح آگاهی و بصیرت بالایی داشتند و همین جوانان بودند که در مقطع هشت ساله دفاع مقدس حضور داشتند و با تیزبینی خودشان به دفاع از کشور پرداختند و بزرگترین فرماندهان ما از همین نسل جوان دوره انقلاب بودند.
وی بیان کرد: در واقع آگاهی عمومی و اعتماد به مرجعیت و رهبری امام و روحانیت و اندیشه‌های اسلامی در فضای کشور عامل اصلی رأی «آری» مردم در ۱۲ فروردین به جمهوری اسلامی بود و الان هم هرگاه آن صداقت وجود داشته و شعارهای انقلاب اسلامی طرح و پیگیری شده می‌بینیم مردم حضور جدی‌تر و مؤثرتری پیدا می‌کنند و با شور و اشتیاق در صحنه‌های انقلابی حضور می‌‌یابند و این را نمی‌توان با فضایی که رسانه‌های معاند که کارشان توهین به مردم است تغییر داد.
ناراحتی رسانه‌های معاند از مردم
لک‌زایی با بیان اینکه این رسانه‌ها در حقیقت از مردم ناراحت هستند، گفت: زیرا همین مردم پشتوانه مهم، بزرگ و اصلی انقلاب اسلامی هستند. به نظر من هر گاه این صداقت و ارتباط متقابل و همبستگی بین مردم و دولت افزایش پیدا می‌کند اثرگذاری ما را هم بیشتر می‌کند. امروز صدا و سیما در عرصه اطلاع‌رسانی خیلی می‌تواند بهتر عمل کند تا این اعتماد و همبستگی بیشتر شود و ادارات و نهادهای مختلف می‌توانند با اصلاح روند‌های اداری رضایت مردم را افزایش دهند.
وی با اشاره به نوع عملکرد رسانه‌های معاند گفت: آنها با رصد این مشکلات و اطلاع‌رسانی‌های نادرست دستگاه‌های داخلی، مواردی را پیدا می‌کنند و برجسته می‌سازند در حالی که شاید در جامعه چالشی نسبت به آن مسئله وجود نداشته باشد اما این رسانه‌ها چالش‌سازی و برجسته‌نمایی می‌کنند اما اصل کار این رسانه‌ها این است که در پوشش دفاع و حمایت از مردم بزرگترین اهانت‌ها را به مردم انجام دهند و این از عجایب است که در میان برخی نخبگان و جریان‌های سیاسی مقبولیت هم پیدا می‌کنند.
لک‌زایی در پایان تصریح کرد: در واقع ۱۲ فروردین هم برخاسته از آگاهی عمومی و هم ناشی از اعتماد مردم به صداقت و شجاعت امام(ره) بود و البته اعتماد مردم به امام(ره) به معنای عدم آگاهی مردم به آنچه رأی دادند، نبود. امام(ره) فرمودند میزان رأی ملت است و هیچگاه اجازه نمی‌دادند افراد چیزی را به مردم تحمیل کنند و این بزرگترین عنصر وحدت‌بخش بود و امروز تداوم این رویه وحدت‌بخش می‌تواند خیلی از مسائل و مشکلات را برطرف کند.
گفت‌وگو از مهدی مخبری